روانشناسی بالینی خانواده چیست؟

روانشناسی خانواده یک تخصص در روانشناسی حرفه‌ای است که بر احساسات، افکار و رفتار افراد، زوج‌ها و خانواده‌ها در روابط و در محیط وسیع‌تری که در آن فعالیت می‌کنند تمرکز دارد. این یک تخصص است که بر اساس اصول تئوری سیستم‌ها بنا شده و خانواده به عنوان سیستمی است که بیشترین تمرکز را در آن به خود اختصاص می‌دهد. پیش فرض روانشناسی بالینی خانواده این است که پویایی این نهاد نقشی مهمی در عملکرد روانی اعضای آن دارد. این در مورد خانواده‌های بزرگ و همچنین خانواده‌های کوچک و هسته‌ای نیز صدق می‌کند. تمرین روانشناسی خانواده، تاریخچه‌ی خانواده و محیط فعلی (مانند تاریخچه‌ی خانواده، فرهنگ قومی، جامعه، مدرسه، سیستم مراقبت‌های بهداشتی و سایر منابع مرتبط حمایتی یا دشواری) را نیز در نظر می‌گیرد. روانشناسان خانواده می‌کوشند تا مسائل ارائه شده توسط افراد را نه تنها از منظر تخصصی بلکه از طریق درک زمینه‌هایی که این موضوعات در آنها ایجاد شده است درک کنند.

در روانشناسی بالینی خانواده چه مسائلی بررسی می‌شود

در چارچوب خانواده درمانگران ممکن است افراد را به صورت زیر مورد بررسی قرار دهند:

• افراد به صورت انفرادی
• زوج‌ (رابطه‌ی زن و شوهری)
• والدین و فرزند 
• گروه‌های کاری 
• هر نوه گروه‌های اجتماعی 
• سیستم‌های سازمان‌یافته

حوزه‌ی کاری روانشناسی بالینی خانواده

مشکلات بالینی که روانشناسی خانواده به آنها می‌پردازد عبارتند از:

• مسائل ارتباطی بین زوج‌ها 
• مشکلات تحصیلی جوانان 
• مشکلات رفتاری کودکان یا نوجوانان 
• مشکلات والدین 

• چالش‌های انطباقی مراقبت از یکی از اعضای خانواده با مشکل جدی روانی یا مزمن سلامت 
• مشکلات مربوط به کار یک یا چند بزرگسال در یک خانواده 
• مدیریت مشکل پیری یکی از اعضای خانواده یا نسبی 
• مشکلات در روابط بین زیرمجموعه ای از اعضای خانواده یا اتخاذ سبک زندگی ناسالم 
• مشکلات در ارتباطات بین دو یا چند نفر 
• اختلالات روابط مبتنی بر ادراک نادرست

روانشناسی بالینی گرایش خانواده به طور کلی به طیف گسترده‌ای از مشکلات بالینی و همچنین مشکلات رابطه‌ای از جمله: سوء مصرف الکل و مواد مخدر می‌پردازد. مشکلات رفتاری مشکل‌ساز جوانان؛ افسردگی؛ بیش فعالی جوانان؛ والدین و تعارض والدین و فرزند؛ اختلالات رشدی؛ جنون جوانی؛ اختلالات طیف دوقطبی؛ روابط خانوادگی؛ آزار جنسی، فیزیکی یا کلامی؛ مسائل پزشکی؛ خودکشی؛ روابط خانوادگی؛ نارضایتی از رابطه زوجین؛ سلامت روان عمومی؛ خشونت شریک صمیمی؛ خیانت؛ و خشونت و مشکلات رفتاری جوانان و ... نیز از سایر بخش‌هایی هستند که در روانشناس بالینی خانواده به آنها پرداخته می‌شود. 

روش‌های کاربردی در روانشناسی بالینی خانواده

روش‌ها و تکنیک‌های معمولی که توسط روانشناسان خانواده استفاده می‌شود می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درمان‌های مبتنی بر شواهد 
• مداخلات سیستمی (از جمله خانواده ‌درمانی) با طیف گسترده‌ای از تأکیدات 
• درمان شبکه‌ای 
• زوج ‌درمانی 
• گروه‌ درمانی و درمان گروهی شغلی 
• مشاوره با افراد خارجی مانند مدیر مدرسه، پزشکان، گروه‌های نوجوانان و دادگاه‌ها 
• نظارت بر افراد مختلف مرتبط با حل مشکلات ارائه شده

تمرین روانشناسی خانواده

عمل روانشناسی خانواده به مجموعه خاصی از مشکلات محدود نمی‌شود، بلکه متمایز بودن این تخصص مبتنی بر نظریه‌ای است که روانشناسان خانواده از روی آن به یک مشکل فکر می‌کنند و با مراجعه کنندگان خود برای حل آن کار می‌کنند. روانشناسی خانواده به مجموعه وسیعی از مشکلات محور I، II و III و همچنین مشکلات رابطه‌ای می‌پردازد.

گاهی اوقات تصور می‌شود که روانشناسی بالینی خانواده مترادف با خانواده درمانی است که زیرمجموعه‌ای از روانشناسی خانواده است. روانشناسی بالینی خانواده برای درک سلامت و بیماری یا مشکلات از یک دیدگاه توسعه‌ای گسترده استفاده می‌کند. در حالی که خانواده درمانی یک رویکرد سیستم محور برای مداخله در این مشکلات است.

درمان‌های استفاده شده در روانشناسی بالینی خانواده

روانشناسی بالینی خانواده یک رویکرد درمانی است که با ایجاد فضایی امن و حمایتی برای کشف افکار و احساسات دشوار در ایجاد تغییر موثر است. روانشناسی بالینی خانواده به مراجعه‌کنندگان کمک می‌کند تا تجربیات و دیدگاه‌های یکدیگر را درک کنند، نیازهای یکدیگر را قدردانی کنند، نقاط قوت را تقویت کنند و تغییرات مفیدی در روابط و زندگی‌شان ایجاد کنند. روانشناسی بالینی تغییر یک فرد نیست بلکه در مورد کار بر روی رابطه بین همه‌ی افراد و تأثیر این تعاملات بر رفتارهای آنها ست. تغییر می‌تواند از دیدگاه‌های جدید ایجاد شده در جلسات درمانی و با آزمایشِ ایده‌ها و رفتارهای مختلف در خانه اتفاق بیفتد. مانند هر شکل دیگری از درمان، مداخله‌ی زودهنگام عامل مهمی در موفقیت جلسات شما ست.

از اولین جلسه درمانی چه انتظاری داشته باشید

به عنوان یک خانواده یا زوجی که در یک جلسه‌ی روانشناسی بالینی خانواده شرکت می‌کنند، مهم است که همه‌ی افرادی که تحت تأثیر مشکلات قرار می‌گیرند را در نظر بگیرید. در طول قرار اولیه جلسه‌ی درمانی شما، موارد زیر را بررسی خواهیم کرد:

• مشکلی که در حال تجربه‌ی آن هستید
• عوامل موثر بر مشکلات 
• تلاش‌های قبلی که برای تغییر انجام داده‌اید
• موانع دستیابی به تغییر
• امیدوارید که درمان چخ کمکی به شما کند
• راه‌هایی برای کاهش تأثیر منفی بر خانواده

علاوه بر کاوش در تعاملات درون نسلی که تحت درمان قرار می‌گیرند، تأثیرات نسل‌های قبلی، سبک‌های دلبستگی، باورها، ارزش‌ها و انتظاراتی را که ممکن است مشکلات روابط شما را تداوم بخشد، را نیز در نظر خواهیم گرفت. مانند هر روان درمانی، جلسات خانوادگی و زوجی کاملاً محرمانه است.

فرق روانشناشی ازدواج و خانواده با روانشناسی بالینی

بین نقش روانشناسان بالینی و روانشناسی ازدواج و خانواده (LMFT) همپوشانی‌هایی وجود دارد. هر دو متخصص سلامت روان هستند. هر دو مراجعین را با طیف وسیعی از مشکلات، از جمله بیماری‌های روانی قابل تشخیص، ارزیابی کرده و درمان می‌کنند. روانشناسان بالینی بیشتر با افرادی که بیماری روانی شدید دارند کار می‌کنند، اما در روانشناسی خانواده نیز این کار را انجام می‌دهند. هنگامی که فردی به بیماری جدی مبتلا می‌شود، اغلب احتمال بیشتری وجود دارد که کل خانواده را درگیر کند، و این جایی ست که LMFT‌ها آموزش‌های تخصصی دارند. با این حال، شدت بیماری که آنها درمان می‌کنند به آموزش خودشان و همچنین قوانین منطقه‌ای که در آن مجوز دارند بستگی دارد.

تفاوت‌هایی در عملکرد درمانگران ازدواج و خانواده و روانپزشکان بالینی وجود دارد و شرایط مراجعه کننده ممکن است باعث شود آنها یکی را بر دیگری ترجیح دهند. مراجعین زمانی که نیاز به مشاوره قبل از ازدواج یا کمک در مورد سایر تغییرات خانوادگی دارند، بیشتر به یک درمانگر ازدواج و خانواده مراجعه می‌کنند. همچنین خدماتی وجود دارد که ممکن است به روانشناسی بالینی نیاز داشته باشند. روانشناسان بالینی برنامه‌های آموزشی طولانی‌تری دارند که شامل آموزش بیشتر در ارزیابی روانسنجی می‌شود. دامنه‌ی عمل آنها معمولاً شامل اجرای آزمون بیشتر است.