معاینه لگن در بارداری و معاینه واژینال در بارداری ضروری است؟
تغییرات و اتفاقاتی که به سبب بارداری در بدن مادر ایجاد می شوند،این دوره را به حساس‌ترین زمان زندگی زن تبدیل می‌کنند. توجه به سیر تغییرات و روند پیشرفت بارداری انجام معاینات پزشکی بارداری و مراقبت‌های پزشکی در طول حاملگی ضروری است. یکی از مهمترین قسمت‌های مراقبت پزشکی بارداری، انجام معاینات در کنار آزمایشات لازم در دوران بارداری است. در این مقاله در مورد آنچه در معاینات بارداری رخ می‌دهد صحبت خواهیم کرد.
اولین اقدام بعد از فهمیدن بارداری چیست؟
برای مراجعه به پزشک و انجام معاینات پزشکی بارداری فرقی نمی‌کند که آیا پیش از بارداری تحت نظر پزشک یا ماما بوده اید یا نه به محض مطلع شدن از بارداری باید به پزشک یا مامای خود مراجعه نمایید. ترجیح بر این است که اولین مراجعه جهت انجام مراقبت‌های پزشکی، قبل از هفته دهم بارداری انجام شود.
در مجموع در تمام نوبت‌های مراقبت بارداری، پزشک یا ماما به بررسی وضعیت سلامت مادر و جنین و روند پیشرفت حاملگی به کمک ارزیابی‌های پاراکلینیکی (مانند سونوگرافی‌ها، تست‌های غربالگری، آزمایشات چکاپ خون و ادرار) و معاینه بالینی مادر می‌پردازد. همچنین ارائه آموزش‌های لازم در هر مرحله از بارداری، تجویز داروها و مکمل‌های مورد نیاز و انجام واکسیناسیون از دیگر قسمت‌های مراقبت‌های پزشکی است.
- مراقبت و معاینات پیش از بارداری برای داشتن بارداری ایمن‌تر بسیار توصیه میشود.
معاینات پیش از بارداری
بهترین نوع بارداری، بارداری های برنامه ریزی شده است. چرا که پیش از اقدام به بارداری وضعیت سلامت مادر و آمادگی بدن و روان مادر برای پذیرش بارداری ارزیابی می‌گردد. حداقل سه ماه پیش از بارداری این ارزیابی‌ها توسط مراجعه به پزشک انجام میشود. پزشک برای آگاهی کامل از سلامت خانم در کنار تست‌های آزمایشگاهی، ارزیابی‌های سونوگرافیک و بررسی سوابق پزشکی به معاینه بدن مادر نیز می‌پردازد. معاینه به معنای مشاهده، لمس و در صورت امکان سمع عملکرد ارگان‌های بدن است.
معایناتی که در مراجعات پیش از بارداری انجام می‌شوند عبارتند از:
- بررسی علائم حیاتی، وزن و قد
- معاینات دهان و دندان و انجام اقدامات مورد نیاز دندانپزشکی
- معاینه اندام تناسلی از لحاظ وجود توده، ناهنجاری، عفونت
- معاینه لگنی و انجام تست پاپ اسمیر
- معاینه تیروئید، پوست، شکم، قلب، ریه و پستان‌ها
معاینات پزشکی ضروری در دوران بارداری
در طول معاینات دوران بارداری یک‌سری معاینات و ارزیابی‌های عمومی و روتین برای مادر انجام میشود. این معاینات شامل موارد زیر هستند:
1. اندازه گیری وزن و بررسی نحوه وزن‌گیری
الگوی وزن‌گیری مادر به تنهایی می‌تواند گویای نکات مهمی چون: وجود اشتباهات تغذیه‌ای، احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها و وضعیت رشد جنین باشد. این نکته حائز اهمیت است که ارزیابی وزن در طول بارداری با یک دستگاه انجام شود و مادر باید با کمترین حجم لباس (مثلا یک بلوز و شلوار نازک) به روی ترازو برود.
2. نمایه توده بدنی
یکی از مهمترین شاخص‌ها در بررسی سلامت فرد نمایه توده بدنی است.
محاسبه این شاخص در اولین ویزیت و با اندازه گیری قد و وزن انجام میشود. نمایه توده بدنی که حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد است، نشان می‌دهد که فرد دارای کم وزنی، وزن طبیعی، اضافه وزن یا چاقی است. قرارگیری فرد در هر کدام از این دسته‌ها نیازهای تغذیه‌ای و خطرات احتمالی که در بارداری با آن مواجه هست را مشخص می‌کند.
3. بررسی علائم حیاتی مادر
منظور از علائم حیاتی، فشارخون، نبض، تنفس و دمای بدن است. بارداری بر روی مقادیر طبیعی علائم حیاتی تاثیر می‌گذارد. برای مثال در طول یک بارداری طبیعی انتظار اندکی کاهش فشار خون وجود دارد.
4. بررسی ارتفاع رحم و نحوه قرار گیری جنین در رحم
با جلو رفتن بارداری رحم رشد می‌کند و از لگن خارج میشود. ماما یا پزشک با اندازه گیری ارتفاع خروج رحم از لگن می‌تواند سن بارداری را تخمین بزند و در مورد وضعیت رشد جنین اظهار نظر کند.
5. شنیدن صدای قلب و لمس حرکات جنین
از سه ماهه دوم حاملگی می‌توان در حین معاینات پزشکی بارداری صدای قلب جنین را شنید. این نکته را به خاطر بسپارید که از روی نوع صدای قلب و یا تعداد ضربان‌های قلب جنین نمی‌توان به جنسیت او پی برد!
- حرکات جنین نیز از هفته 24 بارداری در طول مراقبت ها ارزیابی می شود.
معاینات عمومی در بارداری
- شنیدن صداهای قلب و ریه
- بررسی پوست و بثورات آن
- معاینه دهان و دندان توسط دندان پزشک
- لمس و معاینه تیروئید
- بررسی چشم از نظر علائم کم خونی یا زردی
- معاینه پستان‌ها
- لمس شکم و بررسی اندازه کبد و طحال
- بررسی اندام‌ها (دست و پا) از لحاظ وجود ورم، اسکار، کبودی و ...
- معاینه واژینال در بارداری در صورت نیاز
معاینات عمومی در ابتدای بارداری به صورت کامل انجام می‌شوند و در طول مراقبت‌های بعدی در صورت نیاز و با توجه به شکایات مادر انجام می‌گیرند.
حتما بخوانید : نظر مادران را درباره سونوگرافی‌های دوران بارداری
آیا در دوران بارداری معاینه واژن انجام می شود
معاینه واژن در بارداری به دلایل زیر انجام میشود:
- انجام معاینات واژینال بستگی به شرایط مادر و وضعیت بارداری دارد.
- برای مثال در شرایطی که جفت مادر پایین است (یعنی روی دهانه رحم واقع شده) انجام معاینات واژینال ممنوع است.
- اما در طول دوران بارداری اگر ممنوعیتی برای معاینه وجود نداشته باشد و پزشک نیاز به بررسی شرایط واژن و دهانه رحم داشته باشد، این معاینه انجام میشود.
معاینه عفونت واژن در بارداری چگونه صورت می‌گیرد
- عفونت‌های واژینال از جمله عفونت‌های شایعی هستند که در بارداری رخ می‌دهند.
- شرایط بارداری خود عامل مستعد کننده‌ای در ابتلا به این عفونت‌ها است.
- بهترین راه تشخیص این نوع عفونت‌ها انجام معاینه بالینی و مشاهده انواع ترشحات واژن در بارداری و ترشحات رحم زیر میکروسکوپ است.
- اگر در طول بارداری مادر علائم عفونت‌های واژینال را داشته باشد و ممنوعیتی برای معاینه داخلی(واژینال) نداشته باشد، تحت معاینه داخلی قرار می‌گیرد.
- برای انجام این معاینه مادر باید لباس‌های پائین تنه را خارج کند و بر روی تخت مامایی دراز بکشد.
- سپس پزشک با وارد کردن وسیله‌ای به نام اسپکولوم داخل واژن، دیواره‌های واژن را از هم باز می‌کند.
- در این معاینه به مشاهده وضعیت دهانه رحم، ترشحات واژن و اندام تناسلی می‌پردازد.
*عکس ترشحات در بارداری را در این مقاله ببینید- کدام طبیعی و کدام غیرطبیعی است.
معاینه لگن در بارداری
در طول بارداری معاینه لگن به دلایل زیر انجام میشود:
- برای انجام زایمان طبیعی موفق باید جنین بتواند بدون آسیب از میان استخوان‌های لگن و بافت های نرم دهانه رحم و واژن عبور کند.
- برای آگاهی از مناسب بودن شرایط کانال زایمانی نیاز به معاینه لگنی در بارداری وجود دارد.
چگونگی انجام معاینه لگنی
بهترین زمان انجام این معاینه هنگام شروع روند زایمان است. برای انجام این معاینه مادر ابتدا باید مثانه را خالی کند، سپس لباس های پایین تنه را خارج کرده و روی تخت دراز می‌کشد. پزشک یا ماما با پوشیدن دستکش و وارد کردن آرام دو انگشت به همراه مقداری ژل روان کننده به داخل واژن، شرایط کانال زایمانی را بررسی می‌کند. این بررسی شامل ارزیابی:
- موقعیت سر جنین
- تناسب سر با کانال زایمان
- بررسی قطرها و قوس‌ها و زوایای لگنی
- وضعیت نرم شدن، کوتاه شدن باز شدن دهانه رحم
- وضعیت کیسه آب (مایع آمنیوتیک)
هستند. حفظ آرامش با کشیدن نفس‌های عمیق و سفت نکردن عضلات کف لگن می‌توان به حداقل رساندن ناراحتی حین معاینه کمک می‌کند.
عوارض معاینه لگنی
در معاینات پزشکی بارداری معاینه لگنی در اواخر بارداری انجام شده و عوارض طبیعی کمی دارد، که شامل موارد زیر است:
- با توجه به عروق زیاد و حساس دهانه رحم اندکی لکه بینی پس از انجام معاینه لگنی طبیعی است.
- همچنین در بسیاری از موارد معاینه لگنی با هدف تحریک شروع روند زایمان انجام می‌گیرد.
- پس از آن کم کم انقباضات رحمی شروع می‌گردد.
عکس معاینه لگن در بارداری در زیر آمده است:
پس باید توجه داشت اگر علائمی جز لکه بینی کم و محدود داشتید، حتما به پزشک یا مامای خود اطلاع دهید و یا به بیمارستان مراجعه کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.