اقدامات لازم برای جلوگیری از سقط جنین مخصوصا در سه ماهه اول بارداری

خبر حاملگی یکی از بزرگترین شادی‌هایی است که زن و شوهر می‌توانند داشته باشد. اما این خبر شاد مسئولیت بزرگی هم برای پدر و مادر به دنبال خواهد داشت. مادر باید در تمام طول 9 ماه مراقب خود و فرزندش باشد که این مراقبت باید در ماه‌های اول بارداری بیشتر باشد. معمولا سقط جنین در اوایل بارداری و در سه ماهه اول اتفاق میفتد که دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. در این مطلب هرآنچه که باید در این بابت بدانید را برای شما توضیح داده‌ایم.

مفهوم سقط جنین

سقط جنین به معنای از دست دادن غیر عمدی جنین قبل از هفته بیستم بارداری است. سقط جنین غیر عمدی با سقط جنین که بصورت خود خواسته انجام می‌شود، متفاوت است. به این معنی که مادر بصورت ناخواسته قبل از هفته بیستم بارداری فرزند خود را از دست می‌دهد. بیش از 80 درصد از سقط‌ها در سه ماهه اول بارداری و قبل از هفته بیستم رخ می‌دهد. سقط جنینی که بعد از هفته بیستم بارداری اتفاق بیفتد را، سقط جنین تاخیری می‌گویند. تقریبا حدود 15 تا 25 درصد بارداری‌ها به سقط ناخواسته ختم می‌شوند، اما آمار واقعی بیشتر است زیرا تقریبا 50 درصد از سقط‌ها قبل از اینکه مادر متوجه شود باردار است (قبل از اینکه دوران قاعدگی عقب بیفتد)، اتفاق می‌افتد. این اتفاق نشان می‌دهد که مشکلی در حاملگی وجود دارد. 

*چه کارهایی در ماه اول بارداری نباید انجام داد

علت بروز سقط جنین

دلایل اصلی سقط جنین بسیار متفاوت است، اما بیشتر آنها قابل بررسی و کنترل هستند. اغلب سقط‌های جنین به دلیل مشکلات ژنتیکی و عدم رشد کافی جنین است. در اینجا به چند مورد اصلی آنها اشاره می‌کنیم:

• نارسایی دهانه رحم  و ضعیف بودن این ارگان یکی از دلایل سقط جنین است. در این شرایط دهانه رحم نمی‌تواند جنین را نگه دارد و معمولا در سه ماهه اول بارداری جنین خود به خود سقط می‌شود.
• ناهنجاری‌های کروموزومی در اسپرم پدر یا تخمک مادر، یکی از دلایل سقط جنین است که تقریبا نیمی از سقط‌ها را شامل می‌شود. این مسئله ممکن است بصورت ارثی یا در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی مانند اشعه ایکس یا مواد سمی بوجود آید.
• از دلایل مهم سقط جنین می‌توان به متناسب نبود Rh خون مادر و جنین اشاره کرد. اگر Rh خون مادر منفی و Rh خون جنین مثبت باشد، به دلیل عدم تناسب باهم نوعی آنتی بادی در بدن مادر تولید می‌شود که می‌تواند باعث سقط جنین شود.
• بی نظمی‌های هورمونی مخصوصا هورمون پروژسترون یکی دیگر از این دلایل است، که معمولا به دلیل کیفیت پایین تخمک ایجاد می‌شود.
• بیماری‌های زمینه‌ای مادر مانند تیروئید، دیابت، سرطان، سل، واکنش‌های سیستمیک بدن، مشکلات جسمانی مادر، ناهنجاری بافت رحم، فشار خون و غیره می‌تواند تاثیرگذار باشد.
• علاوه بر آن مادرانی که سن آنها بالای 35 سال است و یا سابقه سقط جنین بیش از 3 بار را دارند احتمال سقط جنین ناخواسته در آنها زیاد است.
• استفاده از برخی داروها، سیگار، قلیان، کافئین، الکل و همچنین تغذیه نادرست نیز جزو عوامل با شیوع کمتر برای سقط جنین محسوب می‌شود.
• آلودگی‌های محیطی، آرسنیک، سرب و بنزین می‌تواند خطر سقط جنین را بیشتر کند. همچنین اگر به ناحیه شکم ضربه‌ای وارد شود می‌تواند در سقط جنین موثر باشد. 

*در این مقاله بخوانید آیا خوردن عسل در بارداری باعث سقط جنین می شود

علائم سقط جنین چیست؟

علائم سقط جنین بسته به مرحله‌بارداری و دلیل سقط می‌تواند متفاوت باشد. در برخی موارد این اتفاق آنقدر سریع رخ می‌دهد که شما حتی متوجه نمی‌شوید که باردار هستید. در ادامه به برخی علائم سقط جنین اشاره می‌کنیم

• خونریزی واژینال و لکه بینی: خونریزی و لکه بینی از اولین نشانه‌های سقط جنین هستند. اما ممکن است لکه بینی ناشی از لانه گزینی جنین باشد و برخی از زنان باردار در اوایل بارداری کمی خونریزی و لکه بینی دارند که به معنی سقط جنین نیست، اما بهتر است که هر نوع لکه بینی و خونریزی را با پزشک خود در میان بگذارید. اگر سقط به صورت عمدی انجام شده باشد از انواع قرص مانند قرص مترژن برا تخلیه رحم استفاده می شود.
• درد و گرفتگی شکم: درد و گرفتگی شکم معمولا بعد از خونریزی اتفاق میفتد که می‌تواند بصورت گرفتگی عضلانی یا مداوم، تیز یا ملایم باشد. در صورت درد و خونریزی احتمال سقط جنین زیاد است. همچنین ممکن است این نشانه‌ها، علائم حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار باشد. پس برای تشخیص آن باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
• از دیگر علائم سقط جنین می‌توان به کاهش وزن، ترشح مایعات یا مخاط از واژن، کاهش علائم بارداری مانند حساسیت پستان‌ها و حالت تهوع و خارج شدن بافت جنین یا قسمتی از جفت از رحم اشاره کرد.

*در مورد بیشتر بخوانید علائم سقط جنین در هفته هفتم بارداری چگونه است

جلوگیری از سقط جنین در ماه‌های اول بارداری

باید بدانید که قبل از بارداری پدر و مادر باید با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنند تا بدانند که امکان داشتن فرزند سالم را دارند یا خیر. در این شرایط حتی اگر مادر بیماری زمینه‌ای هم داشته باشد، با کنترل و مدیریت آن تحت نظر پزشک می‌توان از سقط جنین جلوگیری کرد.  

راه‌های جلوگیری از سقط جنین

• استراحت مطلق
• خودداری از رابطه جنسی
• دوری از استرس و اضطراب 
• درمان و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای
• تزریق هورمون پروژسترون در صورت کمبود این هورمون در بدن
• تزریق  Rh ایمونوگلوبولین در صورتی که کودک شما خون Rh مثبت داشته باشد و شما دارای Rh منفی باشید.

تقویت رحم برای جلوگیری از سقط جنین

یکی از دلایل سقط جنین نارسایی رحم و ضعف در این قسمت است. در این شرایط رحم توانایی نگهداری جنین و ادامه بارداری را ندارد. معمولا برای جلوگیری از سقط جنین در چنین شرایطی می‌توان بعد از آزمایش غربالگری اول که در هفته 14ام انجام می‌شود، بخیه‌های دایره‌ای شکلی در دهانه رحم زد تا از بروز این مشکل جلوگیری کرد. این بخیه‌ها شما را در موقعیت مناسب‌تری قرار می‌دهند و تا زمان زایمان همراه شما هستند. در مورد پاکسازی و علائم پاک شدن رحم بعد از سقط از پزشک خود اطلاعات بیشتری بگیرید. 

برای جلوگیری از سقط جنین چه چیزهایی بخوریم؟

با داشتن یک رژیم غذایی مناسب زیر نظر متخصص تغذیه می‌توان احتمال خطر سقط جنین را کمتر کرد.

• مصرف اسید فولیک

در دوران اولیه بارداری نباید دچار کمبود مواد مغذی شوید به همین دلیل با مصرف روزانه 400 میکروگرم اسیدفولیک زیر نظر پزشک می‌توانید خطر نقص مادرزادی را که منجر به سقط جنین می‌شود را کاهش دهید. 

• مصرف گیاهان دارویی

گیاه مکا در طب سنتی کاربرد زیادی دارد که در حفظ تعادل هورمونی و جلوگیری از سقط جنین در ماه‌های اول بارداری بسیار موثر است. این گیاه یک ماده مغذی برای سیستم غدد درون ریز، غده هیپوفیز، آدرنالین و غده تیروئید است و توانایی تأثیر روی هورمون‌های کلیدی زنان و مردان را دارد.

• خواص میوه به برای جلوگیری از سقط جنین

میوه به سرشار از ویتامین‌های A، B، B6 و E است و در حفظ جنین و جلوگیری از سقط آن کمک می‌کند. علاوه بر آن خوردن میوه به و بهدانه در سلامت و زیبایی نوزاد تاثیرگذار است.

دعا برای جلوگیری از سقط جنین

سلامت و حفظ جنین به عوامل زیادی بستگی دارد که مهمترین آنها را در بالا توضیح دادیم. اما باید بدانید با خواندن دعا و گفتن ذکر می‌توانید آرامش را به خود برگردانید و از استرس به دور باشید. خواندن سوره حجرات، سوره قلم و صلوات حضرت فاطمه سوره‌ها و ذکرهایی هستند که در این زمینه می‌توانند به شما کمک کنند.