خفگی در کودکان | علل و راههای پیشگیری

خفگی کودک یکی از خطراتی است که می‌بایست توسط والدین و مراقبین کودکان جدی گرفته شود. به دلیل اینکه سیستم گوارشی و تنفسی نوزادان و خردسالان هنوز به‌طور کامل تکامل نیافته خطر خفگی در آن‌ها زیاد است. بسیار مهم است که والدین و مراقبین از عوارض خفگی نوزادان و خردسالان آگاه باشند و راه‌های پیشگیری از خفگی کودک را بدانند. به‌عنوان‌مثال شما باید روش‌های جلوگیری از پریدن شیر در گلوی نوزاد را بلد باشید و بدانید که وقتی شیر میپره تو گلوی نوزاد باید دقیقاً چه‌کاری انجام دهید.

در این مقاله به‌طور اختصاصی به موضوع خفگی در کودکان پرداخته‌ایم و به همه چیزهایی که باید بدانید، اشاره کرده‌ایم.

خفگی کودک چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

خفگی کودک وقتی اتفاق می‌افتد که مجاری هوایی او به دلیلی مثل پریدن قطره در گلوی نوزاد مسدود شود و او قادر به نفس کشیدن نباشد. اگر انسداد راه هوایی جزئی باشد بدن سعی می‌کند با راهکارهایی نظیر سرفه کردن، راه هوایی را باز کند مثلاً هنگام رفتن شیر در ریه نوزاد یا پریدن شربت در گلوی کودک. اگر راه هوایی کاملاً مسدود شده باشد مثلاً موقع قورت دادن یک جسم، چیزی که باعث این انسداد شده باید خارج شود؛ در غیر این صورت کودک قادر به نفس کشیدن نیست و حتی ممکن است بمیرد.

نوزادان و کودکان به دلایل مختلف بیش از بزرگسالان در معرض خطر خفگی قرار دارند، ازجمله:

• مهارت بلع، جویدن و کنترل غذا در نوزادان و خردسالان به‌خوبی تکامل نیافته است؛ به همین علت ممکن است بارها شاهد اتفاقاتی نظیر پریدن قطره در گلوی نوزاد و یا پریدن شربت در گلوی کودک خود باشید.
• نوزادان و خردسالان دندان‌های آسیاب ندارند تا مواد غذایی را به‌خوبی خرد کنند که داخل گلویشان گیر نکند.
• یک علت احساس خفگی در کودکان این است که آن‌ها راه‌های هوایی کوچکی دارند، درنتیجه عبور هوا در مجرای تنفسی آن‌ها می‌تواند به‌راحتی مختل شود.
• آن‌ها جهان را با قرار دادن اشیاء کوچک در دهان خود کشف می‌کنند.

چگونه از خفگی کودک پیشگیری کنیم؟

اشیایی که باید از کودک دور شوند

• سکه‌ها شایع‌ترین علت خفگی در کودکان خردسال هستند. این معمولاً کشنده نیست اما ممکن است برای خارج کردن سکه نیاز به عمل جراحی باشد.
• قطعات اسباب‌بازی‌های پلاستیکی که به اندازه دهان کودک باشند نیز می‌توانند راه هوایی او را مسدود کنند. اسباب‌بازی خردسالان نباید به اندازه‌ای باشد که کودک بتواند آن را وارد دهان خود کند و یا نباید قطعات آن از هم جدا شوند.
• دکمه‌ها، گوشواره‌ها، آهنرباهای کوچک، سخت‌افزارهای فلزی و تجهیزات ماهیگیری نیز نباید در دسترس کودک قرار گیرند.
• بادکنک‌ها به‌ویژه خطرناک هستند زیرا می‌توانند راه هوایی کودک را کاملاً مسدود کنند.
• باتری‌های دیسکی شکل و باتری‌های دیگر. باتری‌های دیسکی در ساعت، ماشین‌حساب و اسباب‌بازی‌های دستی استفاده می‌شود.

خوراکی‌هایی که نباید به خردسالان بدهیم

• غذاهای مانند هات‌داگ و انگور از غذاهای ممنوع در دوران نوزادی و خردسالی هستند زیرا می‌توانند راه هوایی کودک را کاملاً مسدود کنند.
• جویدن و بلعیدن غذاهای ترد و سفت مانند بادام‌زمینی و سایر آجیل‌ها، هویج خام، سیب، کرفس، پاپ کورن، دانه آفتابگردان، تخم هندوانه و نخودفرنگی و لوبیا برای کودک دشوار یا غیرممکن است. این غذاها باید از زمان شروع تغذیه کودک با غذاهای جامد و تقریباً تا سن 4 سالگی به‌صورت پخته‌شده و کاملاً نرم و در اندازه‌های کوچک به کودک داده شوند.
• آب‌نبات‌های سخت، استخوان ماهی، استخوان‌های کوچک مرغ و میوه‌های خشک مانند کشمش نیز ازجمله علل خفگی کودک هستند.

نکاتی که باید به آن‌ها توجه کنید

• از همان ابتدا به کودک بیاموزید که اشیاء کوچک را بین لب و دهان خود قرار ندهد. به‌عنوان‌مثال باید یاد بگیرد که نباید میخ، سوزن، ناخن، پیچ یا شیر را به دهان خود نزدیک کند چون خطرناک است.
• به کودکان بیاموزید که غذای خود را به‌خوبی بجوند. بنشینید و با آن‌ها غذا بخورید. سعی کنید مثل بچه‌ها غذا بخورید تا الگوی غذا خوردن را از شما یاد بگیرند.
• منطقه بازی کودک را ازنظر وجود هرگونه خطر خفگی بررسی کنید و سریع آن‌ها را حذف کنید. همیشه کودک را در مکانی برای بازی قرار دهید که از ایمنی آن مطمئنید.
• اطمینان حاصل کنید که اسباب‌بازی‌های کودک کاملاً ایمن هستند و ازنظر سن مناسب کودک‌اند.
• در مهمانی‌ها و تعطیلات، هنگامی‌که بادکنک یا اسباب‌بازی‌های کوچک بسیاری ممکن است در اطراف کودک باشند، بیشتر از قبل مراقب او باشید.
• برای جلوگیری از پریدن شیر در گلوی نوزاد یا پریدن هرگونه غذا و نوشیدنی در گلوی کودکان، در هنگام پیاده‌روی، بازی و یا نشستن در اتومبیل در حال حرکت، اتوبوس یا کالسکه، چیزی به کودکان ندهید که بخورند یا بنوشند.
• کودکان را درحالی‌که می‌خندند یا گریه می‌کنند، تغذیه نکنید. بگذارید از این وضعیت خارج شوند، سپس آن‌ها در یک محیط آرام و ساکت بنشانید و تغذیه کنید. حواس کودک نباید پرت شود.
• به کودکان بزرگ‌تر خود بیاموزید که هرگز به بچه‌های کوچک‌تر غذا یا اسباب‌بازی‌های کوچک ندهند.

بهترین اقدامات در صورت خفگی نوزاد چیست؟

دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می‌شود کودک شما سرفه کند؛ اما اگر کودک شما به‌طور ناگهانی شروع به سرفه کرد، درحالی‌که مریض نیست و عادت دارد اشیاء کوچک را در دهان خود بگذارد، یا اینکه پوست کودک شروع به کبودشدن کرد احتمال خفگی نوزاد وجود دارد و باید فوراً اقدام کنید.

مرحله اول: خارج کردن جسم

• تنها درصورتی‌که می‌توانید شی‌ء را مشاهده کنید، سعی کنید آن را خارج کنید. انگشت خود را کورکورانه یا مکرراً داخل حلق کودک نبرید. با این کار ممکن است جسم را بیشتر به داخل فشار دهید که خارج کردن آن سخت‌تر و اوضاع بدتر خواهد شد.

مرحله دوم: سرفه و ضربه به پشت برای رفع خفگی کودک

• اگر فرزند شما در سنی قرار دارد که می‌تواند سرفه کند، او را ترغیب کنید که سرفه کند تا چیزی که در گلویش پریده خارج شود و او را در این فاصله تنها نگذارید.
• ار فرزندتان سرفه‌های مؤثری ندارد (بی‌صدا است یا خوب نفس نمی‌کشد)، حتی اگر هوشیار است سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
• اگر با پریدن قطره در گلوی نوزاد مواجه شدید اوضاع کمی فرق می‌کند؛ زیرا نوزاد اگرچه سرفه می‌کند اما شاید سرفه‌ها به حد کافی موفقیت‌آمیز نباشند. در این شرایط برای نجات نوزاد از خفگی از ضربه زدن به پشت او کمک بگیرید. بنشینید و کودک خود را در امتداد ران خود بخوابانید و با دست خود از سر آن‌ها حمایت کنید. 5 ضربه به پشت آن‌ها در میان شانه‌ها بزنید.
• بعضی از کودکان بالای یک سال نیز با وجودی که توانایی سرفه کردن را دارند ممکن است هشیاری خود را از دست داده باشند یا سرفه آن‌ها به حد کافی مؤثر نباشد؛ در مورد آن‌ها نیز از ضربات پشت کمک بگیرید.

مرحله سوم: فشار قفسه سینه و شکم برای رفع خفگی کودک

• درصورتی‌که ضربات پشت مؤثر نبودند و کودک هنوز هشیار است، در کودکان زیر یک سال از 5 مرتبه فشار دادن استخوان میانی قفسه سینه با 2 انگشت استفاده کنید. در مورد کودکان بالای یک سال از 5 مرتبه فشار دادن شکم استفاده کنید. به‌این‌ترتیب که پشت فرزند خود بایستید یا زانو بزنید. بازوهای خود را به زیر بغل کودک ببرید و دور شکم حلقه بزنید. دستان خود را بین ناف و دنده‌ها قرار دهید و مشت‌ها را به هم گره کنید و به سمت داخل و بالا فشار دهید. حواستان باشد که به دنده‌های تحتانی آسیب نزنید. فشار قفسه سینه یا شکم باعث ایجاد سرفه مصنوعی، افزایش فشار در سینه و خارج شدن جسم می‌شود.
• گاهی لازم است که چرخه ضربه زدن به پشت و فشار به شکم یا قفسه سینه را چند بار انجام دهید تا جسم خارج شود.

مرحله چهارم: مراجعه به دکتر برای رفع خفگی کودک

• حتی اگر توانستید جسم را بیرون بیاورید، باز هم از پزشک کمک بگیرید. ممکن است بخشی از شیء باقی مانده باشد، یا ممکن است فرزند شما با این روش صدمه دیده باشد. پزشک می‌تواند هرگونه عوارض خفگی نوزاد یا خردسال را بررسی و درمان کند.
• درصورتی‌که پوست کودک شما تغییر رنگ داده و کبود شده و یا سطح هوشیاری کودکتان کاهش یافته فوراً اورژانس را خبر کنید و خودتان عملیات CPR را شروع کنید.