بهترین زمان انجام آزمایش خون تشخیص بارداری و تفسیر آن و علت دیر مثبت شدن

اعلام خبر بارداری برای خانواده‌های در انتظار فرزند بسیار شیرین و برای بسیاری از خانواده‌ها شوک آور است. بعضی از روشهای تشخیص بارداری در روزهای اول به روش سنتی استفاده می کنند اما در این مقاله در رابطه با تشخیص بارداری به وسیله آزمایش خون خواهیم خواند. بارداری را با روش‌های دیگری مانند استفاده از بیبی چک و یا مهم‌ترین علائم بارداری نیز تا حدودی می‌توان تشخیص داد ولی انتخاب بهترین زمان انجام آزمایش خون بارداری مطمئن‌ترین راه می‌باشد.

بهترین زمان انجام آزمایش خون بارداری

از چه وقت ازمایش خون بارداری رو نشون میده؟ چند روز بعد از لانه گزینی تست بارداری مثبت میشود؟ حضور و ترکیب تخمک و اسپرم یا نطفه سالم، مساعد بودن شرایط رحم و دهانه رحم و همچنین تنظیم بودن هورمون ها از پیش نیازهای اصلی وقوع یک بارداری است. به همین دلیل هر بار داشتن نزدیکی به معنای باردار شدن صد در صدی نیست. رخ دادن یک بارداری طبیعی شامل چندین مرحله است که به صورت خلاصه عبارتند از:

• آزاد شدن تخمک از تخمدان
•  ترکیب (لقاح) تخمک با یک اسپرم سالم و ایجاد سلول تخم
• حرکت سلول تخم در حال تقسیم از لوله‌ها به سمت حفره داخلی رحم
• لانه گزینی یا فرو رفتن توده سلولی حاصل از سلول تخم (رویان) به داخل دیواره رحم 

از زمان لقاح اسپرم و تخمک تا لانه گزینی حدود 6 تا 7 روز زمان نیاز است و از زمان لانه گزینی تا زمان مشخص شدن بارداری توسط آزمایش نیز حداقل 6 روز زمان طی می‌شود. در تست‌های حساس حتی 9 روز بعد از تخمک گذاری امکان تشخیص بارداری وجود دارد اما بهترین زمان انجام آزمایش خون بارداری برای داشتن اطمینان کافی از جواب آزمایش بعد از به تعویق افتادن عادت ماهیانه است. در افرادی که قاعدگی منظمی ندارند (مثل افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک) حداقل باید تا 14 روز پس از نزدیکی مشکوک برای انجام آزمایش بارداری صبر کنند. البته با روش‌هایی مانند طرز استفاده از بی‌بی چک بصورت صحیح سریع‌تز از بارداری یا عدم بارداری می‌توان مطلع شد.

آیا برای انجام آزمایش خون جهت تشخیص بارداری نیاز به ناشتا بودن است؟

خیر. این آزمایش در هر ساعت از شبانه روز و بدون نیاز به ناشتایی قابل انجام است. در همه آزمایشگاه‌ها صورت می‌گیرد. این آزمایش از ساده‌ترین و مطمئن‌ترین راه‌ها برای اطمینان از حامگلی است.  

انواع روش‌های آزمایشگاهی تشخیص بارداری

در روش‌های تشخیص بارداری با سنجش وجود نوعی هورمون به نام هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی((human chorionic gonadotropin در بدن انجام می‌شود  که به اختصار به آن بتا HCG می‌گویند. بتا HCG هورمونی است که از جفت ترشح می‌شود. آزمایش تشخیص این هورمون هم می‌تواند بر روی نمونه خون مادر و هم نمونه ادرار فرد انجام گیرد. عموما در اوایل بارداری نتیجه آزمایش خون زودتر از آزمایش ادرار مثبت می‌گردد.

آزمایش خون تشخیص بارداری به دو روش انجام می‌شود که عبارتند از:

1. روش کیفی بررسی هورمون بتا  HCG
2.  روش کمی یا عدد هورمون بتا HCG

در روش اول عبارت  Positive به معنای مثبت بودن و وجود بارداری است و عبارت Negative به معنای نبود بارداری می‌باشد. در مواردی که آزمایش زود انجام شود و شک به بارداری وجود داشته باشد باید این تست مجددا چند روز بعد تکرار گردد. چند روز بعد لانه گزینی بتا بالا میرود ؟ اینکه چند روز بعد از لانه گزینی بتا بالا میرود به سیکل قاعدگی فرد بستگی دارد. اما به طور متوسط نه روز بعد از لقاح انتظار میرود این عدد شروع به افزایش کند. 

نتایج و تفسیر تست‌های خون تشخیص بارداری

خواندن جواب آزمایش بارداری مثبت آسان است. در روش دوم یا روش کمی، بر اساس عدد هورمون بتا HCG در بدن مادر می توان وجود یا عدم وجود بارداری را تشخیص داد. این عدد در آزمایشگاه‌های مختلف به علت استفاده از ابزارهای تشخیصی مختلف، متفاوت است. در عموم آزمایشگاه ها مقدار زیر 5 یا 10 هورمون بتا HCG نشان از نبود بارداری دارد. تست عدد هورمون بتا HCG دیرتر از تست کیفی آماده می‌شود اما چون عدد دقیق میزان هورمون را نشان می‌دهد کاربردی‌تر از تست کیفی است و در موارد شک به حاملگی خارج از رحم، سقط و غیره تست عدد بتا 48 ساعت بعد تکرار می‌شود.

آیا قبل از لانه گزینی آزمایش خون مثبت میشود

این بدان معناست که احتمال اینکه بتوانید قبل از لانه گزینی تست بارداری مثبت دریافت کنید بسیار بعید است. هرچه زودتر آزمایش را انجام دهید، hCG کمتری برای تشخیص وجود دارد، به این معنی که ممکن است آزمایش هنوز دقیق نباشد

علت دیر مثبت شدن آزمایش خون بارداری 

چند روز بعد از لانه گزینی آزمایش خون مثبت میشود؟ چرا در بعضی افراد این اتفاق دیرتر می افتد؟ منظم یا نامنظم بودن سیکل‌های عادت ماهیانه بر زمان تشخیص بارداری موثر است. در خانم‌هایی که سیکل‌های منظمی دارند انتظار می رود با به تاخیر افتادن عادت ماهیانه، آزمایش خون بارداری مثبت گردد. اما در خانم‌هایی که دارای سیکل‌های نامنظم قاعدگی هستند، زمان حدودی تخمک گذاری نامعلوم است به همین خاطر در این افراد توصیه می‌گردد بعد از یک نوبت منفی بودن تست بارداری مجدد چند روز بعد، این تست را تکرار نمایند.

درصد خطای آزمایش خون تشخیص بارداری

 این نکته را به خاطر بسپارید که مهم‌ترین چیز برای تشخیص بارداری، زمان صحیح و مناسب انجام تست است یعنی ممکن است بارداری وجود داشته باشد و شما زودتر از زمان تشخیص، آزمایش خون را انجام دهید و نتیجه منفی باشد، این به معنای خطای آزمایشگاهی نیست بلکه به خاطر زمان نامناسب انجام تست است. در مجموع دقت عملکرد تست‌های آزمایشگاهی بسیار بالا 99 -98% بوده و کاملا قابل اطمینان هستند و موارد مثبت کاذب بسیار نادر است.

عدد بتا در بارداری پوچ

بارداری پوچ یا blighted ovum به معنای عدم رشد رویان در داخل ساک حاملگی است. همچنین به آن بارداری بدون جنین نیز گفته می‌شود. عدد هورمون بتا HCG در این نوع بارداری با یک بارداری طبیعی تفاوتی آنچنانی ندارد و نمی‌توان به وسیله آن بارداری پوچ را تشخیص داد. برای تشخیص بارداری پوچ نیاز به مشاهده محتویات رحم توسط سونوگرافی است. در زیر عکس جواب آزمایش بارداری مثبت را مشاهده میکنید.

عدد بتا در بارداری خارج از رحمی

لانه گزینی رویان در هر جایی جز حفره داخلی رحم (اندومتر) سبب ایجاد بارداری خارج رحمی یا Ectopic pregnancy می‌گردد. این نوع بارداری برای مادر خطر آفرین است و تشخیص هر چه زودتر آن بسیار با اهمیت است. اما باید گفت با یک آزمایش بررسی سطح یا عدد هورمون بتا HCG نمی‌توان در مورد وجود بارداری خارج رحمی مطمئن شد. برای تشخیص این نوع بارداری نیاز به داشتن دو یا سه آزمایش بررسی سطح هورمون بتا HCG و سونوگرافی رحمی در تست‌های سه ماهه اول بارداری است.

عدد بتا در بارداری دختر یا پسر

تاثیر عدد بتا در بارداری پسر یا دختر با توجه به روند ساخت و افزایش هورمون بتا HCG در دو جنس دختر و پسر تفاوتی با یک دیگر ندارد و هرگز نمی‌توان از روی میزان هورمون جنسیت جنین را تشخیص داد.

 عدد بتا در بارداری های دو قلویی یا چند قلویی

همانطور که در مورد روند افزایش هورمون بتا HCG گفته شد، میزان مناسب هورمون بتا HCG در هر سن بارداری در یک محدوده عددی تعریف می‌شود. افزایش عدد بتا HCG به بیش از میزان قابل انتظار در یک سن حاملگی می‌تواند پزشک یا ماما را به وجود بیش از یک جنین مشکوک کند. اما باید دانست تنها در زمان بارداری های دو یا چند قلویی این افزایش بیش از انتطار عدد هورمون بتا HCG رخ نمی‌دهد! به همین خاطر حتما باید سونوگرافی رحمی برای تشخیص قطعی بارداری دو یا چند قلویی و یا سایر موارد افزایش بیش از حد عدد هورمون بتا HCG انجام شود.

چه چیزهایی اندازه گیری هورمون بتا HCG را با خطا مواجه می‌کند؟

• مصرف داروهایی کمک باروری دارای هورمون HCG
• تومورهای ترشح کننده هورمون HCG
• وجود آنتی بادی‌های ضدهورمون HCG 
• عدد هورمون بتا HCG در طول بارداری

 هورمون بتا HCG غالبا توسط جفت ساخته می‌شود. میزان این هورمون در خون مادر با افزایش روزهای بارداری (به علت بزرگ شدن جفت و ساخت بیشتر هورمون) بیشتر می‌شود و در هفته‌های 8 تا 10 بارداری به حداکثر میزان ممکن خود در خون مادر می‌رسد. سپس تا هفته 18 شروع به کم شدن می‌کند و از هفته 18 بارداری تا انتهای حاملگی این میزان تقریبا ثابت است. پس عدد هورمون بتا وابسته به سن بارداری مادر است و یک عدد مشخص نیست. در هر سن بارداری میزان هورمون بتا در یک محدوده (رنج) عددی تعیین می‌شود. این محدوده عددی در آزمایشگاه‌های مختلف با هم تفاوت جزیی دارد. پس مناسب بودن عدد بتا با توجه به شرایط هر بارداری و سن دقیق حاملگی و رنج آزمایشگاه مورد بررسی، قابل تفسیر است.

هزینه انجام آزمایش تشخیص بارداری

تست‌های بررسی وجود بارداری در بهترین زمان انجام آزمایش خون بارداری یا ادرار، تحت پوشش بیمه قرار دارند. هزینه این آزمایش در سال 98 در مراکز دولتی 5/10 هزار تومان و در مراکز خصوصی 25 هزار تومان است. همچنین انجام تست کمی یا همان میزان دقیق هورمون بتا HCG در مراکز دولتی و خصوصی به ترتیب 19 و 45 هزار تومان است.