عوارض واکسن | آیا واکسن برای کودکان، خطرناک است؟
هر از چند گاهی صدای یکی از مخالفان واکسن همینطوری بلند میشود که امان از عوارض واکسن - هر واکسنی مانند واکسن یک سالگی. آنقدر جوش می‌زنند که گویی عوارض واکسن (البته عوارض ساخته‌وپرداخته ذهن ناآگاه‌شان) از فلج شدن مادام‌العمر یک کودک بخاطر فلج اطفال و نابینایی و ناشنوایی یک جنین مبتلا به سرخجه مادرزادی بدتر است!
این روزها هم یکی از سلبریتی‌های اینستاگرام فارسی در نقش مادری مهربان ظهور کرده و مادرها را نسبت به عوارض واکسن مطلع کرده است. حتی آنقدر دلسوز بوده که از مخاطبانش خواسته که کافیست ((یک ساعت)) در اینترنت بچرخید و مقالات مرتبط را بخوانید تا ببینید سلول‌های جنین مرده داخل واکسن ریخته شده! در حالیکه من به عنوان یک پزشک که با همه عوارض واکسن و موضوعاتی که ادامه‌تر برایتان شفاف‌سازی میشود آشنا هستم، برای نوشتن این چندصد کلمه حداقل 4 ساعت مطالعه کرده‌ام. البته از ایشان ممنون هستیم که مادران را به تحقیق و نپذیرفتن هر حرف‌وسخنی دعوت کرده‌اند. امیدوارم مخاطبان ایشان به این توصیه هم عمل کنند و به این مقاله برسند تا در حق کودکان خود و دیگران ظلم نکنند.
مخالفان واکسن چه بهانه‌هایی برای واکسن نزدن می‌تراشند؟
قبل از شمردن دلایل مخالفان در مورد عوارض واکسن باید بدانید که این حرف‌وسخن‌ها از 200 سال قبل بوده و تازگی ندارد. مثلا فالگیرها و مبلغان مذهبی از مخالفان سنتی واکسن بوده‌اند. اما با تمام این حاشیه‌ها، واکسن وظیفه خود را به درستی انجام داده و از مرگ و ناتوانی میلیون‌ها میلیون کودک جلوگیری کرده است. اما بیایید ببینیم مخالفان امروزی واکسن با چه بهانه‌هایی ته دل مادران را خالی می‌کنند تا از واکسیناسیون کشوری دست بشویند؟
داخل واکسن سلول‌های جنین مرده وجود دارد که وارد بدن کودک شما میشود.
با قاطعیت می‌گوییم خیر! هیچ سلولی از هیچ جنینی در هیچ واکسنی وجود ندارد. اما این تصور اشتباه در مورد عوارض واکسن از کجا سرچشمه گرفته؟ باید این حقیقت را بدانید که ویروس‌ها به تنهایی و بدون موجود زنده دیگری نمی‌توانند تکثیر شوند. برای ساخت مقادیر کافی از واکسن‌های ویروسی مثل واکسن آنفولانزا، سرخک، سرخجه و فلج اطفال باید مقدار بسیار زیادی ویروس تکثیر شود. پس برای تهیه واکسن‌های ویروسی به مقادیر زیادی از بستر کشت زنده هم نیاز داریم. بستر زنده یعنی سلول‌هایی که انرژی مصرف می‌کنند، نفس می‌کشند و تکثیر می‌شوند. در گذشته بیشتر از نطفه داخل تخم مرغ و یا سلول‌های حیوانی برای بستر کشت استفاده می‌شد. اما با توجه به امکان انتقال عفونت از این روش‌ها، محدودیت سرعت و حجم تولید واکسن در زمان کوتاه دانشمندان راه جدیدی را پیدا کردند. حدود 50 سال پیش یک بیولوژیست آمریکایی با استفاده از سلول‌های ریه دو جنین که به تصمیم خانواد‌شان سقط شده بودند بستر کشت زنده‌ای فراهم کرد که تاکنون باقیمانده است. در حقیقت لایه‌های سلولی که این دانشمند تهیه کرده همچنان در حال تکثیر هستند. مقادیر بیش‌ازحد نیاز هم در شرایط خاصی منجمد می‌شوند تا در آینده استفاده شوند. پس هیچ جنین دیگری برای تولید واکسن سقط نمی‌شود، زیرا این سلول‌ها تقریبا برای همیشه کافی هستند.
*واکسن فلج اطفال در چه سنی تزریق میشود+ عوارض و مراقبتهای بعد از واکسن
اما آیا سلول‌های جنین مرده در واکسن باقی می‌مانند؟ خیر، در طول فرایند تولید واکسن، ویروس‌های تکثیرشده کاملا از روی سلول‌های جنین جدا می‌شوند. ممکن است مقادیر بسیار بسیار بسیار کمی از محتوای ژنتیکی (DNA) سلول‌ها در واکسن باقی بماند که اصلا جای نگرانی ندارد. چراکه در میوه‌ها و سبزیجاتی هم که روزانه مصرف می‌کنید همین مقدار DNA وجود دارد.
واکسن‌ها احتمال بروز بیماری اوتیسم در کودکان را افزایش داده‌اند.
در ارتباط با عوارض واکسن، ماجرای واکسن و اوتیسم زمان طولانی است که به انتهای خودش رسیده. سازمان جهانی بهداشت(WHO)، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) و سایر سازمان‌های معتبر هم این موضوع را رد کرده‌اند. اما برخی دست از حاشیه‌پراکنی برنمی‌دارند. تاجایی که با همین شایعات، بیماری سرخک در آمریکا گسترش پیدا کرده است، در حالیکه در سال 2000 به طور کامل ریشه‌کن شده بود. یکی از علت‌هایی که برخی به همراهی اوتیسم و واکسن شک دارند، شیوع بروز اوتیسم بین یک تا دو سالگی است که بیشتر واکسن‌های کودک هم در همین دوره زده میشود.
کاشف واکسن سرخجه می‌گوید: "اگر هر یک از شما تنها یکی از دغدغه‌های خانواده‌هایی که جنینشان در رحم مادر به سرخجه مادرزادی مبتلا شده را دیده باشید، محال است دست رد به واکسیناسیون بزنید." با واکسن سرخجه می‌توان از بروز نابینایی، ناشنوایی، مشکلات حرکتی و عقب‌ماندگی ذهنی ناشی از سرخجه مادرزادی جلوگیری کرد.
ترکیبات جانبی واکسن‌ها می‌تواند بیماری‌های گسترده‌ای در کودک ایجاد کند.
برای روشن کردن مسئله عوارض واکسن و این موضوع باید ترکیبات واکسن را بشناسیم. همانطور که می‌دانید واکسن تجویز میشود تا بدن کودکان را برای مقابله احتمالی با بیماری‌های عفونی آماده کند. در حقیقت برای سیستم ایمنی بدن کودکتان کلاس آموزشی مقابله با باکتری و ویروس برگزار می‌کند. این کلاس نیاز به یکسری ابزارهای آموزشی دارد که همان ترکیبات واکسن می‌شوند. در ادامه به معرفی هر ترکیب می‌پردازیم و خطرناک بودن یا نبودن آن صحبت می‌کنیم.
ترکیبات موثر در واکسن
این ترکیب موثره در هر واکسن متفاوت است و موجب واکنش دادن سیستم ایمنی به همان بیماری میشود. یعنی بدن باید با این ترکیب مبارزه می‌کند تا علیه بیماری قوی‌تر شود. حالا این ترکیب موثره می‌تواند کل عامل بیماری‌زا (یعنی باکتری یا ویروس ضعیف‌شده بیماری) باشد یا آنتی‌ژن (قسمتی از عامل بیماری‌زا که بدن به آن واکنش می‌دهد) یا توکسین (سمی که باکتری تولید می‌کند). مثلا در مقاله جدول زمانبندی واکسیناسیون اشاره کرده‌ایم که واکسن سرخک از ویروس زنده اما ضعیف‌شده تهیه میشود.
ادجوانت‌ها
این مواد موجب افزایش شدت واکنش سیستم ایمنی بدن به ترکیب موثره واکسن می‌شوند. از 70 سال قبل با اضافه کردن ادجوانت به واکسن‌ها، حجم واکسن تزریق‌شده در هر نوبت و حتی دفعات تزریق هم کاهش پیدا کرده است. معمولا ادجوانت‌ها شامل نمک‌های آلومینیوم هسند. آلومینیوم در واکسن‌های آنفولانزا و فلج اطفال و همینطور واکسن‌های حاوی ویروس زنده مثل سرخک، سرخجه، اوریون و آبله مرغان استفاده نمی‌شود. اما در واکسن‌های هپاتیت بی، دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (سه‌گانه)، هموفیلوس آنفولانزا بی و واکسن مننژیت برای کودکان وجود دارد. اما جای نگرانی وجود ندارد. چرا که همین آلومینیوم در آب، بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات و حتی شیر مادر و شیر خشک وجود دارد. در شش ماه اول زندگی، یک نوزاد نزدیک 4 میلی‌گرم آلومینیوم از واکسن‌ها دریافت می‌کند. اما میزان دریافت آلومینیوم از شیر مادر در شش ماه اول زندگی نزدیک 7 میلی‌گرم و از شیرخشک نزدیک 38 میلی‌گرم است. همین مقادیر کم آلومینیوم هم در زمان کوتاهی از بدن نوزاد خارج میشود. گاهی در محل تزریق واکسن‌های حاوی آلومینیوم تورم و درد مشاهده میشود که با گذشت زمان برطرف میشود. گاهی هم ندول یا توده زیرپوستی کوچکی موجب سفت شدن جای واکسن میشود.
تثبیت‌کننده‌ها
استابیلایزر یا تثبیت‌کننده‌ها به واکسن اضافه می‌شوند تا از مایع واکسن در طول مراحل ساخت، ذخیره و حمل‌ونقل محافظت کنند. یکی از موادی که با این هدف استفاده میشود پروتئینی به نام ژلاتین است. ژلاتین ممکن است در هر دو میلیون باز تزریق یک بار موجب بروز واکنش حساسیتی شدید شود. پس نیازی به نگران ندارد و موجب عوارض واکسن نمی‌شود. تنها کافیست در صورت سابقه حساسیت شدید کودک به پزشک اطلاع دهید.
نگهدارنده‌ها
این مواد از آلودگی محتویات واکسن با عوامل عفونی جلوگیری می‌کنند و ضرری برای بدن ندارند و موجب ایجاد عوارض واکسن نمی‌شوند. البته در فرایند ساخت واکسن از آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از آلودگی استفاده میشود اما در مراحا نهایی خالص سازی واکسن تقریبا کامل شسته می‌شوند. مقادیر بسیار کمی از این آنتی‌بیوتیک‌ها در واکسن باقی می‌ماند که تاکنون موجب بروز واکنش حساسیتی شدید نشده است. چراکه علاوه بر مقدار بسیار کم این داروهای باقیمانده، از آنتی‌بیوتیک‌هایی استفاده شده که احتمال حساسیت‌زایی بسیار کمی دارند.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.