علت سفت شدن زیر شکم در بارداری چیست و از کی شروع می‌شود؟+درمان

سفت شدن زیر شکم در بارداری یا سفت شدن بالای شکم در بارداری یکی از اتفاقاتی است که تقریبا همه خانم‌های باردار آن را تجربه می‌کنند. به طور کلی سفت شدن شکم در بارداری هم می‌تواند کاملا عادی و بی‌خطر باشد و هم خطرناک و ریسک‌پذیر. مهم این است که این سفتی در چه دوره‌ای از بارداری یا چندم بارداری، چه مدت و با چه شدتی اتفاق بیفتد. بسته به کیفیت سفت شدن شکم در بارداری و سن بارداری، دلیل سفت شدن شکم در بارداری متفاوت است. در ادامه بیشتر توضیح میدهیم که سفت شدن شکم در بارداری از کی شروع میشه و دلایل آن چیست.

آیا سفت شدن زیر شکم در بارداری خطرناک است؟

درک و احساس هرگونه خطر در بارداری، تهدید کننده بارداری است. اما قطعا مهم است که بتوانیم خطرات واقعی را تشخیص دهیم و برای مقابله با آنها به موقع اقدام کنیم. همه ما می‌دانیم که دوران بارداری، دوران جولان‌دهی هورمون‌های مختلفی است که دست به دست هم می‌دهند تا جنین رشد کند و شرایط ایده‌آل برای زیست در رحم داشته باشد. 

در واقع دوران بارداری به دلیل نوسانات هورمونی با تغییرات بسیار گسترده‌ای در بدن همراه است. تغییر مرکز ثقل بدن در این دوران باعث ایجاد درد در مفاصل و تاندون‌ها و همچنین بروز مشکلاتی در دستگاه گوارش و سیستم گردش خون بدن می‌شود. سفت شدن شکم در بارداری (زیر شکم یا بالای شکم) اغلب با اسپاسم و گرفتگی عضلات اشتباه گرفته می‌شود. علت این امر آن است که به تدریج و همراه با پیشرفت بارداری و بزرگ شدن جنین، دیواره رحم سفت‌تر شده و به پوست فشار وارد می کند. معمولا مادران چاق سفت شدن شکم را دیرتر از مادران لاغر احساس می کنند. 

احساس سفت شدن شکم نباید زیاد ادامه داشته باشد؛ معمولا احساس سفتی شکم اغلب با افزایش وزن همراه است. این افزایش وزن به خصوص در طول ماه‌های آخر بارداری باعث کشیدگی پوست و به دنبال آن بروز انقباضات براکستون هیکس یا دردهای کاذب زایمانی می‌شود. سفتی شکم زمانی خطرناک می‌شود که به مدت طولانی ادامه داشته باشد. 

دلیل سفت شدن شکم در سه ماهه اول بارداری

در ماه اول بارداری سفت شدن زیر شکم نشانه چیست؟ معمولا رشد جنین و رحم در سه ماهه اول بارداری، کشیدگی رباط‌ها را به همراه خواهد داشت. در نتیجه به اندام‌های مختلفی از جمله شکم فشار وارد می‌شود. دردهای نامنظمی که بر اثر درد رباط گردن ایجاد می‌شود، امری رایج در طول ماه‌های ابتدایی بارداری است. نفخ و یبوست ناشی از تغییرات هورمونی مسئله دیگری است که منجر به سفت شدن شکم در اوایل بارداری می‌شود. (در مورد انواع روان کننده شکم سریع برای درمان یبوست در این مقاله بیشتر بخوانید). خبر خوب این است که این موضوع با سقط جنین ارتباطی ندارد و جایی برای نگرانی ایجاد نمی‌کند اما در صورتی که با لکه بینی در بارداری یا کمر درد و دردهای شدید شکمی همراه باشد، باید به پزشک مراجعه شود.

*در مورد درد زیر شکم در هفته سوم بارداری بیشتر بخوانید.

دلیل سفت شدن شکم در سه ماهه دوم بارداری

سفت شدن شکم در سه ماهه دوم بارداری معمولا با ورزش بارداری یا رابطه جنسی تشدید می‌شود. این انقباضات عوارضی بر دهانه رحم به همراه ندارد و آسیبی به سلامت جنین نمی‌رساند.

گاهی سفت شدن مکرر شکم در این دوران نشانه‌ای از زایمان زودرس است که ممکن است با استراحت و مصرف آب به اندازه کافی بهتر نشود؛ پس اگر سفت شدن شکم در ماه پنجم بارداری یا هر ماهی از سه ماهه دوم بارداری، خیلی طولانی شد، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید تا اقدامات لازم را برای حفظ بارداری انجام دهد. 

دلیل سفت شدن شکم در سه ماهه سوم بارداری

سفتی شکم برای خانم‌هایی که پیش از بارداری چربی شکمی داشتند یا چاق بوده‌اند، در آخر بارداری (سه ماهه سوم بارداری) احساس خواهد شد. این در حالی است که خانم‌های لاغر، زودتر سفتی شکم را احساس می‌کنند. در اواخر بارداری اینگونه انقباضات ممکن است نشانه‌هایی از نزدیک شدن به زمان زایمان باشد. شاید این دردها به طور متوسط هر 8 الی 10 دقیقه یکبار تکرار شوند. بدیهی است که سفت شدن شکم در ماه هفتم بارداری، اگر نشانه‌ای از زایمان زودرس باشد، حتما باید اقدامات لازم صورت بگیرد. 

چرا جنین خودش را سفت میکند ؟ البته طبیعی است که شکم در این دوران سفت باشد؛ زیرا جنین در حال کامل کردن رشد خود است و با تغییر موقعیت مثل شل و سفت شدن شکم اتفاق می‌افتد. در پی رشد جنین شکم مادر، بزرگ می‌شود و وزن مادر نیز بالا می‌رود. به یاد داشته باشید که علت سفت شدن جنین در ماه هشتم یا سفت شدن شکم در ماه نهم بارداری در هر صورت مهم است و حتما باید اثبات شود که نشانه زایمان زودرس نیست.

بررسی علل سفت شدن شکم در بارداری به صورت اجمالی

بهتر دانستیم به جای صحبت در مورد سفت شدن زیر شکم در بارداری، به طور کلی در مورد سفت شدن شکم در بارداری صحبت کنیم. به این ترتیب هر کس می‌تواند با توجه به علائم و نشانه‌هایی که دارد، در مورد سفتی شکم خود اطلاعات مرتبطی را به دست آورد. 

انقباضات براکستون هیکس

انقباضات براکستون هیکس یا انقباضات رحمی در بارداری، در سه ماهه دوم و سوم شایع و رایج است (اصلیترین دلیل سفت شدن سمت راست شکم در بارداری) و منجر به سفت شدن شکم در این دوره از بارداری می‌شود. انقباضات براکستون هیکس یا دردهای کاذب زایمانی، بدن را برای مواجه شدن با دردهای زایمان طبیعی آماده می‌کند. 

دکولمان یا جدا شدن زودرس جفت

جفت به دلیل رساندن اکسیژن و مواد غذایی به جنین نقش بسیار مهمی در بارداری دارد. این ساختار در طی یک بارداری نرمال به دیواره عضلانی رحم متصل است؛ ولی در برخی موارد زودتر از موعد زایمان به صورت کامل یا ناقص از دیواره رحم جدا شده و به بخش تحتانی رحم نزول می‌کند. این عارضه همراه با خونریزی بوده و در طی آن رحم اغلب در هنگام لمس سفت به نظر می‌رسد. سفت شدن رحم در این شرایط موقتی نبوده و اغلب به مدتی طولانی ادامه دارد. این عارضه که در اصطلاح "دکولمان جفت یا جدا شدن زودرس جفت" نامیده می شود، تهدیدی جدی برای سلامت مادر و جنین در این دوران است. اگر علت سفت شدن شکم در بارداری جدا شدن زودرس جفت باشد، باید سریعا اقدامات پزشکی لازم انجام شود. سفتی شکم در این حالت ادامه دار و طولانی است و همین فاکتور مهمترین نشانه برای انجام بررسی‌های سریعتر و بیشتر است. 

خوردن وعده‌های غذایی سنگین

هر چه جنین بزرگتر می‌شود، فشار بیشتری به معده وارد می‌کند. در این شرایط اگر مادر باردار وعده‌های غذایی سنگینی مصرف کند، فشار مضاعفی به معده وارد می‌شود؛ در نتیجه سنگینی و سفتی شکم در بارداری اتفاق می‌افتد. بدیهی است که عدم مصرف وعده‌های غذایی و خوردن غذا با حجم کمتر و در دفعات بیشتر می‌تواند در جلوگیری از این اتفاق بسیار موثر باشد. 

یبوست

یبوست بارداری از جمله عوارض شایع و ناخوشایند دوران بارداری است که تقریبا همه‌گیر و شایع است. ابتلا به این عارضه با ایجاد نفخ و تولید گازهای روده باعث می‌شود که شکم در هنگام لمس کاملا سفت به نظر برسد. از سویی دیگر با توجه به اینکه به دلیل رشد جنین فضای ناحیه شکم تنگ‌تر و معده متراکم‌تر شده است، سفت شدن شکم در بارداری، در این شرایط بیشتر احساس خواهید شد. با رفع یبوست یا کنترل آن وضعیت سفتی شکم بهتر می‌شود. 

با توجه به این دلایل می‌توانیم اینطور نتیجه بگیریم که سفت شدن شکم در ماه پنجم بارداری یا سفت شدن شکم در ماه ششم بارداری و به طور کلی سفتی شکم در هر دوره‌ای از بارداری باید با توجه به علائم بالینی و فاکتورهای هشدار دهنده بررسی شود و بر اساس یافته‌هایی که به دست می‌آید، اقدامات درمانی لازم و موثر صورت بگیرد. پیشنهاد میکنیم مقاله درمان سریع یبوست در منزل را در این زمینه بخوانید.

آیا سفت شدن شکم در بارداری و تعیین جنسیت با هم مرتبط هستند؟

سفت شدن شکم از علائم بارداری پسر است یا دختر؟ آیا در بارداری پسر شکم سفت میشود ؟ اساسا سفت شدن شکم در بارداری و تعیین جنسیت جنین هیچ ارتباط معناداری با هم ندارند. پس چنانچه شنیده‌اید که مثلا سفت شدن زیر شکم در اوایل بارداری از علائم بارداری دختر است و اگر دور ناف سفت شود، جنین پسر است، باید بدانید که این موضوعات هیچگونه توجیه علمی ندارند و اساسا از دیدگاه علمی رد شده هستند. بنابراین ذهن خود را با این موضوعات موهوم مشغول نکنید و برای اطلاع از جنسیت جنین، از روش دقیق تشخیص جنسیت با سونوگرافی استفاده کنید.

* حتما بخوانید: علائم بارداری از روی ناف در بارداری دختر وپسر 

آیا سفت شدن زیر شکم از علائم بارداری است؟

می‌توان گفت که سفت شدن شکم در بارداری، دل درد در بارداری، معده درد در بارداری، یبوست در بارداری و مواردی از این قبیل همه از علائم بارداری است که بسته به هفته بارداری یا سن بارداری مورد بررسی قرار می‌گیرد و اقدامات لازم پزشکی در مورد آن انجام می‌شود. 

تکنیک‌هایی برای کنترل سفتی شکم در بارداری 

روشهای کنترل و درمان سفت شدن شکم در بارداری عبارتند از:

یوگا کنید و عمیق نفس بکشید

تنفس عمیق به دریافت اکسیژن بیشتر کمک می‌کند. دریافت اکسیژن بیشتر به بهبود عملکرد عضلات و همین‌طور بهبود عملکرد ارگان‌های اصلی منجر می‌شود.

تغییر وضعیت بدهید

تغییر حالت دهید تا انقباضات کم شوند. مثلا اگر نشسته‌اید، بلند شوید یا دراز بکشید. 

مایعات بنوشید

هیدراته نگه داشتن بدن با نوشیدن مایعات به میزان 8 الی 12 لیوان در دوران بارداری ضروری است. هیدراته بودن بدن مادر، به تعادل الکترولیتی کمک می‌کند و از انقباضات جلوگیری خواهد کرد.

به اندازه کافی استراحت کنید

استراحت و آرامش درونی می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش سفتی شکم و رفع این حالت داشته باشد. اساسا استراحت کافی و با کیفیت در بارداری لازم و واجب است.

درست بخوابید

برای تحمل سفت شدن شکم در دوران بارداری، حتما به سمت طرفین بخوابید. این راهکار می‌تواند خیلی از اسپاسم‌های ایجاد شده برای ناحیه شکم را کاهش دهد.

کلام آخر

علت سفت شدن زیر شکم در بارداری هم می‌تواند طبیعی و عادی باشد و هم خطرناک و غیرعادی. کیفیت این سفتی و مدت زمان سفتی شکم و سن بارداری در تشخیص علت این عارضه بسیار موثر است. لذا چنانچه به این عارضه دچار شده‌اید، حتما به موقع پزشک خود را در جریان قرار دهید.