نگهداری خون بند ناف | هزینه نگهداری خون بند ناف نوزاد
بر اساس مطالعات انجام‌شده سلول‌های بنیادی مادر تمام سلول‌ها هستند و قابلیت تبدیل به تمام سلول‌های بدن رادارند. سلول‌های بنیادی قابلیت، خود نوسازی و تمایز به انواع سلول‌ها (ازجمله سلول‌های خونی، قلبی، عصبی و غضروفی)، بازسازی و ترمیم بافت‌های مختلف آسیب‌دیده‌ی بدن، پیوند به بافت‌های آسیب‌دیده‌ای و جایگزینی سلول‌های سالم و ترمیم بافت را دارند و به دلیل این ویژگی منحصربه‌فرد بسیار حائز اهمیت هستند و یکی از راه‌های حفظ آن، نگهداری خون بند ناف است.
انواع سلول‌های بنیادی
سلول‌های بنیادی را بر اساس خصوصیات و ویژگی به سه دسته سلول‌های بنیادی جنینی، سلول‌های بنیادی بالغ و سلول‌های بنیادی نگهداری خون بند ناف تقسیم می‌کنند:
- سلول‌های بنیادی جنینی که از توده سلولی داخلی جنین 16-14 روزه گرفته می‌شود و قادر است تمام سلول‌ها و بافت‌های یک فرد کامل را بسازد.
- سلول‌های بنیادی بالغ که به سلول‌هایی که پس از تولد از بافت‌های مختلف فرد بالغ جدا می‌شوند، گفته می‌شود. سلول‌های بنیادی خون‌ساز مستقر در مغز استخوان، مغز، کبد و سایر بافت‌ها از این دسته هستند که قدرت تمایز به برخی از بافت‌ها را دارند.
- سلول‌های بنیادی خون بند ناف که از بند ناف استخراج‌شده و همانند سلول‌های بنیادی خون‌ساز مغز استخوان هستند. خون بند ناف خونی است که پس از تولد در بند ناف و جفت باقیمانده و دور ریخته می‌شود. این خون غنی از سلول‌های بنیادی است.
چشم‌انداز استفاده از سلول‌های بنیادی
در ارتباط با نگهداری خون بند ناف در جهت ایمنی و حفاظت نوزاد، امروزه ثابت شده که سلول‌های بنیادی قادر به درمان طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن و حاد هستند و تحقیقات زیادی در زمینه استفاده از سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌هایی چون پارکینسون، بیماری‌های قلبی، کبدی، دیابت، دیستروفی عضلانی، آسیب‌های نخاعی و سکته در حال انجام است.
روش‌های جهانی نگهداری خون بند ناف
خون بند ناف و جفت به علت اینکه تعداد زیادی سلول تشکیل‌دهنده‌ی خون دارد منحصربه‌فرد است و می‌تواند برای کسی که به بیماری مانند لوسمی لنفوم یا برخی از اختلالات ارثی متابولیک یا سیستم ایمنی بدن رنج می‌برد، نجات‌دهنده‌ی زندگی باشد. در پیوند خون بند ناف، مانند پیوند مغز استخوان (که به آن BMT نیز گفته می‌شود)، سلول‌های سالم جایگزین سلول‌های بیمار می‌گردد. در اغلب موارد بند ناف بعد از به دنیا آمدن نوزاد دور انداخته می‌شود مگر اینکه والدین تصمیم به نگهداری خون بند ناف و جفت داشته باشند. این تصمیم به نگهداری به چند طریق در دنیا انجام می‌شود که در ادامه اشاره شده است:
- به یک بانک خون بند ناف اهدا شود: خون بند ناف اهداشده به بانک خون بند ناف عمومی برای بیمارانی که نیاز به پیوند دارند در دسترس است. اهدای خون بند ناف برای والدین هیچ هزینه‌ای ندارد. امروزه، فقط برخی بیمارستان‌ها می‌توانند خون بند ناف را برای ذخیره در بانک‌های خون بند ناف عمومی جمع‌آوری کنند. در مورد اهدای خون بند ناف باید از یک بانک نگهداری خون بندناف دولتی اطلاعات کسب کنید.
- در یک بانک خون بند ناف خانوادگی (خصوصی) ذخیره شود: خون بند ناف که در یک بانک خون بند ناف خانواده برای آن خانواده ذخیره می‌شود. بانک‌های خون بند ناف خانواده در هر کشور برای افرادی که با پرداخت هزینه تمایل به جمع‌آوری و ذخیره خون بند ناف را دارند در دسترس است.
- برای یک عضو خانواده که نیاز پزشکی ذخیره می‌شود: هنگامی‌که یکی از اعضای خانواده بیماری داشته باشد که نیاز به پیوند مغز استخوان یا پیوند خون داشته باشد، والدین می‌توانند خون بند ناف نوزاد خود را برای اهداء مستقیم جمع‌آوری و ذخیره خون نمایند که این نوع اهدا با هزینه کم یا بدون هزینه به خانواده‌های واجد شرایط انجام می‌گیرد.
بیماری‌های قابل‌درمان با خون بند ناف
امروزه تحقیقات گسترده‌ای به‌منظور درمان بیماری‌ها و ضایعات عصبی، ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده قلبی و استخوانی، ترمیم سوختگی‌ها و ضایعات پوستی، ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین و ترمیم سایر بافت‌های آسیب‌دیده با استفاده از سلول‌های بنیادی مغز استخوان، خون بند ناف و سایر سلول‌های بنیادی یک فرد بالغ در حال انجام است. فهرستی از بیماری‌هایی که با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف قابل‌درمان هستند به شرح ذیل است:
- اختلالات سلول‌های بنیادی: کم‌خونی آپلاستیک، کم‌خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله‌ای شبانه (PNH)
- لوسمی حاد: AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد
- لوسمی مزمن: CML
- بیماری‌های نقص در تولید لنفوسیت‌ها: لنفوم غیر هوچکین، لنفوم هوچکین
- ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز: بتا، تالاسمی ماژور، کم‌خونی سلولی داسی شکل
- اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی: سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دی جرج
- نقص ارثی پلاکتی: ترومبوسیتوپنی مادرزادی
- اختلالات پلاسماسل: مولتی پل میلوما، لوسمی پلاسماسل
- بیماری‌های ارثی: سندروم لش نیهان، هیپوپلازی غضروف
- سایر بیماری‌ها: بیماری الزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌های کبدی، دیستروفی عضلانی
لازم به ذکر است که در حال حاضر در کشورمان فقط بیماری‌هایی که منشأ خونی دارند ازجمله تالاسمی، سرطان خون و کم‌خونی‌ها با استفاده از سلول‌های بنیادی خون بند ناف قابل‌درمان هستند.
فواید نگهداری بند ناف نوزاد
خون بند ناف که زمانی به‌عنوان زباله بیولوژیک دور ریخته می‌‌شد اکنون به‌شدت موردتوجه قرار گرفته است. بانک خون بند ناف همان‌طور که از نام آن پیداست، شرایطی را فراهم می‌کند تا سلول‌های بنیادی موجود در خون بند ناف تحت شرایط خاصی جمع‌آوری‌شده و در بانکی ذخیره شود تا زمانی به سلول‌های بنیادی برای پیوند نیاز باشد، این منبع ارزشمند به‌راحتی در دسترس باشد و بتوان برای پیوند از آن استفاده کرد. خونی که در دوران بارداری مادر، در بند ناف و جفت جریان دارد و بعد از تولد دور ریخته می‌شود، منبعی از سلول بنیادی، به‌خصوص سلول‌های بنیادی خون‌سازی است که می‌توان در روند درمان بیماری‌های بدخیمی مانند تالاسمی، انواع سرطان‌های خون، بیماری‌های نقص سیستم ایمنی بدن و همچنین کم‌خونی‌های مادرزادی که منشأ خونی دارد، مورداستفاده قرار گیرد.
بر اساس آمار منتشرشده سالانه حدود 30000 بیمار با بیماری‌هایی که با پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان، قابل‌درمان هستند شناسایی می‌شوند که متأسفانه حدود 75 درصد این بیماران قادر به یافتن یک داوطلب مناسب برای اهداء مغز استخوان نیستند. از سوی دیگر جستجوی مراکز ثبت اهداکنندگان مغز استخوان به‌منظور یافتن کیس مطلوب پروسه‌ی زمان‌بری است بنابراین ذخیره خون بند ناف زمان را کوتاه و تعداد اهداکننده را بیشتر می‌سازد و به‌این‌ترتیب زمان را برای مبتلایان به لو سمی‌های حاد، کم‌خونی‌ها و نقایص ایمنی که در زمان کوتاهی جان خود را از دست می‌دهند کوتاه‌تر می‌کند. سلول‌های بنيادي خون بند ناف نسـبت بـه سـلول‌هـای مغـز استخـوان و خـون محيطـی، داراي بـرخي مزیت‌ها می‌باشند ازجمله:
- دسترسي آسان و سريع پيوند نسبت به اسـتفاده از مغز استخوان
- عدم وجود خطر براي مادر و نوزاد
- جمع‌آوری آسان بدون درد برای مادر و يا نوزاد
- افزايش شانس يافتن دهنده پيوند
- افزايش تعـداد دهندگان به علت تحمل دو آلل نـامنطبـق (بـر مبنـای نوع بيماری سازگاري متفـاوت است). بـه هنگـام پيوند نسبت به پيوند مغـز اسـتخوان که بايـد تطـابق کامل وجود داشته باشد.
- کاهش احتمال رد پيوند
- کاهش احتمال آلودگی ويروسی نظير CMV و EBV
- عدم انصراف دهنده به علـت درد و يـا بيمـاری و يـا رضايت وی به هنگام اهدا
- تبادل اطلاعاتی بين بانک‌هاي مختلف در کشورها
علت نگهداري خون بند ناف توسط خانواده‌ها
نگهداري و يـا اهـدا در خانواده‌هایی کـه ضـريب خطـر بدخيمی بالا دارند: برخي از پزشکان معالج به خانواده‌هايی که داراي سـابقه‌ی بدخيمـی هستنـد و يـا فرزنـد مبتلا به بيماری بدخيم و يا برخـی از نارسـایی‌هـای ژنتيکـی دارنـد، به‌شدت پيشـنهاد می‌نمايند تا خون بند ناف فرزنـدی کـه در آینده به دنيـا خواهد آمد را نگهداری نمايند، زيرا چنانچـه فرزنـد بيمـار نيازمند پيوند مغز استخوان باشد، شايد بتوان از سلول‌های نگهداری شده‌ی برادر و يا خواهر اين بيمار به‌شرط تطـابق HLA اسـتفاده نمـود. چنانچه نمونـه بـرادر و يـا خـواهر مناسب بيمار نباشد، خانواده مـی‌توانـد نمونـه خـود را بـه بانک عمومی اهدا و متقاضی جسـتجوی نمونه مناسـب از نمونه‌های موجود در بانک‌ها باشد تا نمونه مناسب يافـت گردد. چنانچه در آينده علم آن‌قدر پيشرفت عظيم داشته باشد که بتوان در شرايط آزمايشگاهی ژن‌تراپی نمود، شايد بتوان نسبت به اصلاح برخي از ژن‌های معيوب در زمـان کودکی اقدام كرد به‌شرط آن‌که حـداقل عـوارض جـانبی بی‌خطر را برای بيمار به همراه داشته باشد.
نگهداری و يـا اهـدا در خـانواده‌هـایی که ضـريب خطـر بدخيمی پايين دارند: خوشبختانه اغلب خانواده‌ها در اين گروه قرار می‌گيرند و بيشترين متقاضيان بانک‌های خانوادگی نيز در اين گـروه قرار دارند. نگهداری خون‌بند نـاف توسـط این گـروه را می‌توان يه آينده‌نگری دانست. در حال حاضر تعداد افراد متقاضی نگهداری خون بند ناف در بانـک‌هـای دولتـی و خانوادگی افزايش چشمگيری داشت به‌طوری‌که مي‌تـوان در آينده نزديک اعلام نمود که نمونه مناسب جهـت پيونـد مغز استخوان در بانک وجود دارد.
استفاده از خون بند ناف در ایران
در کشورهایی نظير ايران که تعدد قوميت و ازدواج بين افراد بـا قوميت‌هـای مختلـف بدیده‌ی بسيار عـادی است، تنوع ژنتيکی بسيار گسترده بـوده و در ا يـن گونه جوامع چنانچه بيماری نياز به پيوند مغـز اسـتخوان داشـته باشد، شانس پيدا کردن دهنـده‌ی مناسـب بسيار کـم اسـت. حضور بانک و يا بانک‌های متعدد خون بند ناف و افزايش نمونه‌های نگهداری شده جهـت بالا بـردن شـانس يافتن دهنده‌ی مناسب ضروری است. آنچه مسـلم اسـت و همگـان بـر آن بـاور دارنـد، حضور و فعاليت بانک‌های دولتی نسـبت بـه بانـک‌هـای خصوصي ارجح است زيرا همه افراد جامعه بايد بتوانند از امکانـات موجـود در آن جامعه بهره‌مند گردند و اين امکانات نبايد متعلق به گروه و يا افراد خاصی باشد. استفاده از نمونه‌های بانک عمومي بسـيار آسـان‌تـر از بانک‌های خصوصـی اسـت، زيـرا نمونـه‌های بانک‌های خصوصی در تملک فرد خاص است و اسـتفاده از آن نياز به اجازه صاحب نمونه دارد. در بانک عمومی فرد اهداکننده پس از رضايت اهدا، هـيچ مـالکيتی بر روي نمونه نداشته و نمونه به‌طور کامل در اختيـار دولـت است. تبـادل اطلاعاتی بـين بانـک‌هـای خصوصـی بسـيار محدودتر است تا نسبت به بانک‌هاي دولتی. زيـرا در بانک‌های خصوصی اطلاعات، همـان اسـرار صـاحب نمونه است و حفظ اسرار از اولویت‌های بانـک‌های خصوصی است. تهيه نمونه از بانک‌های عمومی ارزان‌تـر و در برخـی موارد بدون پرداخت هزينه ميسـر است. ولـی در بانک‌های خصوصی واگذاری نمونه و شاید قيمت آن به‌طور کامل وابسته به نظر صاحب نمونه است. در جـوامعی کـه دولـت بـه دلیلی بودجه لارم را در اختيار سازمان متولی تأسیس بانک قرار نمی‌دهـد و بانـک دولتی وجود ندارد و يا در یک مقطعی بانـک تأسیس و فعال بوده ولی حمايت فعلی کاهش و بسيار محدود گشته، بايد به بانک اجازه داد تا بتواند قسمتی از مخارج خـود را از طريق فروش نمونه به مراکـز پیوند داخلـی و خـارجی تأمین نمايد تا ادامه کار دهد.
در چه مواردی می‌توان از سـلول‌هـای بنـد نـاف اسـتفاده نمود؟
به‌طورکلی در هر موردی که امکان استفاده از سـلول‌هـای بنيادی مغز استخوان است از سـلول‌هـای بنيـادی خون بند ناف نيز مي‌توان استفاده كـرد. به‌طورکلی در حال حاضر بيشترين استفاده از سلول‌های خون بنـد نـاف، در لو سمی‌های اطفال و نارسایی‌هـای خـونی غيـر بـدخيم اطفال است.
چند بار می‌توان از نمونه ذخیره‌شده استفاده کرد؟
با توجه به محدود بودن تعداد سلول‌های بنیادی خون بند نا و عدم امکان تکثیر سلول‌ها در اغلب موارد از هر کیسه خون فقط در یک نوبت می‌توان استفاده کر؛ اما با توجه به نوع بیماری و تعداد سلول موردنیاز در برخی موارد امکان استفاده در چند نوبت هم وجود دارد.
نمونه‌های فریز شده تا چه مدت قابل نگهداری می‌باشند؟
نمونه‌ی خون بندناف در بانک‌های ذخیره‌سازی نمونه‌های بند خون نوزادان، در دمای ۱۹۶ درجه سانتی‌گراد و در شرایط فریز شده به مدت نامحدود نگهداری می‌شود اما استاندارد نگهداری از نمونه‌های خون بند ناف به‌طورمعمول ۲۰ سال است و بهترین زمان برای استفاده بهینه از خون بند ناف به‌منظور درمان بیماری‌های خاص برای کودک یا بستگانش، ۵ سال اول ذخیره‌سازی نمونه‌ی بند ناف کودک است. این سال‌ها، سال‌های طلایی استفاده از این نمونه به منظور تهیه سلول‌های بنیادی و درمان بیماری محسوب می‌شود؛ اما باوجوداین امکان نگهداری و استفاده از نمونه برای سال‌های بیشتر از ۵ سال نیز وجود دارد. سلول‌های بنیادی خون بند ناف فقط در برخی بیماری‌ها که سلول‌های خونی دچار آسیب نشده باشند برای کودکی که نمونه وی ذخیره‌شده است؛ قابل‌استفاده خواهد بود. همچنین هر شخص دیگری که ازلحاظ ژنتیکی (HLA) تطابق لازم را با نمونه خون ذخیره‌شده، داشته باشد و تعداد سلول متناسب با وزن بیمار باشد؛ می‌تواند از این نمونه خون استفاده نماید. خواهر و برادر صاحب نمونه بیشترین شانس تطابق ژنتیکی (HLA) با صاحب نمونه را دارند.
اطلاعاتی درباره‌ی بانک بند ناف پژوهشگاه رویان
شرکت فناوری بن یاخته‌های رویان از سال ١٣٨٤ ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون بند ناف نوزادان تازه متولدشده را آغاز کرده و تاکنون موفق به ذخیره‌سازی بیش از ١٠٠ هزار نمونه شده است. این بانک با داشتن ٣٠ نمایندگی در استان‌های مختلف توانسته است، با استانداردسازی فرآیند جمع‌آوری و فریز نمونه‌های خون بند ناف و همچنین مراكز در درمان بیماری‌های بدخیم، نجات جان انسان‌ها و افزایش چشمگیر امید به زندگی در كشور نقش شایانی داشته است.
مراحل اهدای خون بند ناف در موسسه رویان
- به‌طورمعمول نمونه خون بند ناف جمع‌آوری‌شده، پس از ورود به بانک خون بند ناف توسط واحد کنترل کیفی بررسی‌شده و در صورت اخذ مجوز، وارد آزمایشگاه پردازش می‌شود.
- نمونه، ابتدا ازنظر حجم و تعداد سلولی مورد ارزیابی قرار گرفته و در مرحله بعدی در صورت داشتن شرایط لازم، وارد پروسه جداسازی سلولی می‌شود. در غیر این صورت بااطلاع به خانواده قرارداد فسخ‌شده و طبق قرارداد هزینه عودت می‌گردد.
- بر روی نمونه‌هایی که حداقل شرایط استاندارد را دارند بررسی آزمایش‌ها میکروبی و ویروسی و HLA و فلوسیتومتری انجام‌شده و نهایتا در شرایط دمایی ١٩٦- درجه سانتی‌گراد در تانک‌های مخصوص فریز و برای مدت طولانی نگهداری می‌شود. نمونه فریز شده فقط یک‌بار جهت پیوند مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- لازم به توضیح است که فرآیند جمع‌آوری خون بند ناف به‌صورت کاملاً استریل، بدون درد و بدون تداخل در روند زایمان مادر صورت می‌گیرد. خون‌گیری می‌تواند به‌صورت داخل رحمی و یا خارج رحمی انجام شود. در هر دو صورت هیچ‌گونه آسیبی به مادر یا نوزاد وارد نمی‌شود. حجم خون جمع‌آوری‌شده می‌تواند بین ٦٠ تا ٢٠٠ سی‌سی باشد که این فرآیند کمتر از ٥ دقیقه به طول می‌انجامد.
- پس از جمع‌آوری خون بند ناف، کیسه خون طبق دستورالعمل ارائه‌شده درون فلاسک قرارگرفته و حداکثر طی ٢٤ ساعت و با حفظ دمای حدود پانزده تا بیست‌وپنج درجه سانتی‌گراد به بانک خون بند ناف رویان جهت انجام عملیات پردازش منتقل می‌شود.
- حداقل 13 روز بعد از دریافت نمونه توسط بانک خون بند ناف رویان و انجام کامل مراحل پردازش سلولی بر روی آن، نتیجه نهایی مبنی بر فریز و یا عدم امکان فریز نمونه (فسخ قرارداد) توسط کارشناسان واحد خدمات مشتریان به اطلاع خانواده خواهد رسید.
آدرس: تهران، بزرگراه رسالت، خیابان بنی‌هاشم، بعد از میدان بنی‌هاشم، نبش حافظ شرقی، پلاک ٢٤ (٧ و ٣٥ قدیم) شماره تماس: خطوط ویژه مشتریان: ٢٧٦٣٥٠٠٠ (٠٢١)
تبصره:
مدارک لازم برای نگهداری خون بند ناف، موارد منع قرارداد خون بند ناف، بیماری‌هایی که موجب منع قرارداد، هزینه نگهداری خون بند ناف، کلیه هزینه‌های هزینه عقد قرارداد، تخفیفات، دفاتر نمایندگی بانک‌های نگهداری خون بند ناف، شارژ سالیانه و کلیه اطلاعات مربوطه در سراچه‌های این مراکز موجود است.
هزینه نگهداری خون بند ناف در سال 99
بانک خون بند ناف رویان در سال 99 هزینه نگهداری خون بند ناف را به این صورت اعلام کرد که هزینه عقد قرارداد بدون انجام آزمایش HLA یا آزمایش‌های اولیه 37 میلیون ریال و هزینه عقد قرارداد همراه با انجام آزمایش HLA، 41 میلیون ریال است. همچنین در مواردی که والدین دارای فرزند دوقلو شده باشند برای قل دوم بسته به اینکه قرارداد در تهران یا در شهرستان منعقد شود، تخفیف در نظر گرفته می‌شود. به این صورت که، تخفیف قل دوم قراردادهای منعقده در تهران مبلغ هشت میلیون و سیصد هزار ریال و در قراردادهای منعقده در مراکز استان‌ها، هفت میلیون و ششصد هزار ریال است.
از سوی دیگر، مبلغی نیز به عنوان شارژ سالیانه هزینه نگهداری خون بند ناف در سال 99 در نظر گرفته شده است. به این صورت که، از سال دوم، مبلغ یک میلیون و ششصد هزار ریال، با احتساب 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده از خانواده‌ها دریافت می‌شود.
بانک خون بند ناف بیمارستان شریعتی
اولين بانـک خـون بنـد ناف در ايران در سال 1382 در بيمارستان شريعتي تهران در مرکز پيوند مغـز اسـتخوان تاسیس گردید. فعالیت اين بانک از نـوع دولتـی بـوده و خـون بنـد نـاف نوزادانی کـه در بيمارسـتان شریعتی بـه دنیا می‌آينـد بـا رضايت والدين جمع‌آوری و نگهداری می‌گـردد و جهـت بيماران نيازمند اين مرکز استفاده می‌شود
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.