عفونت ادراری در بارداری، علت و بهترین روش‌های درمان آن

مطالعات نشان می‌دهد که بین 6 تا 12 درصد از زنان در طول بارداری با عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری روبه رو هستند. عدم درمان آن سبب گسترش به کلیه شده و حتی خون وارد می‌گردد. عفونت ادراری هم مانند عفونت واژینال در بارداری که گاها منجر به خونریزی در بارداری می‌شود، نشانه‌ها، راه‌های پیشگیری، تشخیص و درمان دارد. در این مقاله از تاثیر ابتلا به آن بر سلامت جنین و بارداری صحبت خواهیم کرد.

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری چیست؟

سیستم ادراری شامل کلیه‌ها، مثانه، لوله‎های انتقال ادرار از کلیه به مثانه (حالب) و مجرای خروج ادرار (پیشابراه) است. رشد و تجمع میکروب‌های بیماری‌زا درون سیستم ادراری، سبب ایجاد عفونت ادراری می‌گردد. وجود عفونت در قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری (مثانه و پیشابراه) شایع‌تر از قسمت‌های بالایی این دستگاه (حالب‌ها و کلیه‌ها) است. اگر عفونت مثانه درمان نشود، باکتری‌ها می‌توانند خود را از طریق حالب‌ها به کلیه‌ها برسانند و سبب ایجاد عفونت در کلیه و بیماری کلیوی در بارداری شوند. وجود عفونت در کلیه خطرناک‌تر از وقوع عفونت در مثانه است به نحوی که عفونت کلیه اگر به خوبی کنترل و درمان نشود باعث ورود عفونت به داخل جریان خون می‌گردد.

گاهی اوقات ممکن است عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری چندین بار عود کند. در این مواقع پزشک یا ماما مدت درمان با داروها را برای غلبه بر میکروب های بیماری زا، افزایش می‌دهد و گاهی ممکن است مادر مجبور باشد تا آخر بارداری از داروهای مناسب برای پیشگیری از عود عفونت ادراری استفاده کند.

*علائم عفونت ادراری در نوزادان دختر چیست و چه باید کرد

 چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری در طول بارداری هستند؟

• کسانی که در زمان غیربارداری هم مکرر دچار عفونت ادراری می‌شدند.
• افراد مبتلا به دیابت از پیش از بارداری و دیابت بارداری
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف
• افراد چاق
• افراد دچار ضایعات نخاعی (فلج اندام‌های تحتانی)
• کسانی که از نظر جنسی فعال هستند.
• مادرانی که بارداری دوم به بعد را تجربه می‌کنند.

* حتما بخوانید: قویترین قرص سوزش ادرار با اثرگذاری عالی 

علت عفونت ادراری در بارداری

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری در سه ماهه اول شایع‌تر است و در ادامه بارداری کمتر دیده می‌شود اما علت شایع بودن عفونت ادراری در طول بارداری عبارتند از: 

1. در طول بارداری برای اینکه بدن مادر حضور جنین را به عنوان یک جسم خارجی یا مزاحم پس نزند، ایمنی بدن اندکی ضعیف‌تر می‌شود. این موقعیت شانس رشد میکروب‌های بیماری‌زا و ابتلا به عفونت‌ها را در مادر افزایش می‌دهد. 
2. از طرف دیگر در بارداری، قطر حالب‌ها بزرگتر از حالت غیربارداری می گردد، تا ادرار راحتتر به بیرون از بدن هدایت شود. اما همین مسیر بزرگتر انتقال ادرار، باعث انتقال باکتری‌ها نیز از قسمت‌های پائین‌تر دستگاه ادراری به قسمت‌های بالاتر به راحتی انجام شود و عفونت پیشابراه و مثانه با سرعت بیشتری باعث عفونی شدن کلیه‌ها گردد.
3. عدم رعایت بهداشت نیز نقش مهمی در ابتلا به عفونت ادراری دارد: میکروب‌هایی که باعث ایجاد عفونت در ادرار می‌شوند عموما جز همان میکروب‌هایی هستند که توسط دستگاه گوارش و از طریق مدفوع از بدن دفع می‌شوند. اگر به نحوی مثلا عدم شستشویی صحیح هنگام دفع (انجام شستشو از عقب به جلو) میکروب‌ها به مجرای ادرار نزدیک یا وارد شوند می‌توانند سبب ایجاد عفونت در دستگاه ادراری گردند.
4. داشتن رابطه جنسی بدون تمیز بودن ناحیه تناسلی مرد و زن نیز می‌تواند سبب انتقال میکروب‌ها به ناحیه تناسلی زن و ایجاد عفونت ادراری شود.

راه‌های تشخیص عفونت ادراری 

وجود عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری با توجه به علائم و نشانه‌های بالینی که مادر ذکر می‌کند و همچنین با نتیجه تست آنالیز و کشت ادراری تشخیص داده می‌شود. با توجه به اینکه بعضی از موارد عفونت ادراری بدون نشانه خاصی ایجاد می‌شوند، تست‌های بررسی ادرار به صورت دوره‌ای در طول چکاپ‌های معمول حاملگی برای مادر درخواست می‌شوند. 

علایم عفونت ادراری دربارداری

در بسیاری از موارد عفونت ادراری بدون علامت است! در سایر موارد علائم زیر دیده می‌شوند که عبارتند از:

• درد و سوزش هنگام دفع ادرار
• تکرر ادرار (در مورد تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین در این مقاله بیشتر بخوانید)
• نیاز به دفع سریع ادرار
• وجود خون در ادرار
• ادرار تیره یا کدر
• ادرار بدبو
• تب
• درد پهلو

در عفونت کلیه علاوه بر علائم بالا نشانه‌های دیگری نیز وجود دارند که عبارتند از:

• لرز
• تب شدید
• تهوع و استفراغ
• ضعف
• بی اشتهایی

در سیستم ادراری هرچه عفونت به قسمت بالاتری برود علائم شدیدتر و بیشتر می شوند.

 آیا عفونت ادراری باعث لکه بینی در بارداری میشود

آیا عفونت ادراری باعث لکه بینی میشود؟ وجود ترشحات قهوه تا سرخ از واژن که به آن لکه بینی می‌گویند ارتباطی به عفونت ادراری ندارد، اما عفونت ادراری می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی تا قرمز گردد.

عفونت ادراری بدون علامت در بارداری

در طول بارداری در بسیاری از موارد ممکن است میکروب ها در دستگاه ادراری شروع به رشد و تکثیر بکنند اما چون مقدار میکروب ها و شدت عفونت بسیار خفیف است، مادر علامت خاصی را احساس نکند.  این اتفاق در 2 تا 12 درصد بارداری ها رخ می دهد. از آنجایی که هر نوع عفونت  حتی خیلی خفیف در بارداری مهم است، عفونت ادراری که علامت ندارد هم باید درمان شود، چرا که ممکن است سبب ورود باکتری های بیماری زا به کلیه و حتی خون شوند که شرایط بسیار خطرناکی را برای مادر و جنین ایجاد می کند.  به همین خاطر اگر شما هیچ کدام از علایم عفونت ادراری را نداشتید و پزشک یا ماما با مشاهده آزمایش ادرار شما تشخیص عفونت ادراری را مطرح کردند به او اطمینان کنید و حتما داروهای تجویز شده را به درستی مصرف نمایید. 

درمان عفونت‌های ادراری در بارداری

عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری به وسیله آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها با کشتن میکروب‌های تولید کننده عفونت سبب پاک شدن سیستم ادراری از میکوب های بیماری‌زا می‌شوند. آنتی بیوتیک‌ها عموما برای بار اول عفونت، به مدت 3 تا 7 روز تجویز می‌شوند. نوع دارو با توجه به نوع میکروبی که باعث عفونت شده و توسط کشت ادرار مشخص می‌گردد. به همین خاطر اگر قبلا عفونتی داشته‌اید و پزشک برایتان دارویی برای از بین بردن عفونت تجویز کرده به هیچ عنوان نباید آن را برای عفونت دیگر استفاده کنید چرا که:

•  اولا باعث مقاومت میکروب و بی‌تاثیر شدن دارو بر روی آن و پایدار ماندن عفونت می‌گردد.
• هر نوع دارویی که در شرایط غیربارداری کم خطر است ممکن است در بارداری برای جنین شما مضر باشد. 
• همچنین آنتی بیوتیک‌ها را باید با دقت و سر ساعت مصرف کرد تا بتواند به اندازه کافی در از بین بردن عفونت موثر باشد.

در زمانی که کلیه‌ها دچار عفونت می شوند، به منظور انجام مراقب‌های بیشتر از مادر و جنین و درمان عفونت با داروهای قوی‌تر از طریق رگ، نیاز به بستری مادر در بیمارستان وجود دارد.

 لزوم انجام آزمایش ادراری بعد از درمان عفونت ادرار

این نکته را به خاطر بسپارید که حتما یک هفته بعد از درمان عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری باید جهت اطمینان از نابودی عفونت، مجددا آزمایش ادرار را انجام دهید.

پیشگیری از وقوع عفونت ادراری در طول بارداری 

1. آب بنوشید.
   در طول روز حداقل 8 لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب و مایعات زیاد به دفع سریع تر میکروب‌ها از بدن کمک می‌کند. حتما در کنار آب از مایعات دیگر مثل آب میوه طبیعی نیز استفاده کنید.
2. بهداشت را رعایت کنید.
   شستشو صحیح در زمان دستشویی: برای پیشگیری از انتقال میکروب‌های موجود در مقعد به مجرای ادرار، حتما ابتدا مجرای ادراری را شسته و سپس مقعد را تمیز کنید (جهت شستشو از جلو به عقب). در هنگام خشک کردن ناحیه تناسلی نیز حتما از سمت جلو به عقب دستگاه تناسلی را خشک کنید.
   قبل از نزدیکی حتما ادرار کنید و دستگاه تناسلی را تمیز نمایید.
   از لباس زیر نخی و تمیز استفاده کنید.
   از سرویس‌های بهداشتی عمومی کمتر استفاده کنید. اگر مجبور به استفاده از این سرویس ها هستید حتما قبل از استفاده سر شلنگ و شیر آب را بشویید.
3. مواد غذایی سالم و طبیعی را بیشتر وارد رژیم غذایی خود کنید و روزانه حتما از میوه، سبزی و ماست استفاده نمایید.
4. از مواد دارای ویتامین سی مثل انواع مرکبات، کیوی، گوجه فرنگی استفاده نمایید.
5.  همچنین مطالعات نشان دادند که استفاده از ذغال اخته و شربت آن در پیشگیری از وقوع عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری موثر است.

سوالات رایج مادران 

آیا عفونت ادراری برای جنین خطرناک است؟

عفونت ادراری در بارداری خطرناک است؟ اگر مادر به موقع و خوب درمان شود عموما هیچ خطری جنین و ادامه بارداری را تهدید نمی‌کند. اما عفونت‌ها به خصوص عفونت کلیه می‌توانند خطر وقوع زایمان زودرس را اندکی افزایش دهند.

آیا عفونت در بارداری باعث لکه بینی می شود ؟

وجود ترشحات قهوه تا سرخ از واژن که به آن لکه بینی می‌گویند ارتباطی به عفونت‌های مجاری ادرار در بارداری ندارد، اما عفونت ادراری می‌تواند سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ صورتی تا قرمز گردد. در صورت لکه بینی در ادرار در بارداری حتماً به پزشک اطلاع دهید.