درمان انواع دل درد در نوزادان

دل‌درد یکی از مشکلات شایع و چالش‌برانگیز کودکان است که مادران به‌راحتی متوجه آن می‌شوند. کودک ممکن است به علت دل‌درد گریه کند، تغییر حالت چهره دهد یا به خود بپیچد. دل‌درد نوزاد علل مختلفی دارد که بعضی از آن‌ها خطرناک و تهدیدکننده جان او هستند. اما در بیشتر موارد نگران‌کننده نبوده و با درمان‌های خانگی و دارویی برطرف می‌شوند. دل‌درد کودکان بر اساس مدت زمان درد و علت آن به دو نوع حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به درمان دل درد در نوزادان شیرخوار و بزرگتر پرداخته شده است.

دل ‌درد حاد نوزادان

قبل از پرداختن به موضوع درمان دل درد در نوزادان تازه متولد شده لازم است بدانید در دل‌درد حاد، کودک به طور کاملا ناگهانی به خود می‌پیچد و شدیدتر از معمول گریه می‌کند. با علت‌های دل‌درد حاد کودکان بیشتر آشنا می‌شویم.

علل درد شکم حاد نوزاد چیست ؟

درهم‌فرورفتگی روده کودکان(intussusception)

در اینتوساسپشن ، نوزاد به صورت ناگهانی دچار بی‌قراری می‌شود و از درد به خود می‌پیچد. نوزاد شیر نمی‌خورد و ممکن است استفراغ صفراوی سبز رنگ داشته باشد. مدفوع خونی ژله‌ای نیز دیده می‌شود. سن شایع این بیماری شش تا 36 ماهگی کودک است. درهم‌فرورفتگی روده یکی از اورژانس‌های کودکان است و نیاز به درمان فوری و حتی جراحی دارد.

فتق نافی نوزاد

فتق نافی به برجستگی در ناحیه ناف شکم کودک گفته می‌شود که با گریه و سرفه نوزاد بزرگ‌تر و سفت‌تر می‌شود. این بیماری معمولا در کودکان زیر شش ماه دیده می‌شود. برای درمان دل درد نوزاد شش ماهه و کوچکتر در این شرایط ممکن است نیاز به اقدامات جدی تر باشد. اگر روده نوزاد در فتق نافی گیر کند و نتوان آن را جا انداخت، باید در عرض 48-24 ساعت جراحی شود. 

*دلایل و روشهای درمان گوش درد نوزاد

بیماری هیرشپرونگ

این بیماری یک نقص مادرزادی است که سلول‌های عصبی در قسمت انتهایی روده وجود ندارند. بنابراین حرکت آن قسمت از روده مختل است. در این بیماری دل‌پیچه حاد نوزاد همراه استفراغ صفراوی، اتساع شکم و عدم دفع مدفوع است. این بیماری معمولا در دو تا شش ماهگی تشخیص داده می‌شود. نهایی‌ترین درمان دل درد عصبی نوزادان جراحی خواهد بود.

دل ‌درد مزمن نوزادان

علل دل‌درد مزمن نوزادان در سنین مختلف متفاوت است و برخی علل آن در زیر آورده شده است.

علل درد شکم مزمن نوزاد چیست؟

بسته به علت دل درد یا کولیک نوزادان، روش‌ درمان دل درد کودکان نیز می‌تواند متفاوت باشد. 

عفونت‌ها

اسهال و استفراغ کودک همراه دل‌درد از علائم عفونت با ویروس‌ها است. ممکن است مدفوع خونی نیز دیده می‌شود. در برخی موارد دانه‌های قرمز در پوست و تب مشاهده می‌شود. درمان دل درد و اسهال کودکان در این شرایط باید به صورت همزمان انجام شود. در مورد درمان دل درد عفونی کودکان در ادامه بیشتر توضیح می‌دهیم.

* حتما بخوانید: معرفی قویترین داروی گیاهی برای اسهال و درمان فوری آن 

رفلاکس نوزاد

رفلاکس به بازگشت محتویات معده نوزاد به مری گفته می‌شود و می‌تواند باعث استفراغ نوزاد شود. این بیماری خطرناک نبوده و با افزایش سن تا 24-18 ماهگی بهبود می‌یابد. علائم رفلاکس نوزاد می‌تواند آروغ زدن یا سکسکه نوزاد مکرر، عفونت ریه، سرفه، خشونت صدا و اختلال وزن‌گیری باشد.

کولیک

درمان دل درد کولیکی نوزاد شاید یکی از سختترین انواع دل درد باشد. کوکیک با گریه بیش‌ازحد کودک مشخص می‌شود و شاید علت آن درد شدید شکم باشد. در ماه‌های اول تولد نوزاد خصوصا در سه یا چهار ماهگی شایع است. شروع کولیک نوزاد معمولا قابل پیش‌بینی است و بیشتر عصرها رخ می‌دهد. درمان دل درد صبحگاهی کودکان که در بسیار موارد به دلیل این بیماری رخ می‌دهد در ادامه آمده است.

وضعیت نامناسب شیر دادن به کودک

وضعیت نامناسب شیر دادن باعث ورود مقدار زیادی هوا به معده نوزاد شده و دل‌درد ایجاد می‌کند. همچنین اگر به کودک بیش‌ازحد نیاز شیر داده شود، باعث تورم معده شده و دل‌درد ایجاد می‌کند.

آلرژی به مواد غذایی خاص مانند پروتئین شیر یا سویا

ممکن است برخی نوزادان به این مواد حساسیت داشته باشند. در اینصورت آلرژی غذایی کودک بررسی میشود. که در مدفوع این نوزادان معمولا رگه‌های خون دیده می‌شود. در این موارد مادر باید از خوردن شیر گاو و سویا و محصولات‌شان پرهیز کند. اگر در درمان دل درد شدید در کودکان تعلل کنید او دچار اسهال، استفراغ و کاهش رشد خواهد بود.

*راهنمای تصویری مدفوع نوزاد + انواع شکل مدفوع نوزاد نشانه چیست

نفخ کودکان

کودکان به دلایل زیاد از جمله خوردن شیر یا غذا، مکیدن پستانک و گریه کردن هوای زیادی را وارد معده می‌کنند. حجم بالای گاز در معده می‌تواند باعث ایجاد دل‌پیچه و نفخ نوزاد شود. اگر حال عمومی کودک خوب باشد و مشکل دیگری نداشته باشد می‎‌توان با روش‌های خانگی نسبت به درمان نفخ و دل درد در نوزادان اقدام کرد.

در صورت وجود علائم و نشانه‌های زیر به دل پیچه مزمن شک کنید:

• گریه بیش از حد کودک، بهانه‌گیری و کج‌خلقی کودک
• بی خوابی کودک: خواب طبیعی نوزاد تازه متولد شده هشت تا نه ساعت در شب و حدود هشت ساعت در روز است. با افزایش سن نوزاد مقدار کل خواب نوزاد کاهش یافته و بر مقدار خواب شب نوزاد افزوده می‌شود ؛ به طوری که در یک کودک یک ساله،خواب شب به یازده ساعت و خواب روز به سه ساعت می رسد.چنان چه نوزاد شما طبق الگوی طبیعی خواب نمی خوابد،دل‌درد ممکن است از دلایل آن باشد که بهتر است مورد بررسی قرار گیرد.
• بی قراری کودک، به خود پیچیدن کودک و انقباض عضلات شکم و جمع کردن پاها به داخل نیز از نشانه های دل‌درد در کودکان است.تغییر حالات چهره مانند فشار دادن چشم ها بهم در حالت بسته نیز علامت دل‌درد در کودک است.

استفراغ و اسهال و یبوست

بررسی دل ‌درد نوزاد توسط پزشک به چه صورت است؟

شرح حال

پزشک باید شرح حال کامل از مادر نوزاد بگیرد. از او در مورد زمان شروع درد، مدت زمان درد، محل درد، دفعات اسهال، دفعات استفراغ، ماهیت استفراغ، تب، مشکلات ادراری سوال کند. همچنین سابقه پزشکی کودک نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

معاینه

پزشک باید کودک را به دقت معاینه کند. او را از نظر وجود تورم شکم، راش پوستی، پیچ‌خوردگی بیضه و وجود خون در مقعد بررسی کند. همچنین باید صداهای شکم را از نظر وجود انسداد روده بررسی کند و ارتباط لمس شکم با گریه نوزاد را بسنجد.

بررسی آزمایشگاهی

شمارش گلبول‌های قرمز خون، تست‌های عملکرد کبد، کشت خون، اندازه‌گیری آمیلاز و لیپاز، بررسی نمونه ادرار و کشت ادرار، بررسی نمونه مدفوع از نظر وجود خون و باکتری و انگل انجام می‌شود.

تصویربرداری‌

پزشک ممکن است تصویربرداری‌های زیر را درخواست کند:

• عکس ساده شکم (رادیوگرافی)
• سونوگرافی شکم و بیضه
• سی‌تی اسکن شکم

چه دل ‌دردهایی را در نوزادان باید جدی گرفت؟

در صورت مشاهده هرکدام از موارد زیر درمان سریع دل درد نوزاد ضروری ست:

• استفراغ مکرر بیشتر از 24 ساعت یا استفراغ خونی یا صفراوی
• اسهال شدید یا مدفوع خونی
• نفخ شکم قابل توجه
• دردی که بیشتر از یک ساعت طول بکشد یا در عرض 24 ساعت به طور مکرر اتفاق بیفتد.
• عدم خوردن شیر یا غذا
• خستگی و کاهش انرژی کودک
• یبوست مزمن (دفع مدفوع کمتر از دو یا سه بار در هفته)
• کاهش اشتها، کاهش وزن یا تاخیر در رشد
• تغییر ناگهانی الگوی گریه
• ضربه زدن به زمین
• تب بیشتر از 39 درجه یا تب بیشتر از 4/38 درجه بیشتر از سه روز
• درد هنگام دفع ادرار، فوریت در دفع ادرار یا تکرر ادرار یا مشاهده خون در ادرار
• درد هنگام فشار دادن شکم
• مشاهده دانه‌های قرمز روی پوست
• وجود توده در شکم

در صورت عدم درمان دل درد سریع نوزاد در این شرایط ممکن است مشکلات خطرناکی رخ دهد.

روش‌های درمان درد شکم در نوزادان

راه‌های درمان دل درد در نوزادان به علت آن بستگی دارد و ممکن است نیازمند انواع دارو مانند شربت، و قرص و قطره و یا حتی جراحی باشد یا نیاز به اقدام خاصی نداشته باشد. اگر کودک شما علائم خطر ذکرشده در بالا را نداشته باشد، می‌توانید از درمان‌های خانگی بهره ببرید. اما اگر درد ناگهانی شروع شده و کودک شما را بدحال کرده است، برای درمان دل‌درد نوزاد زیر یک ماه به پزشک او مراجعه کنید.

درمان دل درد در نوزاد به روش خانگی چیست؟

گزینه‌های پیشنهادی برای درمان دل درد نوزادان در طب سنتی نیز می‌تواند کارساز باشد. بهترین روش‌ها برای درمان خانگی دل درد نوزاد به شرح زیر است:

1. درمان دل درد نوزاد با داروی گیاهی برای کودکان زیر شش ماه، ممنوع است. زیرا آنزیم‌های گوارشی در نوزادی به ویژه زیر یک ماهگی ناکافی هستند. و همچنین گياهان دارويي می‌توانند عوارضی به همراه داشته باشند.
2. درمان دل درد نوزاد با عرق نعناع یا نبات داغ به عنوان یک داروی گیاهی برای درمان دل درد نوزادان در خانه به علت غیر‌استریل بودن در کودکان زیر شش ماه ممنوع است. همچنین شربت گریپ میکسچر نیز به دلیل داشتن قند و نعناع نباید به کودکان زیر یک ماه داده شود. بنابراین باید از روش‌های دیگری برای درمان دل درد کودکان در صبح و طول روز استفاده کرد.
3. برای درمان دل درد در کودکان با طب سنتی داروهای گیاهی زیادی پیشنهاد شده است. رازیانه، بابونه و بادرنجبویه اثر تسکینی برای درمان دل درد و کولیک نوزاد دارند و از گیاهان ضد نفخ محسوب می‌شوند. شما می‌توانید آن‌ها را زیر نظر پزشک به نوزاد بخورانید.
4. برای تسکین رفلاکس نوزادان می‌توان سر نوزاد را بالا نگه داشت. همچنین در درمان دل درد کودکان در طب اسلامی توصیه شده است که تغذیه با غذاهای سفت‌تر و حجم غذای کم در هر وعده نیز کمک کننده است.
5. یکی دیگر از توصیه‌ها برای درمان دل درد نوزاد در طب سنتی در مورد نحوه شیردهی ست. پس از هر وعده شیر خوردن مقداری هوا در معده نوزاد جمع می‌شود که باعث دل‌درد نوزاد می‌شود. پس از هر وعده شیر دادن سعی کنید باد معده نوزاد را خالی کنید.هضم و جذب شیر مادر راحت‌تر از شیر خشک است. در مواردی که کودک عدم تحمل لاکتوز دارد، می‌توان برای درمان دل درد در نوزادان از شیر خشک بدون لاکتوز استفاده کرد. همچنین در صورت حساسیت کودک به پروتئین گاوی و سویا می‌توان از شیر خشک حاوی کازئین هیدرولیزه مانند alimentum یا nutramigen استفاده کرد. شیر خشک می‌تواند عوارض گوارشی برای کودک به وجود آورد و اگر دل‌درد نوزاد در زمینه شیر خشک باشد باید آن را قطع کرد. 

دعا برای دل درد نوزاد

برای درمان فوری دل درد در نوزادان می‌توانید از خواندن بعضی دعاها نیز استفاده کنید.

یکی از دعایی که برای رفع دل درد در نوزادان در کتاب الکافی آمده است به شرح زیر می‌باشد:

«اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلّاَ اللهُ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدآ رَسُولُ اللهِ اللهُ أَكْبَرُ اللهُ أَكْبَرُ لا إِلهَ إِلّاَ اللهُ وَلاَ رَبَّ لِي إِلّاَ اللهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ لا شَرِيکَ لَهُ سُبْحَانَ اللهِ مَا شَاءَ اللهُ كَانَ وَمَا لَمْ يَشَأْ لَمْ يَكُنْ. اللَّهُمَّ ذَا الْجَلاَلِ وَالاِْكْرَامِ رَبَّ مُوسَى وَعِيسَى وَإِبْراهِيمَ الَّذِي وَفَّى إِلَهَ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالاَْسْبَاطِ لاَ إِلَهَ إِلّاَ أَنْتَ سُبْحَانَکَ مَعَ مَا عَدَّدْتَ مِنْ آيَاتِکَ وَبِعَظَمَتِکَ وَبِمَا سَأَلَکَ بِهِ النَّبِيُّونَ وَبِأَنَّکَ رَبُّ النَّاسِ كُنْتَ قَبْلَ كُلِّ شَيْءٍ وَأَنْتَ بَعْدَ كُلِّ شَيْءٍ أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِي تُمْسِكُ بِهِ السَّمَاوَاتِ أَنْ تَقَعَ عَلَى الاَْرْضِ إِلّاَ بِإِذْنِکَ وَبِكَلِمَاتِکَ التَّامَّاتِ الَّتِي تُحْيِي بِهِ الْمَوْتَى أَنْ تُجِيرَ عَبْدَکَ فُلاَنآ مِنْ شَرِّ مَا يَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا يَعْرُجُ إِلَيْهَا وَمَا يَخْرُجُ مِنَ الاَْرْضِ وَمَا يَلِجُ فِيهَا وَسَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ».

دعای دوم برای درمان دل پیچه در نوزادان چنین است:

«بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَإِلَى اللهِ وَكَمَا شَاءَ اللهُ وَأُعِيذُهُ بِعِزَّةِ اللهِ وَجَبَرُوتِ اللهِ وَقُدْرَةِ اللهِ وَمَلَكُوتِ اللهِ هَذَا الْكِتَابُ مِنَ اللهِ شِفَاءٌ لِفُلاَنِ بْنِ فُلاَنٍ ابْنِ عَبْدِکَ وَابْنِ أَمَتِکَ عَبْدَيِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِه».

همچنین برای درمان دل درد و تهوع کودکان می‌توانید سوره های طارق و بروج را نیز بخوانید.