آیا کیست سینه در بارداری مشکل ساز است؟

پیدا کردن کیست سینه در بارداری احتمالا برای هر کسی ترسناک و نگران‌کننده است؛ در حالی‌که این موضوع همیشه نگران‌کننده نیست. سینه و پستان‌های یک خانم در روند بارداری تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. این تغییرات حتی تا بعد از زایمان، دوران شیردهی و تا پایان شیردهی نیز ادامه خواهد داشت. البته ابتلا به سرطان سینه در بارداری غیر ممکن نیست، اما معمولا پدیده‌ای نادر است که فراوانی زیادی ندارد. این احتمال وجود دارد که در طول بارداری توده‌های پستانی تشکیل شود و رشد کند. در این مقاله به طور مفصل در مورد کیست سینه گفت و گو خواهیم کرد. 

انواع تغییرات خوش خیم پستان مرتبط با بارداری و شیردهی

شرایط خوش خیم سینه

کیست سینه در دوران بارداری همیشه دردساز و نگران‌کننده نیست. معمولا بیشتر تغییرات در پستان در طول بارداری و بعد از آن خوش خیم هستند، با این حال احتمال بدخیمی نیز کاملا منتفی نیست. نکته احتیاطی این است که بدانید سرطان سینه می‌تواند و ممکن است در زنان باردار و تازه مادرشده‌ها اتفاق بیفتد؛ اگرچه این اتفاق نادر است، اما غیرممکن نیست. بنابراین  هر گونه علائم غیرعادی، مانند توده یا ناحیه تحریک شده یا كيست سينه در بارداری باید فورا به پزشک اطلاع داده شود.

اگر توده سینه دارید، پزشک احتمالا پستان را معاینه می‌کند و دستور تصویربرداری می‌دهد. ماموگرافی با محافظ شکم (سپر مخصوص برای محافظت از جنین در مقابل اشعه ایکس) ایمن است. با این حال، اولتراسوند - که از امواج صوتی به جای اشعه ایکس استفاده می‌کند – معمولا به صورت یک آزمایش انتخابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایشات می‌تواند به پزشک کمک کند تا تفاوت بین کیست پر از مایع و پیشرفتی که در قسمت‌های جامد دارد، تشخیص دهد. ممکن است نیاز باشد تا یک کیست آسپیره شود (با یک سوزن ظریف تخلیه شود)؛ یا حتی اینکه یک توده جامد ممکن است نیاز به بیوپسی با سوزن مرکزی داشته باشد تا موضوع سرطان را رد کند. 

بد نیست بدانید که در دوران شیردهی، یک مشکل شایع تر عفونت است که می تواند باعث درد، قرمزی و التهاب شود. عفونت سینه می‌تواند بسیار پایدار باشد، در بیشتر موارد درمان خانگی عفونت سینه در شیردهی مشکل را حل میکند اما در غیر این صورت هم اکثر آنها به درمان با آنتی بیوتیک پاسخ می‌دهند. اگر علائم بهبود پیدا نکند، پزشک باید هرگونه احتمال سرطان سینه التهابی را رد کند. این یک نوع تهاجمی اما نادر از سرطان سینه است که ابتدا به‌عنوان ناحیه‌ای از قرمزی و تحریک پوست ظاهر می‌شود، نه یک توده مشخص. پزشک ممکن است برای اطمینان نیاز بیوپسی پوست یا بافت داشته باشد. خوشبختانه برای اکثر زنان، تغییرات سینه در دوران بارداری و شیردهی خوش خیم است. با این وجود هر یک از شرایط خوش خیم که قبلا اشاره کردیم، می‌تواند در یک زن باردار ظاهر شود. موارد زیر شرایط خوش خیمی است که به طور خاص با بارداری و شیردهی مرتبط است. هیچ کدام با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه مرتبط نیست.

* حتما بخوانید: درد نوك سينه در اوايل بارداری ، علت و درمان آن

توده‌های خوش خیم مخصوص دوران بارداری و شیردهی

• آدنوم شیردهی (adenoma)

آدنوم شیردهی شایع‌ترین علت توده سینه در زنان باردار یا شیردهی یا همان کیست سینه در بارداری است. آدنوم توموری است که بیشتر از بافت غده‌ای تشکیل شده است. این بافت می‌تواند توسط هورمون‌های بارداری و شیردهی ایجاد شود. ممکن است خانمی یک آدنوم شیرده یا بسیاری از آنها را داشته باشد. زائده‌ها آزادانه متحرک هستند، دارای مرزهای واضح هستند و معمولا حاوی چندین لوبول (لوبوله) هستند.

• گالاکتوسل‌ها

گالاکتوسل‌ها کیست‌های پر از شیر هستند که تصور می‌شود در نتیجه انسداد مجرای شیردهی به وجود می‌آیند. اولین علامت گالاکتوسل‌ها معمولا یک توده حساس در پستان است. سونوگرافی می‌تواند تایید کند که واقعا کیست است یا خیر. در برخی موارد ممکن است یک گالاکتوسل برای تسکین علائم تخلیه شود. کمپرس‌های خنک یا کیسه‌های یخ و یک سوتین راحت و حمایت کننده می‌تواند کمک کننده باشد. اگر یک گالاکتوسل برگشت، می‌توان دوباره آن را تخلیه کرد. در تعداد کمی از موارد گالاکتوسل‌ها می‌توانند منجر به عفونت شوند که نیاز به درمان با آنتی بیوتیک دارد.

• ترشح خونی از نوک پستان

در دوران بارداری یا شیردهی، بسیاری از زنان ترشحات خونی از نوک پستان را تجربه می کنند. این ممکن است به دلیل تروما یا برخی مسائل اساسی باشد که ممکن است نیاز به ارزیابی داشته باشد. پزشک ممکن است نمونه‌ای از ترشحات را برای تجزیه و تحلیل زیر میکروسکوپ بگیرد و توجه کند که کدام مجرا درگیر است. معمولا هیچ چیز غیر طبیعی پیدا نمی‌شود و پزشک می‌تواند در طول قرار ملاقات‌های بعدی به نظارت خود ادامه دهد. اگر سلول‌های غیرطبیعی در نمونه وجود داشته باشد یا توده‌ای در پستان وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به تصویربرداری و بیوپسی بیشتر باشد. 

• عفونت شیردهی (ماستیت)

در طول شیردهی، درد نوک سینه‌ها و ایجاد ترک‌های کوچک غیرعادی نیست، مخصوصا زمانی که تازه شروع  به شیر دادن کرده باشید. باکتری‌ها می‌توانند روی سینه تکثیر شوند و از طریق نوک پستان وارد بدن شوند و باعث ایجاد عفونتی به نام ماستیت شوند. همانطور که بدن سعی می‌کند با عفونت مبارزه کند، سینه ممکن است قرمز، ملتهب و حساس شود. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب، سردرد، به طور کلی احساس بیماری
• یک توده در منطقه
• ترشح غلیظ و سفید از نوک پستان
• آبسه یا تجمع چرک در آن ناحیه

ورم پستان با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. این مشکل باید ظرف حدود 10 روز یا حداکثر 2 تا 3 هفته بهتر شود. برای تسکین درد، مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن همراه با کمپرس گرم که هر چند ساعت یک بار استفاده می‌شود، می‌توانند مفید باشند. اگر آبسه ایجاد شود، ممکن است نیاز به تخلیه آن با استفاده از سوزن یا طی یک عمل جراحی جزئی باشد.

درمان کیست سینه

چنانچه کیست سینه از نوع ساده و بدون علائم باشد، معمولا به درمان نیاز ندارد. اینگونه کیست‌ها بدون نیاز به درمان، در طول زمان به صورت خود به خودی از بین می‌روند. به عبارت دیگر برای کیست‌های ساده پستان، یعنی آنهایی که پر از مایع هستند و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، هیچ درمانی لازم نیست. در واقع بسیاری از کیست‌ها بدون درمان ناپدید می‌شوند. اما چنانچه کیست سینه از بین نرفت و بزرگتر و سفت‌تر شد و علائم کیست سینه ظهور کرد، باید اقدامات درمانی در مورد آن صورت بگیرد. 

• آسپیراسیون با سوزن ظریف

آسپیراسیون با سوزن ظریف اولین مرحله درمان کیست سینه است. اگر این امکان وجود داشته باشد که در طول عمل تمام مایع از کیست خارج شود، توده سینه ناپدید شده و علائم برطرف می‌شود؛ البته ممکن است از آسپیراسیون با سوزن ظریف برای تشخیص و درمان کیست پستان هم استفاده شود. با این حال، برای برخی از کیست‌های سینه، ممکن است نیاز باشد تخلیه مایعات پستان بیش از یک بار انجام شود. اگر کیست سینه طی دو تا سه دوره قاعدگی ادامه پیدا کرد و بزرگتر شد، برای ارزیابی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

• استفاده از هورمون

استفاده از قرص‌های ضد بارداری (داروهای ضد بارداری خوراکی) برای تنظیم چرخه‌های قاعدگی ممکن است به کاهش عود کیست پستان کمک کند؛ اما به دلیل عوارض جانبی قابل توجه و احتمالیِ قرص‌های ضد بارداری یا سایر روش‌های هورمون درمانی، این روش درمان معمولا فقط برای زنان با علائم شدید توصیه می شود. قطع هورمون درمانی پس از یائسگی نیز ممکن است به پیشگیری از کیست سینه کمک کند.

• عمل جراحی

جراحی برای برداشتن کیست پستان تنها در شرایط غیر معمول ضروری است. اگر کیست سینه ناراحت‌کننده و در حال عود کردن باشد یا اگر کیست سینه حاوی مایع خونی باشد یا علائم نگران‌کننده دیگری را نشان دهد، ممکن است عمل جراحی در نظر گرفته شود.

به منظور کاهش ناراحتی ناشی از کیست های سینه ، تغییر سبک زندگی و استفاده از روش‌های درمانی می‌تواند بسیار اثر بخش باشد. این اقدامات عبارتند از:

• پوشیدن سینه بندهای طبی و استاندارد
• استفاده از کمپرس سرد یا گرم
• پرهیز از مصرف کافئین
• استفاده از مُسَکِن‌های رایج مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و استامینوفن
• ماساژ سینه با استفاده از روغن‌های گیاهی مخصوص
• تغییر رژیم غذایی و خوردن غذاهای سرشار از ویتامین E و امگا 3

بنابراین درمان كيست سينه با دارو تنها زمانی لازم است کیست عود کرده باشد و به مرور زمان بهبود پیدا نکرده باشد. به یاد داشته باشید که روش درمان كيست سينه با رازیانه یا به طور کلی درمان گیاهی كيست سينه در زنان باید تحت نظر پزشک طب سنتی باشد. البته همیشه کمک گرفتن از ويتامين اي در درمان كيست سينه موثر بوده است. با این حال بهتر این است که خودسرانه اقدام درمانی نداشته باشید و نهایتا با انتخاب یک رژيم غذايي برای كيست سينه خود، احتمال بهبودی را بالا ببرید. 

علائم و نشانه‌های کیست سینه 

کیست سینه ممکن است در یک یا هر دو سینه دیده شود. علائم و نشانه‌های کیست سینه عبارتند از:

• یک توده صاف، گرد یا بیضی شکل که ممکن است لبه‌های صافی داشته باشد و به راحتی قابل جابجایی باشد. این وضعیت، معمولا و نه همیشه، نشان‌دهنده خوش خیم بودن توده‌ است.
• ترشحات نوک سینه که ممکن است شفاف، زرد، به رنگ نی یا قهوه ای تیره باشد.( همچنین مقاله عکس تغییر رنگ نوک پستانها در بارداری را نیز مطالعه بفرمایید)
• درد یا حساسیت سینه در ناحیه توده سینه
• افزایش اندازه توده سینه و حساسیت سینه درست قبل از پریود
• کاهش اندازه توده سینه و رفع سایر علائم بعد از پریود

لازم است همین جا به این نکته اشاره کنیم که داشتن کیست سینه خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی‌دهد. اما داشتن کیست ممکن است پیدا کردن توده‌های جدید پستان یا سایر تغییراتی که ممکن است نیاز به ارزیابی توسط پزشک داشته باشد، دشوارتر کند. سینه‌ها ممکن است هنگام قاعدگی احساس برآمدگی و درد داشته باشند، بنابراین مهم است که با احساس سینه‌های خود در طول چرخه قاعدگی آشنا باشید تا هر تغییر جزئی را درک کنید و متوجه شوید.

علل ایجاد کیست سینه

بد نیست بدانید که هر یک از سینه‌ها شامل لوب‌هایی از بافت غده‌ای است که مانند گلبرگ‌های گل مروارید چیده شده‌اند. لوب‌ها به لوبول‌های کوچکتری تقسیم می‌شوند که در دوران بارداری و شیردهی شیر تولید می‌کنند. بافت حمایتی که به سینه شکل می‌دهد از بافت چربی و بافت همبند فیبری تشکیل شده است. کیست‌های سینه در نتیجه تجمع مایع در داخل غدد سینه ایجاد می‌شوند.

کیست های سینه را می‌توان بر اساس اندازه آنها تعریف کرد:

• میکروکیست‌ها ممکن است در طول آزمایش‌های تصویربرداری مانند ماموگرافی یا سونوگرافی دیده شوند، اما کوچک‌تر از آن هستند که احساس شوند.
• ماکروسیست‌ها به اندازه کافی بزرگ هستند که قابل لمس باشند و می‌توانند به قطر حدود 1 تا 2 اینچ (2.5 تا 5 سانتی متر) رشد کنند.

متخصصان دقیقاً نمی‌دانند چه چیزی باعث ایجاد کیست سینه می‌شود. احتمالا کیست‌ها ممکن است در نتیجه تغییرات هورمونی ناشی از قاعدگی ماهانه ایجاد شوند.

تغییرات فیزیولوژیکی سینه در دوران بارداری و پس از آن

تولید استروژن و پروژسترون توسط جسم زرد در سه ماهه اول بارداری (اوايل بارداری) و توسط جفت در سه ماهه دوم، منجر به تکثیر لوبول و مجرا، دررفتگی بافت چربی و افزایش عروق سینه می‌شود. سلول‌های التهابی تک هسته‌ای نیز به بافت سینه نفوذ می‌کنند. استروژن‌ها سیستم مجرای شیری در حال رشد را تحریک می کنند، در حالی که پروژسترون رشد لوبول‌ها را تحریک می کند. روند تکثیر در 20 هفته اول بارداری بارزتر است.

رشد لوبول در طول سه ماهه دوم و سوم از طریق تکثیر سلولی و همچنین افزایش اندازه سلول ادامه می‌یابد. سلول‌های میواپیتلیال پهن و کمتر برجسته می‌شوند، در حالی که سلول‌های اپیتلیال بزرگ می‌شوند. در طول سه ماهه دوم، مواد ترشحی در سلول‌های اپیتلیال لوبول آسینی تجمع می‌یابند و در طول سه ماهه سوم افزایش سطح پرولاکتین باعث تمایز سلول‌های آلوئولی و شروع لاکتوژنز می‌شود.

در نیمه دوم بارداری، روند تکثیر کند می‌شود و تغییر در مسیر ترشحی که در تولید شیر نقش دارد، افزایش پیدا می‌کند. اندازه لوبول افزایش می‌یابد و بافت چربی بین لوبولی ناپدید می‌شود تا زمانی که لوبول‌ها تنها توسط لایه‌های نازکی از بافت همبند جدا شوند.

تغییرات در مسیر ترشح به طور یکنواخت در سینه در دوران بارداری رخ نمی‌دهد. به گفته برخی از پزشکان، آدنوم شیردهی هیپرپلازیک موضعی، که می‌تواند باعث ایجاد یک یا چند توده قابل لمس با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری شود، تظاهر شدید ناهمگونی این فرآیند است. 

برخی از تغییرات بافت شناسی که در دوران بارداری رخ می‌دهد، قابل مشاهده هستند؛ مانند آدنوز فیزیولوژیکی، کلسیفیکاسیون در آسین ترشح کننده شیر و مجاری گشاد شده. ضایعات از قبل موجود ممکن است به دلیل تغییرات در محیط هورمونی دچار تغییرات شوند. بنابراین فیبروآدنوم، هامارتوم و بیماری فیبروکیستیک پستان ممکن است تغییرات ترشحی، کیستیک و یا نکروزه را نشان دهند.

تاثیر ورزش در بهبود کیست سینه

اگر در مورد كيست سينه و ورزش سوال می‌پرسید، باید بدانید که همیشه ورزش برای سلامتی مفید بوده و هست. البته به شرطی که ورزش مناسب و با میزان کافی انتخاب شود. در واقع می‌توان گفت که ورزش راهی ساده و بدون دردسر برای پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه است. ورزش نه تنها منجر به تقویت روحیه زنان مبتلا به سرطان سینه می‌شود و اعتماد به نفس آنها را بالا می‌برد، بلکه احتمال عود بیماری را نیز تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد. خصوصا ورزش‌های هوازی که با تغییرات در سطح ترشح هورمون استروژن و متابولیسم بدن، خطر ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهند.

اگرچه تفاوت كيست‌ها در تاثیر ورزش برای بهبودی آنها می‌تواند نقش مهمی‌ ایفا کند، اما به هر حال در صورت ابتلا به فيبرو كيستيک پستان، ورزش می‌تواند با تاثیر حداکثری در حفظ روحیه، به بهبودی کمک کند. 

 ورزش‌های هوازی (در فضای آزاد و در منطقه‌ای دور از آلودگی‌های هوای شهری) هم منجر به  بالا بردن آمادگی جسمانی فرد و تنظیم ترشح استروژن می‌شوند و هم اینکه مانع ار بروز سرطان سینه می‌شوند. باید بدانید که ورزش کردن باعث کاهش استروژن در بدن می‌شود و امکان ابتلا به سرطان پستان را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می‌دهد.

به یاد داشته باشید که منظور ما ورزش‌های سنگین و سخت نیست؛ همین که به صورت روزانه 30 دقیقه پیاده‌روی کنید، به سادگی خطر بروز سرطان سینه را در خود کاهش می‌دهید. بد نیست بدانید که در زنانی که به صورت هفتگی بین یک ساعت و ربع تا دو ساعت و نیم پیاده‌روی سریع دارند، احتمال ابتلا به سرطان سینه تا ۱۸ درصد کمتر است. در واقع تبدیل فعالیت بدنی به عنوان کار روزانه به صورت منظم هم به زندگی بهتر و سالم‌تر کمک می‌کند و هم اینکه از پیشرفت سرطان‌های مختلف از جمله سرطان سینه جلوگیری می‌کند.

همچنین انجام تمرینات یوگا با کشش عضلات و دم و بازدم برای پیشگیری از سرطان سینه یا عود مجدد آن بسیار مفید است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

بافت نرمال سینه اغلب به صورت توده‌ای یا گره‌ای احساس می‌شود؛ اما اگر احساس کردید یک توده جدید در سینه از بین نمی‌رود، بزرگتر می‌شود یا بعد از یک یا دو سیکل قاعدگی باقی می‌ماند، فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر تغییرات پوستی جدیدی در یک یا هر دو سینه خود داشتید، به پزشک مراجعه کنید.

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم هم در مورد کیست سینه در بارداری و هم کیست سینه در شرایط عادی، علل و عوامل ایجاد آن، راه‌ها و روش‌های درمان و شیردهی با وجود کیست سینه و همه مسائل پیرامون کیست سینه در دوران بارداری و غیر بارداری صحبت کنیم. اگر احساس می‌کنید که در سینه خود توده‌ای وجود دارد، بدون هیچ نگرانی و البته بدون از دست دادن وقت و در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز اقدامات درمانی لازم به موقع برای شما انجام شود.

اگر دچار تومور سینه شده‌اید، باید حفظ روحیه کنید؛ در واقع از در آمدن کیست در سینه‌های خود نگران نباشید و روحیه خود را بالا نگه دارید، مراقب تمام قسمت‌های سینه از جمله نوک پستان باشید و هر تغییر احتمالی را پیگیری کنید.