انواع حاملگی پرخطر | نشانه های بارداری‌های پر خطر
شناخت انواع حاملگی پرخطر به معنی شناخت عوارض غیرعادی بارداری در شرایط ویژه و خاص است. حاملگی، دورانِ شیرین، سخت، حساس و بسیار عجیبی است که منجر می‌شود یک خانم اتفاق‌های خاصی را تجربه کند و یاد بگیرد در مقابل هر یک از آنها واکنشی مناسب داشته باشد. شناخت انواع بارداری‌های پر خطر کمک میکند تا نسبت به بارداری خود اطلاعات بیشتری داشته باشید و ریسک فاکتورهای خطر را بشناسید.
منظور از بارداری پر خطر چیست؟
بارداری پرخطر بارداری است که در آن مادر یا جنین قبل از زایمان، در طول آن و یا بعد از زایمان با احتمال بروز خطراتی رو به رو هستند. به عبارت ساده‌تر حاملگی که کنترل نشده باشد، حاملگی پر خطر است. احتمال بارداری پر خطر در زنان زیر 18 سال و بیش از 35 سال بیشتر است؛ زیرا در سن پایین بدن ضعیف است و در سن بالا بدن مستعد ابتلا به انواع بیماری‌هاست. یک بارداری خطرناک ممکن است شامل سرخجه، توکسوپلاسموز، سیفلیس، HIV یا HPV باشد. در بارداری پرخطر اعمال برخی مانیتورینگ‌های ویژه در طول دوران بارداری ضروری است. درک فاکتورهای خطر دخیل در ایجاد بارداری پرخطر و انجام اقدامات لازمی که در شرایط بارداری پرخطر در مورد مادر یا جنین صورت می‌گیرد، واجب است. البته حاملگی با ریسک بالا می‌تواند پایان خوبی داشته باشد و به خانم یا کودک آسیب نرساند، اما قطعا نظارت پزشکی دقیق لازم است.
کدام خانم‌ها در معرض ابتلا به حاملگی پر خطر هستند؟
- خانم‌هایی که به کمک روش‌های کمک باروری باردار شده‌اند؛ یعنی مشکل نازایی داشته‌اند و برای باردار شدن از روش درمانی استفاده کرده‌اند؛ خصوصا اینکه از داروهای تحریک تخمک گذاری استفاده کرده باشند.
- خانم‌هایی که برای بار اول در سن بالای 30 سال باردار می‌شوند؛ در این افراد احتمال بروز بسیاری از عوارض بارداری مانند دیابت بارداری یا فشار خون بالا بارداری بیشتر است.
- خانم‌هایی که بارداری آنها زیر 18 سالگی اتفاق می‌افتد.
- خانم‌هایی که در بارداری قبلی‌شان مشکلاتی از قبیل سابقه سقط، سقط‌های مکرر زیر سه ماهگی، سابقه زایمان زودرس و مرده زایی یا کودک معلول دارند.
- خانم‌هایی که سابقه دیابت دارند و یا بستگان آنها مبتلا به این بیماری هستند یا در بارداری‌های قبلی دیابت داشته‌اند.
- خانم‌ها و آقایانی که نسبت فامیلی دور یا نزدیک با یکدیگر دارند، بهتر است مشاوره پیش از بارداری را انجام دهند و در صورت نیاز مشاوره ژنتیک و بررسی کروموزومی برای آنها انجام شود.
- خانم‌هایی که بارداری آنها چند قلویی است.
- خانم‌هایی که بسیار چاق و یا بسیار لاغر هستند.
- خانم‌هایی که وزن آنها قبل از بارداری زیر 45 کیلوگرم است.
- خانم‌هایی که سابقه فشار خون بالا در بارداری قبلی داشته‌اند.
بارداری با کدام بیماری‌ها خطرناک است؟
برخی بیماری‌ها به خودی‌خود ممکن است بارداری و سلامت مادر را تهدید کنند. از جمله بیماری‌های مزمن و پیشرونده کبد مثل سیروز کبدی، بیماری‌های اتوایمیون و هپاتیت. متاسفانه در این بیماری عملکرد کبد طبیعی نیست و آنزیم‌های آن غیرطبیعی است و ممکن است بارداری جان مادر را به خطر بیندازد. خانم مبتلا به این بیماری‌ها برای باردار شدن حتما باید تحت نظر پزشک گوارش باشد.
همچنین بیماری‌های کلیوی پیشرونده به علت تغییراتی که کلیه‌ها در طول بارداری پیدا می‌کنند، خطرهایی برای مادر و جنین دارند و احتمال افزایش فشار‌خون و نارسایی کلیه را بیشتر می‌کنند.
در خانم‌های مبتلا به بیماری‌های مادرزادی قلب مانند نارسایی قلب، تنگی عروق کرونر و سابقه سکته قلبی، وقوع بارداری خطرناک است. زنان بارداری که دچار تنگی دریچه قلب هستند، به دلیل کاهش میزان برون‌ده قلب بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به سنکوپ، تنگی نفس و مرگ ناگهانی خود و جنین قرار می‌گیرند. علاوه بر این احتمال سقط جنین، زایمان زودهنگام و رشد ناکافی کودک، آب آوردن شش‌ها و حتی مرگ هم وجود دارد. مادرانی که بیماری‌خونی و انعقادی دارند هم ممکن است در طول بارداری با مشکل‌هایی مواجه شوند.
در مورد بیماری سرطان باید بگوییم که ممکن است پزشک به برخی از زنانی که به انواعی از سرطان‌ها مبتلا بوده‌اند و از درمان آنها حداقل 5 سال گذشته است، اجازه بارداری دهد، اما خطرهای زیادی دارد. نهایتا در بیماری‌های ریوی پیشرونده و دیابت پیشرونده نیز معمولا اقدام به بارداری و باردار شدن توصیه نمی‌شود. در صورتی که بارداری اتفاق ببیفتد، نظارت پزشک متخصص لازم و ضروری است.
خطرات بارداری دوقلو
بارداری دوقلو به همان اندازه که شیرین است، نگرانی‌هایی هم دارد و ممکن است خطراتی هم داشته باشد. البته این خطرات همه‌گیر، فراگیر و همیشگی نیستند؛ اما آنقدر مهم هستند که باید به بارداری دوقلو توجهات خاصی صورت بگیرد و مراقبت‌های بارداری شکل ویژه‌تری داشته باشد. خصوصا در بارداری‌های دوقلویی یکسانی که جنین تقسیم شده است و جفت یکی است؛ یعنی یک جفت دو جنین را تغذیه میکند.
در بارداری دو یا چندقلویی از همان ابتدای بارداری به دلیل بزرگ‌تر بودن سطح جفتی و ترشح بیشتر هورمون بارداری احتمال بروز تهوع و استفراغ بیشتر است. در طول بارداری نیز به نسبت بارداری تک‌قلویی احتمال بروز فشار خون بارداری، شدت بالای فشار خون بارداری و سن پایین ابتلا به آن بیشتر است.
همچنین خطر زایمان زودرس به‌صورت خودبه‌خود، به عللی مثل پارگی کیسه آب و ... وجود دارد. زایمان زودرس می‌تواند باعث بروز خطر برای جنین‌ها یا ناتوانی‌های آتی برای نوزادان شود.
عوارض زایمانی نیز در بارداری چندقلویی بیشتر است. میزان خونریزی دو برابر بارداری تک‌قلویی است، خطر زایمان اورژانسی به دلایلی مانند کنده شدن جفت و خطر ابتلا به مشکلات انعقادی نیز بیشتر است.
بارداری‌های چندقلویی جنین را هم تهدید می‌کنند. خطر سقط به‌ویژه در سه ماهه اول بارداری بیشتر است. احتمال از بین رفتن یکی از قل‌ها در طول بارداری به دلایل نامعلوم و خطر وزن کم و مشکلات رشد هم در بارداری دو یا چندقلویی بیشتر است. همچنین خطر بروز انواع ناهنجاری‌های جنینی مانند ناهنجاری قلبی در بارداری چندقلویی به‌ویژه بارداری دوقلویی همسان بیشتر است.
بارداری مولار
باردار مولار یا حاملگی مولی یک حالت بسیار نادر است که در آن به جای جنین، یک بافت غیر طبیعی در داخل رحم رشد میکند. در موارد نادر، بافت مذکور سرطانی بوده و می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن گسترش یابد. حاملگی مولار یا بارداری مول هیداتی فرم با رشد غیر طبیعی تروفوبلاست‌ها یا سلول‌هایی که به طور طبیعی به جفت تبدیل می‌شوند، شناخته می‌شود.
حاملگی مولار یا حاملگی پوچ هنگامی رخ می‌دهد که در تخمک بارور شده ناهنجاری‌های خاصی وجود داشته باشد. تخمک بارور شده به شکل غیر طبیعی رشد میکند و به جای اینکه به جنین تبدیل شود به تودهای گوشتی به نام مول (mole) تبدیل می‌شود و نمی‌‌تواند زنده بماند.
در حاملگی مولار، جنین، کیسه جفتی و یا هیچ بافت طبیعی وجود ندارد و به جای آن جفت از تودهای کیسه‌‌ایی که شبیه به خوشه انگور است، تشکیل شده است. بعد از پاکسازی بارداری مولار (پوچ)، ممکن است بافت مولار باقی بماند و به رشد خود ادامه دهد. به این بافت نئوپلازی تروفوبلاستیک بارداری (GTN) پایدار گفته می‌شود. این امر تقریبا در 15 تا 20 درصد از بارداری‌های مولار کامل و تا 5 درصد از حاملگی‌های مولار نسبی اتفاق می‌افتد.
بارداری خارج از رحمی
حاملگی خارج از رحم یکی از انواع حاملگی پرخطر است که حتی می‌تواند تهدید کننده جان خانم هم باشد. حاملگی خارج از رحم به حالتی گفته می‌شود که تخمک لقاح یافته در جایی به غیر از دیواره داخلی رحم مستقر می‌شود و شروع به رشد میکند. 98 درصد از حاملگی‌های خارج از رحم درون لوله‌های فالوپ (لوله رحمی) اتفاق می‌افتد، با این حال امکان دارد در نقاط دیگری مثل تخمدان، گردن رحم و حفره شکمی نیز رخ دهد.
اصلی‌ترین خطر حاملگی خارج از رحم پارگی است که به خونریزی داخلی منجر می‌شود. حاملگی خارج از رحم به عنوان اصلی‌ترین دلیل مرگ و میر مادران باردار در سه ماهه اول بارداری به شمار می‌آید. در موارد بسیار نادر امکان دارد حاملگی خارج از رحم همزمان با حاملگی نرمال (درون رحمی) رخ دهد که به آن حاملگی هتروتوپیک (heterotopic) گفته می‌شود.
خونریزی در بارداری
اگر می‌پرسید که خونریزی در ماه اول بارداری نشانه چیست یا خونریزی در ماه پنجم بارداری نشانه چیست؟ یا لکه بینی در ماه نهم بارداری با لکه بینی در سه ماه دوم بارداری چه فرقی دارد و یا اینکه آیا علت لکه بینی در ماه چهارم بارداری با علت لکه خون در ماه هفتم بارداری یکی است؟ باید بگوییم که لکه بینی در بارداری می‌تواند معلول دلایل متعددی باشد که با توجه به شرایط بارداری ممکن است خطرناک باشد یا نباشد. معمولا امن‌ترین بارداری، بارداری است که از ابتدا تا انتها بدون لکه بینی باشد؛ قطعا با وجود لکه بینی نیز امکان کنترل این عارضه و بهبود وضعیت خانم باردار وجود دارد؛ در هر صورت انجام مراقبت‌های مداوم بارداری و مراجعه روتین به پزشک متخصص زنان و زایمان می‌تواند در درمان لکه بینی در بارداری و بهبودی این عارضه موثر باشد.
کلام آخر
شناخت انواع حاملگی پر خطر به معنای این نیست که برای بارداری اقدام نکنید یا باردار شدن را فراموش کنید؛ در عوض باید با شناخت بیشتر و آگاهی از خطرات احتمالی، مراقبت بیشتری از خود داشته باشید تا این دوران حساس را به سلامتی به سرانجام برسانید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.