عوارض پرکاری تیروئید در دوران بارداری برای جنین

غده تیروئید در جلو گردن و در پایین حنجره و بالای استخوان ترقوه قرار دارد. در حقیقت تیروئید مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن است که با ترشح دو هورمون T4 و T3 چگونگی مصرف و ذخیره انرژی در بدن، عملکرد متابولیسم، رشد مغز، تنفس، قلب، سیستم عصبی، دمای بدن، میزان عضلات، خشکی پوست، سیکل قاعدگی، وزن و میزان کلسترول را تنظیم و کنترل می‌کند. در زمان بارداری ترشح دو هورمون بارداری با نام گنادوتروپین جفتی انسانی یا هورمون HCG و استروژن موجب افزایش سطح هورمون تیرئید در بدن مادر می‌شود. در ادامه بیشتر در این باره توضیح خواهیم داد.

پرکاری تیروئید در دوران بارداری

غده پروانه‌ای شکل تیروئید دو هورمون T3 و T4 را ترشح می‌کند. تنظیم عملکرد غده تیروئید در بدن به عهده غده دیگری به نام هیپوفیز است که در مغز قرار دارد و هورمون TSH یا محرک هورمون تیروئید را آزاد می‌کند که باعث افزایش ترشح هورمون تیروئید می‌شود. در زمان بارداری دو هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و استروژن ترشح می‌شود که خود موجب افزایش هورمون تیروئید در خون مادر می‌شود. هورمون HCG مانند هورمون TSH عمل کرده و تا حدودی باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می‌شود. همچنین ترشح استروژن باعث تولید بیشتر گلبولین متصل به تیروئید در خون مادر شده و افزایش هورمون تیروئید را به همراه دارد.

*در مورد کم کاری تیروئید و مشکلات آن بیشتر بخوانید

علائم تیروئید پرکار در دوران بارداری

در برخی موارد مادران مبتلا به تیروئید پرکار علائمی را احساس نمی‌کنند، اما معمولا علائم زیر در بدن بروز پیدا خواهند کرد:

• خستگی و بد خوابی
• ضربان قلب بالا 
• اضطراب، زود رنجی و تحریک پذیری
• احساس گرمای زیاد و تعریق
• کاهش وزن یا افزایش وزن کمتر از حد نرمال بارداری
• ضعف عضلانی و لرزش دست

در صورتی که علائم زیر را در خود احساس کردید حتما به پزشک متخصص غدد مراجعه کنید.

رنج پرکاری تیروئید در بارداری

رنج نرمال هورمون‌های تیروئید، باتوجه به سن بارداری و تغییرات عملکرد غده تیروئید در دوران بارداری تعیین می‌شود. رنج نرمال هورمون تیروئید به شکل زیر است:

• در سه ماهه اول بارداری بین 1/0 تا 5/2
• در سه ماهه دوم بارداری بین 2/0 تا 3/0
• و در سه ماهه سوم بارداری بین 3/0 تا 3 

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری

افزایش هورمون تیروئید باعث بالا رفتن سوخت و ساز بدن می‌شود که این در دوران بارداری و در موارد حاد بسیار خطرناک است. در صورتی که پرکاری تیروئید در دوران بارداری، درمان و کنترل نشود عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:

• سقط جنین
• زایمان زودرس
• نوزاد نارس
• وزن پایین نوزاد
• نارسایی احتقانی قلب
• پره اکلامپسی
• وجود بیماری تیروئید در نوزاد
• مرگ مادر در حین زایمان

آیا پرکاری تیروئید باعث سقط جنین می‌شود؟

همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم، یکی از عوارض تیروئید پر کار از دست دادن خود به خودی بارداری یا سقط جنین است. در صورتی که در سه ماهه اول بارداری تیروئید پرکار مادر کنترل و یا درمان نشود می‌تواند باعث، تاکی کاردی (تپش قلب) جنین، سقط جنین، زایمان زودرس و یا تولد نوزاد مرده شود.

درمان پرکاری تیروئید در بارداری

باید بدانید که فعالیت تیروئید در دوران بارداری تغییر خواهد کرد زیرا جنین برای رشد خود به این هورمون‌ها نیاز داشته و در نتیجه این غده در بدن مادر بیشتر از همیشه هورمون تولید می‌کند و در نتیجه به ید بیشتری نیاز دارند. در صورتی که قبل از بارداری دچار پرکاری تیروئید هستید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید تا ریشه یابی و درمان شود. اما اگر این بیماری را در دوران بارداری دچار شدید، در صورتی که خفیف باشد، به احتمال زیاد به درمان نیاز نخواهد داشت و به مرور زمان بر طرف خواهد شد. در صورتی که به درمان نیاز داشته باشید، پزشک با تجویز داروهایی که به جنین آسیبی نمی‌زند، این بیماری را درمان می‌کند.

درمان خانگی پرکاری تیروئید

درمان‌های خانگی و طب سنتی برای پرکاری تیروئید وجود دارد که در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. اما در صورتی که اصرار به انجام این نوع درمان دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید و در صورت موافقت پزشک از این نوع روش استفاده کنید. این روش‌ها به خودی خود خاصیت اثر بخشی نداشته و قابل اعتماد نیستند. 

این درمان‌های خانگی عبارتند از:

• چرب کردن گلو با روغن‌های بنفشه و گل سرخ
• مصرف بادرنجبویه و گل گاو زبان 
• مصرف پروبیوتیک‌ها 
• مصرف دمنوش بهار نارنج، بابونه و تخم گشنیز
• استفاده از مکمل ویتامین D
• کاهش استرس و اضطراب
• تنظیم ساعت خواب

داروی پرکاری تیروئید

قدم اول برای درمان پرکاری تیروئید در دوران بارداری داروهای ضد تیروئیدی است. داروهایی نظیر پروپیل تیوراسیل، متی مازول و کاریی مازول که باتوجه به نوع و شرایط بیماری تجویز می‌شود. مکانیسم اثر بخشی این نوع داروها کاهش تولید هورمون‌های تیروئید است. البته باید بدانید که تمامی داروهای ضد تروئیدی قادر به عبور از جفت هستند و می‌توانند باعث مهار عملکرد تیروئید جنین شوند. در ابتدای درمان دوز مصرفی پایین و دوبار در روز است که در این مدت تعداد نبض، تغییرات وزنی، میزان تیروئید مادر در هر 2 تا 4 هفته باید کنترل و بررسی شود.

درمان پرکاری تیروئید در سه ماهه اول بارداری

در صورتی که شما در سه ماهه اول بارداری نیاز به درمان دارویی داشته باشید، پزشک معمولا برای شما قرص پروپیل تیوراسیل را تجویز می‌کند که مورد قبول و تایید بیشتر پزشکان است. در صورتی که مادران باردار به هر دلیلی نتوانند از داروی PTU یا پروپیل تیوراسیل استفاده کنند، باید از داروی متی مازول مصرف کنند، زیرا نمی‌توان پری کاری تیروئید را درمان شده رها کرد. همانطور که در بالا توضیح دادیم میزان انتقال این داروها به جفت تقریبا یکسان است. از نظر تئوری به نظر می‌رسد که میزان انتقال داروی پروپیل تیوراسیل کمتر از متی مازول است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان عبور این دو دارو به جفت یکسان بوده و تفاوتی میان آنها وجود ندارد. با این وجود توصیه می‌شود که در سه ماهه اول بارداری پروپیل تیوراسیل برای درمان پرکاری تیروئید تجویز شود و بعد به علت احتمال ضایعات شدید کبدی در سه ماهه دوم متی مازول مصرف شود.

برای پرکاری تیروئید در بارداری چه چیزهایی بخوریم؟

در صورتی که شما تیروئید پرکار داشته باشید، مقدار زیادی هورمون‌های تیروئید تولید می‌شود که برای تولید این هورمون‌ها به ید نیاز است. در صورتی که از خوراکی‌ها و مواد غذایی حاوی ید کمتر یا فاقد ید استفاده کنید، در بهبود عملکرد تیروئید خود موفق‌تر خواهید بود. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:

• شکلات، نوشیدنی‌های کافئین دار مانند چای، نوشابه و قهوه را در رژیم غذایی خود محدود کنید.
• از مصرف نمک دریایی، نمک ید دار و جوش شیرین خودداری کنید.
• هر نوع ویتامین یا مکملی که حاوی ید است را با مشورت پزشک قطع کنید.
• مصرف محصولات سویا مانند سس سویا، شیر سویا، پنیر سویا و خود سویا را محدود کنید.
• از مصرف غذاهای نمک سود شده مانند ژامبون، کالباس، ترشی کلم، ماهی دودی و گوشت گاو نمک سود شده و غیره خودداری کنید.
• از آجیل بدون نمک استفاده کنید.
• از ماهی‌های آب شیرین مصرف کنید زیرا ید کمتری نسبت به ماهی‌های آب شور دارند.
• رژیم غذایی پرکالری داشته باشید و نسبت به وزن بدن خود دریافت پروتئین را افزایش دهید.
• از مواد غذایی حاوی ویتامین C  و A استفاده کنید. اما این مقدار باید تحت نظر پزشک و کنترل شده باشد.
• به هیچ عنوان سیگار نکشید و در معرض دود آن قرار نگیرید.

در صورتی که اختلالات تیروئیدی را در خود احساس کردید حتما به پزشک مراجعه کنید تا با استفاده از آزمایش تیروئید پرکار یا کم‌کار بوده تیروئید شما را تشخیص داده و آن را هرچه زودتر درمان کند زیرا خطرات تیروئید در صورت درمان نشدن غیر قابل جبران است.