افزایش هورمون پروژسترون در بارداری | عوارض سطح بالای پروژسترون

هورمون‌ها پیام رسان‌های شیمیایی در بدن شما هستند که طیف وسیعی از عملکردهای بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، پروژسترون یکی از هورمون‌های جنسی زنان است که جزو هورمون‌های بارداری هم محسوب می‌شود. وظایف اصلی پروژسترون تنظیم قاعدگی و حمایت از بارداری است. در طی حاملگی، بدن یک زن برای تسهیل رشد و نمو جنین تغییرات بسیاری را پشت سر می‌گذارد. این تغییرات شامل افزایش سطح هورمون‌ها از جمله افزایش هورمون پروژسترون در بارداری نیز می‌شود. یکی از هورمون‌هایی که در دوران بارداری نقش مهمی ایفا می‌کند پروژسترون است. همچنین پیشنهاد میکنید مقالات مشابه مانند استفاده از شیاف پروژسترون در بارداری را نیز مطالعه بفرمایید. 

تفاوت میزان تولید هورمون پروژسترون در بارداری با سیکل قاعدگی

در وسط سیکل قاعدگی، افزایش سطح هورمون LH (هورمون لوتئین کننده) منجر به تخمک گذاری می‌شود. تخمک گذاری فرآیند آزاد سازی تخمک از یکی از دو تخمدان است.  پس از آزاد شدن تخمک، جسم زرد تشکیل می‌شود و تولید پروژسترون را آغاز می‌کند. اگر تخمک بارور نشود، جسم زرد ازبین ‌می‌رود و منجر به افت سطح پروژسترون می‌شود. این کاهش سطح پروژسترون باعث شروع یک دوره قاعدگی می‌شود.

 اگر تخمک بارور شود، جسم زرد تجزیه نمی‌شود و به تولید پروژسترون ادامه می‌دهد که جسم زرد (Corpus luteum) یک توده سلولی موقتی در تخمدان خانم‌های بارور است که هورمون‌های پروژسترون، استرادیول (نوعی از استروژن) و اینهیبین A را ترشح می‌کند.

علاوه بر تستوسترون در بارداری، در بارداری تولید پروژسترون و افزایش هورمون پروژسترون در بارداری توسط دو ارگان خیلی اهمیت دارد، در ابتدای بارداری تولید پروژسترون توسط جسم زرد و سپس جفت انجام می‌شود. تولید پروژسترون توسط جسم زرد به این معنی است که طی ۶-۷ هفته ا‌ول حاملگی جسم زرد با حداکثر توان پروژسترون تولید میکند و بعد از آن سهم اندکی در تولید پروژسترون دارد.

اگر جسم زرد قبل از هفته هفتم با جراحی خارج شود، افت سریع پروژسترون سرم مادر و سقط خود به خود رخ ‌می‌دهد. با این وجود بعد از این زمان، برداشتن جسم زرد منجر به سقط نمی‌شود. تولید پروژسترون در جفت به این معنی است که بعد از هفته‌های ۶-۷حاملگی، پروژسترون ناچیزی از تخمدان تولید می‌شود. تقریبا بعد از هفته هشتم، جفت وظیفه ترشح پروژسترون را برعهده می‌گیرد و افزایشی تدریجی در میزان پروژسترون سرم مادر در سرتاسر مدت حاملگی رخ می‌دهد. در اواخر بارداری میزان افزایش هورمون پروژسترون در بارداری مادر بسته به مرحله سیکل تخمدانی، ۱۰تا۵۰۰۰ برابر بیشتر از زنان غیرحامله است.

چرا سطح پروژسترون اندازه گیری می‌شود؟

 دلایل زیادی وجود دارد که یک ارائه دهنده مراقبت‌های‌بهداشتی سطح پروژسترون و افزایش هورمون پروژسترون در بارداری را آزمایش کند. برخی از این دلایل عبارتند از:

• تعیین زمان تخمک گذاری شخص.
• ارزیابی علل اساسی ناباروری.
• تعیین اینکه سقط جنین انجام شده یا بارداری خارج از رحم اتفاق افتاده است یا خیر.
• ارزیابی افراد با بارداری پرخطر یا افرادی که در دوران بارداری پروژسترون مصرف می‌کنند.
• تشخیص اختلال غدد آدرنال‌

سطح پروژسترون از طریق آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شود. سطح پروژسترون در کل چرخه ‌قاعدگی در نوسان است، بنابراین مقدار آن در طول ماه متفاوت است.

اثرات سطح پایین پروژسترون در بدن زنان

 سطح پایین پروژسترون می‌تواند روی قاعدگی و باروری تأثیر بگذارد. پروژسترون به ایجاد محیط مناسب برای تخمک بارور کمک می‌کند. هنگامی که سطح پروژسترون کم باشد، رشد تخم بارور سخت‌تر می‌شود. سطح پایین پروژسترون همچنین می تواند به شرایط خاصی کمک کند، از جمله:

• عدم وجود قاعدگی
• سقط جنین
• عملکرد ضعیف تخمدان

علت‌های افزایش تولید هورمون پروژسترون در بارداری

• افزایش هورمون پروژسترون در بارداری، مانع از تولید تخمک اضافی در دوران بارداری می‌شود.
• پروژسترون در سه ماهه اول مانع از سقط جنین می‌شود.
• پروژسترون به تقویت دیواره های داخلی رحم یعنی آندومتر و آماده شدن محیط رحم برای لانه گزینی کمک می‌کند، باعث رشد بافت سینه می‌شود و از شیردهی تا زمان تولد نوزاد جلوگیری می‌کند.
• پروژسترون برای آرامش عضله رحم و کمک به سیستم ایمنی بدن در تحمل DNA خارجی مهم است.
• میزان تولید روزانه پروژسترون در اواخر حاملگی‌های تک‌قلویی طبیعی، حدود ۲۵۰ میلی گرم است. 
• در حاملگی‌های چندقلویی میزان روزانه تولید پروژسترون ممکن است از ۶۰۰میلی گرم بیشتر شود.

• پروژسترون رشد استخوان را تحریک می‌کند و به محافظت در برابر پوکی استخوان کمک می‌کند. با سوزاندن چربی بدن برای تولید انرژی، به حفظ وزن سالم کمک می‌کند. اشتیاق غذاهای شیرین و پر‌قند را کاهش می‌دهد و سطح قند خون را تثبیت می‌کند.
•  پروژسترون دیورتیک است (ادرار آور)، بنابراین سطح مایعات و نمک را تنظیم می‌کند.

درمان با پروژسترون در دوران بارداری

پروژسترون به رشد رحم در دوران بارداری کمک می کند و از انقباض آن جلوگیری می کند. اگر در اوایل بارداری دچار انقباضات شوید، ممکن است این انقباضات منجر به سقط جنین شود. درمان با پروژسترون در دوران بارداری ممکن است به برخی از مادران کمک کند که خطر ابتلا به زایمان زودرس را کاهش دهند. 

زنانی که سابقه سقط مکرر دارند، مصرف پروژسترون در اوایل بارداری ممکن است به حفظ بارداری کمک کند. بزرگترین خطر تزریق پروژسترون در دوران بارداری لخته شدن خون است. در صورت بروز هر یک از علائم زیر ، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید:

•  درد ناگهانی یا تورم در یکی از پاها، ورم پا و مچ پا در دوران بارداری
•  ناحیه ای قرمز رنگ روی پایتان
•  تنگی نفس یا مشکل در تنفس

اگر در مورد تزریق پروژسترون در دوران بارداری شک دارید، در مورد آخرین تحقیقات در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. با هم می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا دریافت پروژسترون بهترین انتخاب برای شما و کودکتان هست یا خیر. 

عوارض مقادیر بالای پروژسترون در بارداری

به‌طور طبیعی افزایش هورمون پروژسترون در بارداری را شاهد هستیم و بطور معمول بالا رفتن پروژسترون ضرری ندارد اما ممکن است با عوارض جانبی زیر روبرو شوید:

1. نوسانات خلقی: افزایش سطح پروژسترون با تغییرات خلق و خوی در بارداری و افسردگی در ارتباط است.
2. افزایش سطح پروژسترون باعث افزایش جریان خون به مغز می‌شود، که می‌تواند منجربه میگرن یا سردردهای دوران بارداری شود.
3.  پروژسترون روی دستگاه گوارش اثر می‌گذارد و باعث کندشدن حرکات روده می‌شود، عبور موادغذایی از روده دشوار شده و باعث یبوست می‌شود.
4. باعث حساسیت، درد و تحریک پذیری بیشتر پستان می‌شود.
5. پروژسترون روی سیستم عصبی مرکزی تاثیرمی‌گذارد، می‌تواند منجر به خستگی و خواب‌آلودگی شود.