سزارین و عوارض آن | آیا از خطرات سزارین آگاهید؟
سزارین و عوارض آن بار سنگین جسمی و روانی برای مادری است که به تازگی از 9 ماه پرمخاطره عبور کرده است. چه بسا سزارین و عوارض آن برای بار اول بسی سخت‌تر بوده و بیشتر باعث نگرانی شود. آگاهی از سزارین و عوارض آن پیش-زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که به شما در کنارآمدن با این عوارض و پیمودن مسیر پر چالش مادری کمک خواهد کرد. در ادامه اطلاعاتی در ارتباط با عوارض بعد از زایمان سزارین برای مادر و نوزاد، سزارین با بی‌حسی و عوارض آن و بسیاری از موضوعات دیگر را با شما به اشتراک می‌گذاریم. با ما همراه باشید.
مراحل و ضرورت زایمان سزارین چیست؟
قبل از پرداختن به موضوع عمل سزارین و عوارض آن لازم است بدانید بدن مادر در طول بارداری، به طور طبیعی برای زایمان طبیعی (یا زایمان واژینال) آماده می‌شود. زایمان طبیعی شاید به ظاهر دردناک و سخت به نظر برسد؛ امّا فواید آن برای مادر و نوزاد آن‌قدر ارزشمند است که به نظر بسیاری از متخصصان، به تحمل درد و رنج‌اش می‌ارزد. البته لازم به یادآوری است که امروزه بسیاری از مراکز و بیمارستان‌های دولتی نیز از بی‌حسی نخاعی برای زایمان طبیعی بدون درد استفاده می‌کنند. این روش به میزان زیاری درد زایمان را کنترل می‌کند. بعلاوه عوارض بعد از زایمان طبیعی به ندرت رخ می‌دهد و در بیشتر مواقع قابل کنترل است.
زایمان سزارین اگر‌چه با بیهوشی یا در مواردی با بی‌حسی کامل همراه است. اما عوارض بعد از زایمان سزارین باعث شده که در بسیاری از موارد از طرف متخصص زنان توصیه نشود. تنها وجود برخی شرایط از نظر پزشکی باعث می-شود که متخصصین برای حفظ جان مادر و نوزاد زایمان سزارین را به طبیعی ترجیح دهند. برای مطالعه درباره‌ی مقایسه کامل زایمان طبیعی و سزارین به این مقاله مراجعه کنید.
سزارین فرآیندی است که درطی آن با ایجاد برشی در شکم و رحم، نوزاد از رحم خارج می‌شود. مراحل و ضرورت زایمان سزارین در مقاله دیگری کامل توضیح داده شده است.
خطر عوارض سزارین برای چه کسانی بیشتر است؟
عوامل زیر احتمال بروز عوارض سزارین را افزایش می‌دهند:
- چاقی مادر
- اندازه بزرگ نوزاد
- زایمان اورژانسی و ناگهانی
- جراحی سزارینی که بیشتر از حالت معمول طول بکشد
- آلرژی به داروهای بیهوشی، سایر آلرژی‌های دارویی و حساسیت به لاتکس
- بی‌تحرکی مادر
- کم‌خونی مادر
- استفاده از بی‌حسی اپیدورال
- زایمان زودرس
- دیابت مادر
عوارض سزارین برای مادر بیشتر است یا جنین؟
عوارض سزارین در یک نوع از تقسیم‌بندی دو دسته کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شوند. ما در دو مقاله جداگانه تحت عنوان‌های عوارض بلندمدت سزارین و عوارض کوتاه‌مدت سزارین، سزارین و عوارض آن را به تفضیل بحث کرده‌ایم که می.توانید برای مطالعه‌ی بیشتر به آن‌ها مراجعه کنید. هدف از مطالبی‌که در ادامه می‌آیند یک جمع-بندی کلی در ارتباط با جراحی سزارین و عوارض آن با دیدی متفاوت از مقالات گفته‌شده است.
سزارین و عوارض آن پدیده‌ای محدود به مادر نیست؛ سزارین و عوارض آن می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌هایی برای نوزاد و همچنین افزایش مخاطراتی شود که حاملی‌های بعدی را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو عوارض سزارین را می‌توانیم به سه دسته تقسیم کنیم:
- سزارین و عوارض آن برای نوزاد
- زایمان سزارین و عوارض آن برای مادر
- عوارض سزارین برای حاملگی‌های بعدی
عوارض سزارین برای نوزاد
از عوارض سزارین برای نوزاد می‌توان به مشکلات تنفسی، اثر داروهای بیهوشی، آسیب‌های حین جراحی و ... اشاره کرد. مقاله عوارض سزارین برای نوزاد به صورت جداگانه به بررسی سزارین و عوارض آن برای نوزاد می‌پردازد. برای مطالعه بیشتر می‌توانید به آن مراجعه کنید.
سزارین و عوارض آن برای مادر
- عفونت پوستی زخم جراحی سزارین: یکی از عوارض شایع سزارین عفونت محل جراحی سزارین است که با قرمزی، تورم، ایجاد درد و ترشح از محل زخم همراه است.
- عفونت برش روی رحم: عارضه عفونت رحم بعد از سزارین نیز شایع است. علائم عفونت رحم بعد از سزارین شامل تب، درد شکم، ترشحات غیرطبیعی واژن و خونریزی شدید واژن بوده که نیاز به مراجعه سریع به پزشک متخصص زنان دارد.
- خونریزی شدید: خونریزی شدید ناشایع بوده و معمولاً رخ نمی‌دهد. این عارضه گاهی به جراحی مجدد و تزریق خون نیاز دارد.
- ترومبوز یا لخته ورید‌های عمقی (Deep Vein Thrombosis / DVT): ایجاد لخته در ورید(سیاهرگ)های عمقی یک عارضه نادر است. این عارضه می‌تواند به صورت درد پا (خصوصا ساق پا) بروز یابد. امّا اگر این لخته به سمت ریه حرکت کند (آمبولی ریوی)، بسیار خطرناک بوده و با خطر مرگ همراه است. کم‌تحرکی مادر بعد از سزارین، وزن بسیار بالای مادر و سزارین طولانی می‌تواند احتمال این عارضه را افزایش دهد.
- آسیب به مثانه و مجاری ادراری: این عارضه نادر ممکن است در حین جراحی رخ دهد. اگر پارگی مثانه و مجاری ادراری خفیف باشد، گاهی به صورت عفونت‌های ادراری خود را نشان می‌دهد. برای درمان گاهی به جراحی مجدد نیاز است. یکی از دلایلی که بعد از سزارین در بیمارستان نگه داشته می‌شوید تا حداقل یک بار ادرار کنید، اطمینان از پاره نشدن مجاری ادراری است.
- عوارض بیهوشی در سزارین: عوارض بیهوشی کامل در سزارین در بسیاری از موارد با استراحت و درمان‌های حمایتی رفع می‌شود؛ اما گاهی نیازمند مداخلات جدی پزشکی است. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی سزارین با بیهوشی کامل و عوارض آن به این مقاله مراجعه کنید.
- به‌جای بیهوشی کامل، در مواردی سزارین با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. سزارین با بی‌حسی می‌تواند با درد، خون‌مردگی و عفونت محل تزریق آمپول بی‌حسی در سزارین و گاهی اختلالات حسی بعدی همراه باشد.
- یکی از مواردی که بعد از سزارین رخ می‌دهد، سفت‌شدن جای بخیه است که معمولا جای نگرانی ندارد. اگر می-خواهید در این باره بیشتر بدانید به مقاله سفت‌شدن جای بخیه مراجعه کنید. با این حال انواع بخیه لیزری سزارین نسبت به انواع قدیمی ایمن‌تر و کم عارضه‌تر است.
- چسبندگی روده و سزارین از عوارض جدی بعد از جراحی است که ممکن است ماه‌ها و سالها بعد رخ دهد. چسبندگی‌های احشاء شکمی با علائمی نظیر درد بدون علت شکم یا لگن، یبوست، نفخ شکم، عدم دفع گاز از مقعد، تهوع و استفراغ خود را نشان می‌دهد. این علائم را جدی بگیرید و به پزشک متخصص مراجعه کنید. چسبندگی رحم نیز می‌تواند در پی سزارین رخ دهد که در مقاله عوارض کوتاه‌مدت سزارین بحث شده است.
عوارض سزارین برای حاملگی‌های بعدی چیست؟
بیشتر مواقع سزارین و عوارض آن خطر قابل ملاحظه‌ای برای حاملگی‌های بعدی ایجاد نمی‌کند. ممکن است برای-تان سوال باشد که آیا می‌توان بعد از سزارین، برای حاملگی‌های بعدی زایمان طبیعی یا واژینال داشت؟ پاسخ به این سوال مثبت است. اگر می‌خواهید در این باره بیشتر بدانید به مقاله زایمان طبیعی بعد از سزارین مراجعه کنید. با وجود این‌که زایمان طبیعی بعد از سزارین امکان‌پذیر است، امّا ممکن است عوارضی با خود به همراه داشته باشد. از عوارض احتمالی اما بسیار ناشایع که ممکن است به دلیل سزارین قبلی حین زایمان طبیعی رخ دهد، می‌توان به پارگی رحم، آسیب به جنین و آسیب به دستگاه تناسلی مادر اشاره کرد.
گاهی در مواردی که فاصله بین دو بارداری کم باشد خطرات سزارین دوم به بعد افزایش می‌یابد و احتمال چسبیدن جفت به محل برش سزارین قبلی بسیار زیاد است. در این صورت جفت به لایه‌های عمقی بافت رحم نفوذ کرده و چسبندگی شدید رخ می‌دهد. این عارضه با سونوگرافی قابل تشخیص است امّا اگر به آن توجهی نشود، با خونریزی شدید حین زایمان همراه است. خطر چسبندگی نامناسب جفت به رحم در هر حاملگی خصوصاً با هر بار سزارین افزایش می‌یابد؛ مثلاً عوارض سزارین چهارم از عوارض سزارین سوم بیشتر خواهد بود.
عوارض سزارین در دراز مدت
در مقایسه با زایمان طبیعی، سزارین با سه تا شش برابر خطر عوارض شدید همراه است. علاوه بر این، عوارض سزارین بعد از چند سال می‌تواند از خفیف تا شدید ادامه داشته باشد و شامل خونریزی بین قاعدگی، درد مزمن لگن و افزایش خطر ناباروری ثانویه باشد. آیا سزارین می‌تواند در مراحل بعدی زندگی مشکلاتی ایجاد کند؟ با ادامه‌ی افزایش نرخ سزارین در سراسر جهان، یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که زنانی که با سزارین زایمان می‌کنند ممکن است عوارض سزارین بعد از سالها را تجربه کنند و در آینده با خطرات سلامتی قابل توجهی در درازمدت مواجه شوند، از جمله این خطرات می‌توان به افزایش خطر نیاز به هیسترکتومی و عوارض جراحی بیشتر در هنگام زایمان اشاره کرد.
توجه!
مطالب فوق در مورد سزارین و عوارض آن برای ترس شما از سزارین نیست؛ ما می‌خواهیم که شما با عوارض سزارین انتخابی آشنا بوده و با آگاهی تصمیم بگیرید. چراکه در بسیاری از موارد، سزارین نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت برای حفظ جان مادر و نوزاد است.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.