غربالگری سه ماه دوم بارداری چیست؟ | آزمایش تشخیص نقص مادرزادی جنین

اینکه غربالگری سه ماهه دوم بارداری چیست و برای چه منظوری انجام می‌شود، پرسش بسیاری از مادران باردار است؛ غربالگری سه ماهه دوم بارداری برای مواردی که مشکوک به وجود اختلالات ژنتیکی در جنین مانند سندروم دان هستند انجام می‌شود. برای پی بردن به اختلالات ژنتیکی احتمالی در جنین ابتدا آزمایش‌های غربالگری سه ماهه اول که شامل آزمایش خون و سونوگرافی NT است انجام شده و در صورت نیاز غربالگری دوم تجویز می‌شود. در این مقاله زمان انجام غربالگری سه ماهه دوم بارداری و تفسیر آن پرداخته‌ایم.

غربالگری سه ماهه دوم بارداری شامل چیست؟

به عنوان یک مادر باردار حتما باید بدانید که آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری چیست و چه مواری را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. غربالگری سه ماهه دوم بارداری، تنها شامل انجام یک آزمایش خون کواد مارکر یا همان غربالگری چهارگانه‌ مادر می شود. برای انجام این آزمایش مانند غربالگری مرحله اول، نیاز به ناشتایی نیست. در این آزمایش 4 شاخص (کواد مارکر) در خون مادرآنالیز می‌شود. این چهار شاخص شامل دو هورمون به نام بتا HCG و UE3 و دو پروتئین به نام آلفا فیتوپروتئین و اینهیبین آ است. با اینکه انجام این آزمایش بی خطر است اما فقط به عده از مادران باردار توصیه می‌شود و باید در مراکز معتبر انجام شود. 

مراکز انجام غربالگری سه ماهه دوم بارداری

برای انجام این آزمایش حتما به مراکز معتبر و شناخته شده موجود در شهر محل زندگی مراجعه شود. نکته بسیار مهم این است که هر دو آزمایش غربالگری در یک مرکز انجام شود، چرا که در بسیاری موارد نیاز هست تا نتیجه مجموع یا اصطلاحا یک کاسه دو آزمایش توسط آزمایشگاه محاسبه و گزارش شود.

چه کسانی باید آزمایش غربالگری مرحله دوم را انجام بدهند؟

•  افرادی که در مرحله اول غربالگری در دسته دارای خطر متوسط قرار گرفته‌اند.
•  افرادی که مرحله اول غربالگری جنین را انجام ندادند.
•  افرادی که سونوگرافی NT انجام ندادند.
•  افرادی که می‌خواهند با قدرت بیشتری از نبود سندرم داون در جنین مطئن شوند.
•  همچنین در بعضی افراد که توانایی مالی انجام آزمایشاتی مثل آزمایش تشخیصی NIPT را ندارند ممکن است انجام مرحله دوم غربالگری توصیه بشود. 

حتما بخوانید : نظر مادران را در باره تفسیر سونوگرافی ان تی

زمان غربالگری سه ماهه دوم بارداری دقیقا کی است؟

زمان انجام غربالگری سه ماهه دوم بارداری در ایران از هفته 15 تا 17 بارداری است جز تست‌های سه ماهه دوم بارداری محسوب می‌شود. اما بهترین زمان برای انجام این آزمایش ابتدای هفته 15 بارداری است. همچنین بسیار مهم است که نتیجه تست، بلافاصله بعد از آماده شدن، به پزشک معالج نشان داده شود. 

هزینه غربالگری سه ماه دوم بارداری چه قدر است؟

غربالگری سه ماهه دوم بارداری شامل یک سونوگرافی کامل و تخصصی است. بسته به اینکه این سونوگرافی را در چه مرکزی و با چه تجهیزاتی انجام دهید، هزینه مربوط به آن کم و زیاد می شود. این هزینه با تعرفه سال 1400 در مراکز کاملا تخصصی و استاندارد با قیمت حدودی یک میلیون و صد آغاز می شود و ممکن است به یک میلیون پانصد هزار تومان هم برسد. برخی از بیمه های تکمیلی هزینه انجام این غربالگری را متحمل می شوند. اگر برای انجام این غربالگری به مراکز تحت پوشش بیمه تکمیلی خود مراجعه کنید، بخشی از هزینه را بیمه تقبل می کند. در غیر این صورت باید کل هزینه را پرداخت کنید و همراه با فیش پرداختی مهر شده و کپی جواب سونوگرافی به دفتر بیمه مراجعه کرده و هزینه را بعد از انجام سونوگرافی دریافت کنید. 

تعیین جنسیت با آزمایش غربالگری دوم انجام می‌شود؟

در این مرحله غربالگری با توجه به اینکه فقط یک آزمایش خون انجام می‌شود، امکان تعیین جنسیت جنین وجود ندارد.

تفسیر آزمایش غربالگری سه ماهه دوم بارداری

با بررسی غربالگری سه ماهه دوم بارداری و مقادیر چهار شاخص گفته شده توسط آزمایشگاه، احتمال بروز بیماری‌های ذکر شده، محاسبه می‌شود. سپس نتیجه نهایی آزمایش به سه صورت کم خطر، خطر متوسط و پر خطر از لحاظ بروز این مشکلات گزارش می‌شود. 

•  در افراد با خطر کم احتمال وجود مشکل ناچیز است و مراحل غربالگری خاتمه پیدا می‌کند.
•  در افراد با خطر متوسط با صلاحدید پزشک معالج، انجام  NIPT یا سونوگرافی ناهنجاری توصیه می‌شود.
•  افراد پرخطر نیز باید هرچه سریعتر مورد آمنیوسنتز قرار گیرند.
•  انجام سونوگرافی ناهنجاری ها در هفته های 18الی 22 به کلیه مادران باردار توصیه می‌گردد.

*در این مقاله ببینید عکس جواب آمنیوسنتز نرمال چگونه است

در غربالگری دوم احتمال وجود چه بیماری هایی بررسی می‌شود؟

در این مرحله احتمال وجود سه اختلال ژنتیکی شایع یعنی سندرم داون(T21) سندرم ادوارد(T13) سندرم پاتو(T18) و وجود نقص در لوله عصبی(نخاع و مغز) جنین( NTD یا OSD) و در برخی مراکز سندرم SLOS مورد بررسی قرار می‌گیرد.

قدرت غربالگری‌ها در تشخیص سندرم داون

•  با انجام مرحله اول غربالگری با اطمینان 85 درصدی از نبود بیماری اطمینان حاصل می‌کنیم.
•  اگر در کنار مرحله اول، غربالگری مرحله دوم هم انجام شود قدرت تشخیص تا 94 درصد افزایش پیدا می‌کند.
•  انجام مرحله دوم غربالگری به تنهایی نیز تا 80 درصد خاطر والدین را از نبود سندرم داون راحت می‌کند.

*در این مقاله بخوانید سندرم داون از چند ماهگی قابل تشخیص است

سونوگرافی ناهنجاری یا آنومالی همان غربالگری سه ماهه دوم بارداری نیست!

غربالگری سه ماهه دوم بارداری شامل سونوگرافی ناهنجاری یا همان آنومالی اسکن نبوده و برخی به اشتباه تصور می‌کنند این دو یکی هستند و تفسیر غربالگری مرحله دوم با آنومالی متفاوت است و برای دو منظور مختلف انجام می‌شوند. در این سونوگرافی مهم علاوه بر بررسی وضعیت بارداری و سن حاملگی به بررسی دقیق جنین می‌پردازد. در طول سونو آنومالی تک تک اعضای جنین به صورت دقیق مورد بررسی و اندازه گیری قرار می‌گیرد. به همین سبب طول زمان انجام این سونوگرافی بیشتر از سونوگرافی معمول بارداری است. انجام این سونوگرافی به تمامی مادران باردار توصیه می شود. همچنین جنسیت جنین در زمان انجام این سونوگرافی عموما قابل تشخیص است. از 18 تا 22 هفتگی این سونوگرافی قابل انجام است. هرچقدر سن جنین بالاتر باشد یعنی نزدیک به 22 هفتگی، جنین رشد بیشتری کرده و اعضا با دقت بهتری قابل بررسی هستند.