تعداد فولیکول مناسب برای ای یو ای موفقیت آمیز و سایز آن

ناباروری تقریبا 10 تا 15 درصد از زوجین جوان را در سنین تولید مثل تحت تاثیر قرار داده است. یکی از مشکلات عمده که در 40درصد از زنان با این مشکل وجود دارد، عدم تخمک‌گذاری و ناهنجاری‌های مربوط به آن است. این اختلال قابل تشخیص و درمان است. در این مقاله شما را با روش درمانی آی یو آی (IUI) آشنا می‌کنیم و نقش فولیکول در این روش را به شما توضیح می‌دهیم. 

فولیکول غالب تخمدان

باید بدانید که فولیکول‌ها کیسه‌های کروی شکل پر از مایع هستند که مسئولیت حفاظت، رشد و بلوغ تخمک را به عهده دارند. تخمک‌ها درون فولیکول‌ها درحالی که به دیواره‌های آن متصل هستند، در هر چرخه تخمک گذاری در دوران قاعدگی شروع به رشد می‌کنند. باید بدانید که تنها یک فولیکول موفق به رشد و آزادسازی تخمک بالغ می‌شود (فولیکول غالب) و مابقی فولیکول‌ها هرگز به اندازه کافی رشد نکرده و از هم می‌پاشند. پس از بلوغ فولیکول، پروسه تخمک‌گذاری آغاز می‌شود و تخمک رها شده به سمت لوله‌های رحم حرکت می‌کند. در هر بارداری تعداد و اندازه فولیکول بسیار اهمیت دارد که برای بررسی آنها و تشخیص ذخیره تخمدان، از روش‌هایی مانند سونوگرافی واژینال و آزمایش‌های هورمونی استفاده می‌شود.

فولیکول آنترال 

با رشد فولیکول‌ها و رسیدن به ابعاد مناسب می‌توان آنها را توسط سونوگرافی فولیکولی تشخیص داد و شمارش کرد. فولیکول‌ها کم‌کم رشد کرده و تنها تعداد کمی از آنها به ابعاد بزرگتری می‌رسند . مابقی از بین می‌روند. درون فولیکول‌های بزرگ شده حفره‌ای پر از مایع آنتروم بوجود می‌آید. به این ترتیب به این فولیکول‌ها، فولیکول آنترال گفته می‌شود. هرچه فولیکول آنترال در تخمک بیشتر باشد، میزان ذخیره تخمدان بیشتر و شانس بارداری بالاتر است. اگر تعداد فولیکول‌های آنترال یک فرد بین 6 تا 10 باشد، ذخیره تخمدان این فرد طبیعی و کافی است. درصورتی که تعداد آنها از 6 عدد کمتر باشد، ذخیره تخمدان پایین و اگر از 12عدد بیشتر باشد، ذخیره تخمدان بالا است.

اندازه فولیکول مناسب برای بارداری

اگر تحت درمان باروری هستید، پزشک از طریق سونوگرافی رشد و تعداد فولیکول‌ها را کنترل می‌کند. در طول سونوگرافی، پزشک تعداد فولیکول‌های در حال رشد و ابعاد آنها را بررسی می‌کند. باید بدانید که اندازه طبیعی فولیکول بالغ برای بارداری و تخمک‌گذاری حدود 18 تا 24 میلی‌متر است. زمانی که شما تحت درمان هستید و از هورمون تحریک کننده HCG استفاده می‌کنید، لازم است که اندازه فولیکول‌ها حداقل 18 میلی‌متر باشد که طی یک بازه 36 ساعته پس از تزریق هورمون HCG بتوان تخمک‌ها را جمع آوری کرد.

نقش فولیکول در درمان باروری

فولیکول آنترالی که برای تخمک‌گذاری انتخاب شده است، فولیکول غالب یا برتر نام دارد که نسبت به دیگر فولیکول‌ها ابعاد بیشتر و سرعت بالاتری دارد. پس از، از بین رفتن دیگر فولیکول‌ها، فولیکول بالغ برای تخمک‌گذاری آماده می‌شود. ابعاد فولیکول مناسب برای بارداری بین 18 تا 24 میلی‌متر است که گاهی تا 36 میلی‌متر هم می‌رسد. با مشاهده این فولیکول می‌توان احتمال تخمک‌گذاری را پیش‌بینی کرد و اگر تخمک آزاد شده با اسپرم لقاح پیدا کند، بارداری اتفاق می‌افتد. این فرآیند طبیعی چرخه تخمک‌گذاری است. حال اگر تحریک تخمک‌گذاری با داروهای هورمونی مانند HCG اتفاق بیفتد، تعداد بیشتری فولیکول آنترال در اندازه‌های متفاوت رشد می‌کنند که این تکنیک به عنوان روشی برای کمک به باروری انتخاب می‌شود.

IUI (آی یو آی) چیست؟

آی یو آی یا تلقیح داخل رحمی اسپرم روشی ساده و سرپایی برای درمان ناباروری (ناباروری زنان و ناباروری مردان) و تعیین جنسیت جنین است. در این روش مسیر دسترسی اسپرم به تخمک کوتاه‌تر است و دیگر لازم نیست اسپرم برای رسیدن به تخمک مسیر واژن و دهانه رحم را طی کند. اگر برای درمان مشکل شما پزشک روش IUI را در نظر گرفته است، بهتر است با مراحل آن آشنا شوید.

مراحل انجام IUI

برای انجام آی یو آی 5 مرحله لازم است که بطور خلاصه آنها را توضیح می‌دهیم.

• سونوگرافی واژینال: این مرحله در اوایل سیکل قاعدگی در روزهای اول تا چهارم، توسط متخصص برای بررسی رحم و تعداد فولیکول‌ها انجام می‌شود.
• تحریک تخمدان با دارو: درصورتی که نتایج سونوگرافی نرمال باشد، داروهای محرک تخمدان تجویز می‌شود و بار دیگر در روز 12-10 سیکل برای بررسی بیشتر فولیکول‌ها سونوگرافی انجام می‌شود.
• تزریق HCG: به محض رسیدن فولیکول‌ها به تعداد و اندازه مناسب، هورمون HCG جهت انجام تخمک‌گذاری تزریق می‌شود.
• آماده‌سازی اسپرم: برای آماده‌سازی اسپرم، توصیه می‌شود 2 الی 3 روز قبل از انجام آی یو آی زوجین رابطه جنسی نداشته باشند تا در روز انجام IUI اسپرم با تعداد و کیفیت بالاتری در اختیار آزمایشگاه قرار بگیرد. پس از آن اسپرم با روش‌های مخصوصی شستشو داده می‌شود و ناخالصی‌ها،اسپرم‌های غیرطبیعی و مرده آن جدا شده و برای انجام IUI آماده می‌شود. 
• تزریق اسپرم به داخل رحم (IUI): پس از آماده سازی اسپرم، حدود 32 تا 40 ساعت بعد، مایع حاوی اسپرم غلیط شده و متحرک توسط سرنگ وکاتتر مخصوص از طریق واژن به رحم تزریق می‌شود. این عمل بدون درد و سرپایی است و بهتر است با مثانه نیمه پر انجام شود.

علائم بارداری با IUI

بطور معمولا علائم بارداری با روش آی یو آی با علائم بارداری بطور طبیعی و نرمال یکسان است اما برخی از بانوان ممکن است علائم‌های زیر را داشته باشند:

درد و لکه بینی لانه گزینی: برخی از بانوان ممکن است در طول دوران لانه گزینه با مقداری درد، سوزش و یا خونریزی‌های جزئی روبه‌رو شوند. مشخص شده است که خود عمل IUI در بعضی موارد باعث ایجاد گرفتگی در عضلات رحم می‌شود. همچنین خونریزی جزئی که اتفاق می‌افتد حاصل ترکیبی از ترشح طبیعی واژن و قهوه‌ای روشن یا صورتی است که معمولا بعد از یک یا دو روز و نهایتا یک هفته از بین می‌رود.

دمای بالای بدن: در دوران بارداری سطح پروژسترون شما در بالاترین مقدار باقی می‌ماند که این باعث بالا رفتن دمای بدن می‌شود.

• حال به برخی سوالات در این زمینه پاسخ می‌دهیم:

آیا بعد از انجام IUI نیاز به مراقبت داریم؟ می‌توان بعد از IUI پیاده‌روی کرد؟

بسیاری از بانوان این تصور را دارند که روش IUI  دردناک است و نیاز به استراحت مطلق دارد. اما باید بدانید که روش آی یو آی یک روش سرپایی و بدون درد است. توصیه می‌شود که پس از تزریق اسپرم به داخل رحم به مدت 10 الی 15 دقیقه در حالت درازکش قرار بگیرید. همچنین به مدت یک یا دو روز از انجام کارهای سنگین خودداری کنید، اما پس از آن می‌توانید به زندگی عادی خود بازگردید.

بهترین زمان برای IUI چه زمانی است؟ در روز چندم قاعدگی IUI انجام می‌شود؟

زمانی که روش IUI برای درمان ناباروری انتخاب می‌شود، بسیار مهم است که در بهترین زمان سیکل انجام شود تا بیشترین تاثیر خود را داشته باشد. برای تعیین بهترین زمان در سیکل‌های طبیعی و سیکل‌های تحریک تخمدان با دارو، می‌توان از کیت تخمک‌گذاری استفاده کرد. درست روز بعد از مثبت شدن کیت تخمک‌گذاری می‌توان آی یو آی را انجام داد. اما روش بهتر و قابل اطمینان‌تر این است که 34 تا 40 ساعت پس از تزریق HCG جهت القا تخمک‌گذاری، آی یو آی انجام شود.

اندازه فولیکول در هر روز سیکل چقدر است؟ اندازه فولیکول در روزهای 10 و 14 سیکل قاعدگی

در هر سیکل قاعدگی چرخه زیر تکرار می‌شود:

• در طول روزهای 1 تا 5 قاعدگی، مرحله فولیکولار یا بالغ شدن فولیکول انجام می‌شود.
• در روزهای 5 تا 7 قاعدگی،  فرآیندی آغاز می‌شود که در آن فولیکول غالب 10 میلی‌متر است.
• پس از آن رشد دیگر فولیکول‌ها متوقف شده و فولیکول غالب بصورت روزانه 2 الی 3 میلی‌متر رشد می‌کند تا به اندازه 18 تا 24 میلی‌متر برسد و برای تخمک‌گذاری آماده شود.

بنابراین ابعاد فولیکول در هر خانم بسته به شرایط آن در روزهای مختلف سیکل متفاوت است.

اندازه فولیکول مناسب برای بارداری دوقلویی چند است؟

اندازه مناسب فولیکول برای بارداری، همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، بین 18 تا 24 میلی‌متر است. باید بدانید که حضور 2 تا 3 عدد فولیکول، شانس بارداری شما را بیشتر می‌کند و اگر تعداد فولیکول‌ها از 3-2 عدد بیشتر باشد، شانس حاملگی چندقلویی بیشتر خواهد شد.

آیا قرص لتروزول در درمان آی یو آی استفاده می‌شود؟

در روش IUI داروهای درمان ناباروری تجویز می‌شود تا تخمدان را برای تولید تخمک بیشتر تحریک کنند. سه داروی اصلی که در این روش استفاده می‌شود عبارتند از: کلومید یا کلومیفن، لتروزول و گنادوتروپین. لتروزول و کلومید هر دو داروهای خوراکی هستند که کمک می‌کنند تا مغز سیگنال‌های قوی‌تری به تخمدان‌ها برای تخمک‌گذاری بفرستد، درحالی که گنادوتروپین یک داروی تزریقی است و مستقیم روی تخمدان تاثیر می‌گذارد تا فولیکول بیشتری تولید کند.