عوارض پنی‌سیلین در بارداری

شهریور ۱۴۰۱ | زمان مطالعه : ۹ دقیقه
عوارض پنی‌سیلین در بارداری

مصرف داروها در دوران بارداری و به خصوص در سه ماهه اول، یکی از چالش‌ها و مسائلی است که والدین را دچار نگرانی از ایجاد تاثیرات و ضررهای احتمالی بر روی بارداری و جنین می‌کند. پزشکان با در نظر گرفتن سن جنین و شرایط بارداری، همیشه بهترین و کم‌خطرترین داروها را برای مادر تجویز می‌کنند. پنی‌سیلین داروی نام آشنا و معروفی است که در درمان برخی از عفونت‌ها کاربرد دارد. در این مقاله قصد داریم تا با این دارو، انواع آن، علل مصرف، عوارض جانبی، تاثیرات آن بر روی اسپرم و قدرت باروری مردان و اثرات استفاده از آن در هنگام بارداری و بر جنین صحبت نماییم.

تاثیر استفاده از پنی‌سیلین در دوران بارداری 

پنی‌سیلین‌ها در رده‌ی B داروهای بارداری طبقه‌بندی می‌شوند. منظور از رده‌ی B داروهای بارداری یعنی: مطالعاتی که در مورد تاثیر این دارو بر نمونه‌های حیوانی انجام شده است خطری را برای جنین از جانب این دارو ذکر نمی‌کند. همچنین مطالعات کافی و خوبی در مورد تاثیر این دارو بر جنین انسان انجام نگرفته است. با توجه به این نکته تزریق آمپول پنی‌سیلین و یا مصرف داروهای واقع در دسته پنی‌سیلن‌ها (مثل :پنی‌سیلین‌ها جی، وی، آمپی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و...) در طول بارداری به نظر کم‌خطر می‌آید و جای نگرانی برای جنین وجود ندارد.

آشنایی با پنی‌سیلین‌ها

پنی‌سیلین‌ها دسته‌ای از داروهای آنتی‌بیوتیک یا ضد میکروب‌ (و یا در اصطلاح عامیانه؛ چرک‌خشک‌کن) هستند که با توجه به ساختارشان در بسیاری از عفونت‌های باکتریایی قابلیت استفاده را دارند. از پنی‌سیلین‌ها برای درمان بیماری‌هایی چون: عفونت‌های باکتریایی دستگاه تنفسی فوقانی، عفونت‌های باکتریایی پوست و بافت نرم، تب روماتیسمی، اختلال کلیوی، سیفلیس، مننژیت، مخملک، دیفتری و سیاه زخم استفاده به عمل می‌آید. مکانیزم هملکردی پنی‌سیلین‌ها متوقف کردن فعالیت‌های زیستی باکتری‌ها است که باعث مرگ آنها و نابودی عفونت می‌گردد.

انواع پنی‌سیلین‌ها

 پنی‌سیلین‌ها جهت استفاده به صورت خوراکی و تزریقی (در عضله و یا در رگ) موجود می‌باشند. همچنین خانواده پنی‌سیلین‌ها دارای اعضای مختلفی هستند که برخی از انواع مشهورتر آنها عبارتند از:

  • پنی‌سیلین‌ جی  (Penicillin G)
  • پنی‌سیلین‌ وی  (Penicillin V)
  • پروکائین بنزیل پنی‌سیلین
  • بنزاتین بنزیل پنی‌سیلین
  • متی‌سیلین
  • نفی‌سیلین
  • آمپی‌سیلین
  • آموکسی‌سیلین 

تاثیر مصرف پنی‌سیلین‌ها بر روی وضعیت باروری مردانه

یکی از علل ایجاد ناباروری مردانه و بروز مشکل در مایع منی، وجود عفونت‌های میکروبی در لوله‌های اسپرم‌بر و مجرای تناسلی آقایان است. آنتی‌بیوتیک‌هایی چون پنی‌سیلین‌ها، داروهایی برای درمان این مشکلات هستند. مطالعات نشان می‌دهند، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان عفونت‌های موجود در مجرای تناسلی مردان سبب بهبود شرایط اسپرم‌ها در آزمایش مایع منی می‌گردد.

  با این حال، برخی معتقدند استفاده زیاد مردان از آنتی‌بیوتیک ها در سال‌های زندگیشان، امکان ایجاد عوارض منفی بر قدرت باروری آنان را افزایش می‌دهد. باید گفت تحقیقات خوب و وسیعی در این زمینه‌ انجام نگرفته است و نیاز به انجام مطالعات دقیق وگسترده در این حیطه، وجود دارد. اما چیزی که تا به امروز تحقیقات مختلف ثابت کرده اند، اثرات مفید درمانی آنتی‌بیوتیک‌ها بر عفونت‌های مردانه و افزایش کیفیت مایع منی بوده‌ است.

تاثیر تزریق پنی‌سیلین‌ها قبل از شروع بارداری

از جمله نکات مهمی که باید بانوان در دوران اقدام جهت بارداری بدانند این است که، تا جای ممکن وضعیت ایمنی و سلامت بدن و روان خود را تقویت کنند. همچنین اگر به هر دلیلی مادر به بیماری مبتلا شد که نیاز به مصرف آمپول یا قرص پنی‌سیلین تحت نظر پزشک خود داشت، نگران استفاده از آن نباشد و سعی کند با عمل به توصیه‌های پزشک هرچه زودتر بهبود یابد.

 تاثیر پنی‌سیلین‌ها بر سقط جنین

استفاده از برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در سه ماهه نخست بارداری خطر بروز سقط جنین را افزایش می‌دهند. اما با توجه به اینکه پنی‌سیلین ها در رده‌ی B داروها در کل 9 ماهه بارداری قراردارند، برای بارداری و جنین داروهای کم‌خطری به حساب می‌آیند و هنوز رابطه ای بین مصرف آنها و بروز سقط گزارش نشده است.

عوارض جانبی پنی‌سیلین

‌هر دارویی علاوه بر خواص درمانی که بر بدن دارد می‌تواند باعث ایجاد یک‌سری واکنش‌های دیگر نیز در بدن بعضی از افراد گردد و از آنجایی که عموما این واکنش‌ها علایم ناخوشایندی هستند از آنها به عنوان عوارض جانبی دارو یاد می‌شود. پنی‌سیلین‌ها نیز مانند سایر داروها دارای عارضه‌های جانبی هستند که از جمله مهمترین عارضه استفاده از پنی‌سیلین ها، حساسیت به دارو است که می‌تواند با علایمی چون تپش قلب شدید، ایجاد سرخی وکهیردر پوست، تنگی نفس، غش کردن و شوک قلبی مشخص گردد.

سایر عوارض جانبی پنی‌سیلین‌ها عبارتند از:

  • خارش شدید
  • تورم مفصل
  • بثورات جلدی
  • تب
  • اختلالات گوارشی مثل: تهوع، استفراغ وکولیت

و

  • عوارض نادری چون: زردی چشم و پوست، گیجی، درد شکمی، کاهش حجم ادرار و اسهال شدید و آبکی

نکته مهم در تزریق پنی‌سیلین در هنگام بارداری

از آنجایی که خطرناک‌ترین عارضه پنی‌سیلین‌های تزریقی، ایجاد شوک است و درمان سریع و بلافاصله آن بسیار بااهمیت و حیاتی است به همین خاطر:

1. حتما در هر نوبت استفاده و پیش از تزریق پنی‌سیلین و بدون در نظر گرفتن آخرین مرتبه تزریق، باید تست پوستی پنی‌سیلین با محلول رقیق شده‌ی دارو انجام شود.

2. مادران حتما باید توجه داشته نمایند، از آنجایی که تست پوستی پنی‌سیلین و درمان حساسیت ناشی از آن، تنها در مراکز درمانی قابل انجام است، حتما برای تزریق این آمپول  به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مراجعه کنند و از تزریق این دارو در جایی به جز این مراکز (به خصوص خانه) اکیدا خودداری نمایند.

در مجموع باید گفت، پنی‌سیلین‌ها داروهای کم‌خطری برای جنین هستند و اگر در طول بارداری شرایطی ایجاد شد که پزشک این داروها را برایتان تجویز کرد، حتما با رعایت دستورات مصرفی از آنها استفاده نمایید همچنین از مصرف سرخود این دارو به علت مقاومت دارویی که می‌تواند در میکروب‌ها ایجاد کند اکیدا خودداری کنید.