دیلاتاسیون سرویکس چیست

با نزدیک شدن به تاریخ زایمان، دهانه‌ی رحم کم کم برای خروج کودک آماده شده و شروع به نازک شدن و باز شدن می‌کند به این اتفاق، دیلاتاسیون سرویکس می‌گویند که یک بخش طبیعی از فرایند زایمان طبیعی یا اپیدورال است. میزان سرعت نازک شدنِ دهانه‌ی رحم و باز شدن آن برای هر زنی متفاوت است اما وقوع آن برای زامان حتمی و لازم است. در ادامه قصد داریم در مورد دیلاتاسیون و تاثیر آن بر زایمان طبیعی بیشتر توضیح دهیم. 

دیلاتاسیون و تخلیه‌ی واژن

دهانه‌ی رحم، پایین‌ترین قسمت رحم است که نزدیک به زمان زایمان، از طریق فرآیندی به نام دیلاتسیون، باز می‌شود. پیگیری روند دیلاتاسیون یکی از راه‌هایی است که پزشکان پیشرفت زایمان را پیگیری می‌کنند. اطلاع از اندازه طبیعی دهانه رحم در بارداری می‌تواند به شما در اطلاع از زمان رسیدن دیلاتاسیون سرویکس کمک کند. هدف از دیلاتاسیون و باز شدن دهانه رحم، آغاز فرایند زایمان و قرارگیری سر جنین در مسیر واژن است.

باز شدن دهانه رحم برای اکثر نوزادانِ کامل حدود 10 سانتی متر است. زمانی که دیلاتاسیون سرویکس به 3 سانتی‌متر می‌رسد، شما وارد فاز یک زایمان می‌شود از این اندازه تا باز شدن کامل (10 سانتی‌متر) زمان زیادی می‌برد و می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد اما در بیشتر زنان این مدت زمانی از 8 تا 12 ساعت است. اگر در ماه‌های آخر بارداری احساس کردید که دهانه‌ی رحم شما با انقباضات منظم و دردناک متسع می‌شود، بنابراین در حال زایمان فعال هستید.

چه چیزی باعث دیلاتاسیون می‌شود؟

پروستاگلاندین‌ها (P2 و PGE2) عامل اصلی باز کننده و اتساع دهانه‌ی رحم هستند. بدن زنان این هورمون‌ها را به طور طبیعی تولید می‌کنند. در زمان زایمان، پروستاگلاندین‌‌های سنتز شده مستقیماً بر دهانه‌ی رحم اثر می‌گذارند تا دیلاتاسیون را آغاز کرده و وقوع زایمان را تحریک نماید.

چطور می‌توان دیلاتاسیون را تسریع کرد؟

ایستادن و راه رفتن ممکن است با افزایش جریان خون به تسریع اتساع کمک کند. قدم زدن در اتاق، انجام حرکات ساده روی تخت یا صندلی یا حتی تغییر موقعیت ممکن است باعث دیلاتاسیون بیشتر شود. این به این دلیل است که وزن نوزاد به دهانه‌ی رحم فشار وارد می‌‌کند. همچنین شما می‌توانید از انجام ورزش برای قرار گرفتن سر جنین در لگن کمک بگیرید. انجام ورزشهای زایمان فیزیولوژیک نیز به باز شدن سریعتر و آسانتر سرویکس در روز زایمان کمک می‌کند.

علائم باز شدن دهانه رحم در بارداری

روش‌های زیادی برای تشخیص دیلاتاسیون سرویکس وجود دارد که به کمک آن می‌توانید از نزدیک شدن زایمانتان مطلع شوید. اولین نشانه ظهور انقباضات رحمی و شروع درد زایمان است. شما در این دوران متوجه درد و گرفتگی‌هایی در قسمت رحم خود می‌شوید که فاصله‌ی آنها مدام کمتر و کمتر می‌شود. دومین نشانه، از روی ترشحات واژنی است. در زمان دیلاتاسیون سرویکس، رنگ و حجم این ترشحات تغییر می‌کند و شاهد خروج ترشحات واژنی غلیظ و زیاد خواهید و حتی ممکن است در آن شاهد لکه‌های خون نیز باشید. و آخرین نشانه از باز شدن سرویکس، پاره شده کیسه آب است و شما شاهد بروز علائم پارگی کیسه آب در بارداری خواهید بود.

انگاژه شدن یعنی چه

یکی از اصطلاحات مربوط به دیلاتاسیون، انگاژه یا انگاژمان است. انگاژه یکی از اتفاقاتی است که بعد از دیلاتاسیون سرویکس رخ می‌دهد. این اتفاق به معنای عبور سر جنین یا عریض‌ترین قسمت سر از کانال رحمی است. متخصصین وقوع انگاژه را با آغاز فاز فعال زایمان مرتبط می‌دانند که بعد از دیلاتاسیون رخ می‌دهد. 

افاسمان چیست و چه تفاوتی با دیلاتسیون دارد؟

هنگامی که سر نوزاد در داخل لگن قرار می‌گیرد، به دهانه‌ی رحم فشار می‌آورد. این موضوع باعث می‌شود که دهانه‌ی رحم شل شده و نازک شود و مواد داخل آن تخلیه گردد. در دوران بارداری، دهانه‌ی رحم شما بسته شده و توسط یک پلاک مخاطی محافظت می‌شود. هنگامی که سد دهانه‌ی رحم از بین می‌رود، پلاک مخاط شل شده و ترشحات واژنی آغاز می‌شود. مخاط واژن در این مرحله ممکن است همراه با خون باشد. افاسمان و دیلاتاسیون هر دو اصطلاحاتی در مورد باز شدن دهانه‌ی رحم هستند.

در افاسمان دهانه‌ی رحم نرم و کوتاه می‌شود. در این حالت شکل دهانه‌ی رحم تغییر می‌کند و از حالت استوانه‌ای به قیفی تغییر شکل می‌دهد. افاسمان را به صورت درصدی بیان می‌کنند. به عنوان مثال در شرایطی که طول دهانه‌ی رحم نصف شده باشد، در اصطلاح می‌گویند افاسمان زن 50 درصد است. حال آنکه منظور از دیلاتاسیون سرویکس، باز شدن دهانه‌ی رحم است. تفاوت دیگر افاسمان و دیلاتاسیون در زمان شروع است. افاسمان از خیلی پیش‌تر از زایمان آغاز می‌شود یعنی از هفته‌ی 37 الی 38 بارداری و اتفاقی است که با یک روند کُند جریان می‌یابد. حال آنکه دیلاتاسیون بسیار نزدیک زایمان رخ می‌دهد (از 24 ساعت مانده به زایمان).

کورتاژ تشخیصی چیست

دیلاتاسیون یک روند طبیعی در زایمان طبیعی ست. اما این تنها موقعی نیست که از آن استفاده می‌شود. از دیلاتاسیون برای کورتاژ تشخیصی هم استفاده می‌کنند. در شرایطی که بسیاری از زنان ممکن است گمان کنند کورتاژ همیشه به معنای سقط جنین است، اما کورتاژ تشخیصی تعریف دیگری دارد. در زنانی که دچار خونریزی‌های شدید می‌شوند، عملی به نام کورتاژ تشخیصی انجام می‌شود. این خون ریزی می‌تواند خطرناک باشد و به دلایلی از جمله وجود تومورهای خوش خیم، سقط جنین، پولیپ‌های آندومتر یا سرطان رحم رخ دهد بنابراین باید سریعاً به آن رسیدگی شود. کورتاژ در اینجا به معنای تراشیدن بافت داخل رحم به جهت انجام بیوپسی و نمونه برداری برای مطالعات بیشتر است. 

به انجام دیلاتاسیون و کورتاژ به جهت تشخیص مشکلات احتمالی، دی اند سی یا d&c می‌گویند. در این روش، از دیلاتاسیون سرویکس برای باز کردن دهانه‌ی رحم و انجام کورتاژ استفاده می‌کنند. تفاوت این دیلاتاسیون با دیلاتاسیون دوران بارداری، این است که در این روشِ تشخیصی، دیلاتاسیون به صورت عمدی و کنترل شده و توسط پزشک انجام می‌شود حال آنکه در زایمان این اتفاق غیرارادی رخ می‌دهد.  

سرکلاژ چیست؟

در برابر دیلاتاسیون سرویکس و باز شدن دهانه رحم، عمل سرکلاژ قرار دارد. سرکلاژ به معنای بستن دهانه‌ی رحم است. این عمل در زمانی انجام می‌شود که سر جنین بیش از حد پایین باشد و خطر باز شدن بی موقع‌ دهانه‌ی رحم در طول بارداری وجود دارد. از این رو طی این عمل، دهانه‌ی رحم را با نخ بخیه می‌بندند تا جنین بتواند بدون خطر به رشد خودش ادامه دهد. 

سخن پایانی

دیلاتاسیون سرویکس بخشی از روند زایمان طبیعی است و انتظار می‌رود که در آخرین هفته‌ی بارداری رخ دهد. اما برای بعضی از زنان که دچار زایمان زودرس می‌شوند این اتفاق زودتر رخ خواهد داد. نکته‌ی مهم این است که هر زمان که ی اتفاق رخ دهد، زمان زایمان رسیده است.