علت و درمان ریزش مو در کودکان چیست؟

ریزش مو در کودکان یکی از مشکلاتی است که برخی از والدین از آن گلایه دارند و به دنبال راه حل مناسبی برای آن هستند. در واقع ریزش مو یا آلوپسی تنها یک مشکل برای بزرگسالان نیست. خوشبختانه با تشخیص صحیح، اکثر موارد ریزش مو در کودکان را می‌توان با موفقیت درمان کرد. از دست دادن مو با افزایش سن و در سنین بالا موضوع دور از انتظاری نیست، اما ریزش مو در کودکان قطعا نشانه و علت اختلالی است که باید پیگیری شود. به عبارت دیگر ریزش مو در کودکان می‌تواند باعث نگرانی شود، به‌ ویژه زمانی که پای لکه‌های طاسی كچلی سكه، موی سكه، ريزش سكه یا موهای نازک در میان باشد. با این حال، ریزش مو در کودکان نسبتاً شایع است. پزشکان می‌توانند بیشتر علل ریزش مو را درمان کنند و اغلب می‌توانند آن را معکوس کنند.

ریزش مو در کوکان چگونه است؟

برای اکثر کودکان 26 ماهه یا بزرگتر که از ریزش مو رنج می‌برند، دلایل مختلفی می‌تواند منجر به ریختن مو ‌شود. ابتدا باید بدانید که علت ریزش مو در کودکان ۷ ساله، علت ریزش مو در کودکان ۹ ساله، علت ریزش مو در کودکان ۱۰ ساله یا حتی علت ریزش مو در دختر ۱۲ ساله ممکن است الگوهای متفاوتی از ریزش موی بزرگسالان داشته باشد. به عنوان مثال آلوپسی آندروژنتیک یا طاسی الگو شایع‌ترین علت این عارضه در بزرگسالان است. در کودکان، علل شایع شامل عفونت‌های قارچی یا باکتریایی، تلوژن افلوویوم (ریزش موی ناشی از استرس) و آلوپسی کششی است. متخصص اطفال یا متخصص پوست کودکان باید بتواند این شرایط را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.

عمده‌ ترین علت ریزش مو در کودکان

• کرم حلقوی پوست سر (Scalp ringworm)

کرم حلقوی پوست سر می‌تواند علت ریزش مو در کودکان باشد. این کرم یک عفونت قارچی قابل درمان است؛ کرم حلقوی یک عفونت قارچی شایع و مسری پوست است که باعث ایجاد بثورات قرمز و حلقه‌ای شکل می‌شود. هنگامی که کرم حلقوی پوست سر را درگیر می کند، کچلی سر اتفاق می‌افتد. در عفونت قارچی کرم حلقوی، ممکن است لکه‌های قرمزِ خارش دار روی پوست سر ظاهر شوند. در این حالت معمولا کودک پوست سر خود را می خراشد یا می مالد. به عبارت دیگر کچلی سر اغلب به صورت لکه‌های پوسته پوسته ریزش مو روی سر ظاهر می‌شود. لکه‌ها معمولا گرد یا بیضی شکل هستند. حتی ممکن است موها در سطح پوست شکسته شده و مانند نقاط سیاه روی پوست سر به نظر برسند.

خاراندن عفونت و آسیب به پوست سر ناشی از خود عفونت می‌تواند به آرامی باعث ریزش مو شود. برخی از کودکان نیز ممکن است موهای خود را بکشند تا خارش را از بین ببرند. ریزش مو معمولا فقط در یک یا دو نقطه از سر اتفاق می‌افتد؛ معمولا در مناطقی از پوست خارش دار و تحریک شده. اگر پزشک کودک شما مشکوک به کچلی سر باشد، معاینه میکروسکوپی می‌تواند تشخیص را تایید کند. درمان معمولا شامل یک ضد قارچ خوراکی مانند گریزئوفولوین است که به مدت هشت هفته به صورت خوراکی مصرف می‌شود. کودک همچنین باید از شامپوهای ضد قارچ مانند سولفید سلنیوم یا کتوکونازول برای کاهش ریزش قارچ استفاده کند. از آنجایی که کرم حلقوی مسری است، حتما باید مراقب باشید که کلاه، روبالشی، قیچی مو یا برس کودک کاملا شخصی و جداگانه باشد. وقتی کرم حلقوی از بین رفت، موها باید شروع به رشد مجدد کنند.

• آلوپسی آره آتا (Alopecia areata)

آلوپسی آره آتا نوعی ریزش مو است که باعث می‌شود سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو حمله کند. به عبارت دیگر آلوپسی آره آتا یک بیماری غیر مسری ریزش مو است که در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های مو ایجاد می‌شود. این بیماری با ظهور ناگهانی لکه‌های گرد یا بیضی شکل ریزش مو مشخص می‌شود. حدود 25 درصد از کودکان نیز دارای سوراخ شدن و کنده شدن ناخن هستند. گاهی اوقات Alopecia areata می‌تواند باعث طاسی کامل یا موهای بسیار نازک شود. حتی برخی از کودکان در اثر آلوپسی آره آتا ابروها و مژه‌های خود را از دست می‌دهند. در عارضه آلوپسی آره آتا لکه‌های طاسی که باقی می‌مانند معمولا صاف و به رنگ پوست هستند. البته الگوی ریزش مو در آلوپسی آره آتا از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

در حالی که هیچ درمانی برای آلوپسی آره آتا وجود ندارد، اما روش‌هایی هستند که می‌توانند این بیماری را در برخی از کودکان کنترل کنند. بسیاری از کودکان مبتلا به آلوپسی آره آتا دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که در طی آن موها می‌ریزند و به دنبال آن دوره‌هایی از رشد مجدد رخ می‌دهد؛ اگرچه رشد مجدد آن غیرقابل پیش‌بینی است و بسیاری دوباره موهای خود را از دست خواهند داد. برای حدود 5 درصد از کودکان، این بیماری به آلوپسی توتالیس ( alopecia totalis= ریزش تمام موهای پوست سر) پیشرفت می کند. برخی از اینها دچار آلوپسی یونیورسالیس (alopecia universalis  = ریزش کامل موهای بدن) می شوند.

پزشکان انواع مختلفی از این اختلال را شناسایی کرده‌اند. با توجه به اینکه هیچ درمان قطعی برای آلوپسی آره آتا وجود ندارد، اما برخی درمان‌ها ممکن است به مدیریت علائم کمک کنند. هیچ داروی خاصی برای درمان آلوپسی آره آتا در دسترس نیست، اما پزشکان می‌توانند داروهایی را تجویز کنند که می‌توانند به جلوگیری از حمله بدن به فولیکول‌های مو کمک کند. گاهی اوقات، نور درمانی ممکن است رشد مو را تحریک کند. در بسیاری از موارد، پس از قطع درمان، موها دوباره شروع به ریزش می کنند، بنابراین ممکن است کودک حتی پس از ناپدید شدن علائم نیاز به ادامه درمان داشته باشد.

برای کودکان کوچکتر، درمان عمدتا شامل پمادها یا کرم‌های کورتیکواستروئیدی قوی است که در مناطق طاسی استفاده می‌شود. نوجوانانی که ممکن است انگیزه کافی برای بازگشت موهای خود داشته باشند، ممکن است تزریق استروئید به پوست سر را تحمل کنند. ماینوکسیدیل (Rogaine) اغلب در کنار درمان موضعی استروئیدی استفاده می‌شود. همچنین ممکن است از آنترالین برای مدت کوتاهی روی پوست استفاده شود و سپس شسته شود. رشد مو ممکن است بعد از 8 تا 12 هفته باز گردد.

• تریکوتیلومانیا (Trichotillomania)

تریکوتیلومانیا ریزش مویی است که در اثر کشیدن، کندن، پیچاندن یا مالیدن موهای کودک ایجاد می‌شود. این شکل از ریزش مو تکه تکه است و با موهای شکسته با طول‌های مختلف مشخص می‌شود. بستن موها به شکلی که موها چرخیده یا کشیده شوند، می‌تواند به فولیکول‌های مو آسیب برسانند و باعث ریزش مو شوند. برخی از کودکان به دلیل اضطراب موهای خود را می‌کشند. کشیدن مو نوعی اختلال اضطرابی یا وسواس فکری است، بنابراین قبل از هر درمانی، پیدا کردن علت زمینه‌ای آن ضروری است. تریکوتیلومانیا ممکن است توسط یک عامل استرس‌زا یا اضطراب در زندگی کودک (از دست دادن پدربزرگ و مادربزرگ، تولد خواهر یا برادر، طلاق یا استرس مدرسه) ایجاد شود. اگر متوجه شدید که فرزندتان موهای خود را می‌کشد، هرگز او را سرزنش نکنید. در عوض با مدد گرفتن از مشاوره به فرزندتان برای مقابله با منبع استرس یا اضطرابی که باعث این عادت شده است، کمک کنید. وقتی کودک کشیدن یا چرخاندن موهای خود را متوقف کند، موها دوباره رشد می‌کنند.

• آلوپسی کششی (Traction alopecia)

آلوپسی کششی نوعی ریزش مو است که زمانی اتفاق می‌افتد که پوست سر دچار کشیدگی یا کشش طولانی‌مدت می‌شود؛  مانند استفاده کردن از کش‌های خیلی سفت یا دم اسبی بستن مو. برخی از افراد هم در اثر اکستنش‌های نامناسب به آلوپسی کششی مبتلا می‌شوند. در آلوپسی کششی پوست سر ممکن است با خارش و قرمزی همراه با نقاط طاس بزرگ یا نازک باشد. ریزش مو معمولا در مناطقی اتفاق می‌افتد که بیشترین فشار وجود دارد. به عنوان مثال، مدل مویی که موهای ناحیه شقیقه را می‌کشد، باعث ریزش موی بیشتر در آنجا می‌شود.

پس زمانی که موهای کودک به شکل دم اسبی بسیار سفت و محکم بسته شود، این احتمال وجود دارد که در دراز مدت آلوپسی کششی رخ دهد. این شکل از بستن مو منجر به ریزش مو در خط مو می‌شود. در این شکل از بستن مو ممکن است فولیکول‌های ملتهب در ناحیه تحریک ظاهر شود. این عارضه را می‌توان با پماد آنتی بیوتیک موضعی و شل بستن موها یا استفاده از کلیپس مو درمان کرد. با وجود اینکه آلوپسی کششی با شل‌تر بستن موها به طور خود به خود از بین می‌رود، اما رشد مجدد موها زمان می‌برد. اگر فردی با این نوع ریزش مو دچار عفونت پوست سر شود، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک را توصیه کند.

• تلوژن افلوویوم (Telogen effluvium)

یکی دیگر از دلايل ريزش مو در کودکان تلوژن افلوویوم است.  تلوژن افلوویوم وضعیتی است که در آن یک استرس ناگهانی یا شدید، مانند تب بسیار بالا، جراحی تحت بیهوشی عمومی، مرگ یکی از عزیزان، آسیب شدید یا استفاده از برخی داروهای تجویزی چرخه طبیعی و نرمال رشد مو را مختل می‌کند.

به طور کلی موهای سالم طبق یک برنامه قابل پیش بینی رشد می‌کنند. یک مو ممکن است 2 تا 6 سال رشد کند. این مرحله آناژن است. سپس مو وارد یک «دوره استراحت» می‌شود که به آن فاز تلوژن می‌گویند. این مرحله 2 تا 4 ماه طول می‌کشد تا موها ریزش کنند و موهای جدید جایگزین آن شوند. وقتی موها سالم هستند، 80 تا 90 درصد موها در هر زمان به طور فعال رشد می‌کنند. تلوژن افلوویوم زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی باعث شود موهای بیشتری نسبت به حالت معمول وارد فاز تلوژن شده و در آن باقی بمانند.

در واقع در تلوژن افلوویوم رشد فولیکول‌های مو پیش از موعد متوقف می‌شود و وارد مرحله استراحت (فاز تلوژن) می‌شود. بین شش تا 16 هفته بعد، موها بیش از حد می‌ریزند که منجر به طاسی جزئی یا کامل می‌شود.

هیچ آزمایش قطعی برای تشخیص تلوژن افلوویوم وجود ندارد. همچنین هیچ درمانی برای آن وجود ندارد. با این حال، پس از پایان رویداد استرس‌زا، رشد کامل مو معمولا در عرض شش ماه تا یک سال باز می‌گردد.

برخی از علل بالقوه تلوژن افلوویوم عبارتند از:

• صدمات جسمی
• استرس عاطفی
• تب یا عفونت
• جراحی با بیهوشی عمومی
• برخی از داروها، مانند داروی آکنه آکوتان
• عدم تعادل ویتامین و تغذیه، مانند ویتامین A بیش از حد

جالب است بدانید که اغلب تلوژن افلوویوم درمان نشده باقی می‌ماند، زیرا معمولا فرد نمی‌داند که به آن مبتلا است. از آنجایی که چندین ماه طول می‌کشد تا موها در مرحله تلوژن ریزش کنند، ممکن است فرد برای مدتی متوجه افزایش ریزش مو نشود. در این زمان، اغلب برای درمان خیلی دیر شده است. در بیشتر موارد، مو با گذشت زمان دوباره رشد می کند.

• کمبود مواد مغذی یا Nutritional deficiency

اگرچه این عامل کمتر رایج است، اما ریزش موی سر کودکان می‌تواند نشانه کمبود برخی مواد مغذی باشد؛ از جمله ویتامین H یا بیوتین، روی و... . گاهی ریزش مو می‌تواند نشانه مصرف بیش از حد ویتامین A باشد. در هر صورت اکثر کودکان بعد از شروع غذای کمکی، به کمک یک رژیم غذایی سالم و متنوع، کمبودهای تغذیه‌ای را که منجر به ریزش مو می شود، تجربه نخواهند کرد. با این حال، اگر به مشکلی مشکوک هستید، قبل از دادن مکمل‌های غذایی با پزشک کودک خود صحبت کنید. در این مقاله در مورد بهترین قرص ویتامین برای ریزش مو بیشتر بخوانید.

• مشکلات غدد درون ریز

یکی از عوارض کم کاری تیروئید در کودکان ریزش مو است؛ تیروئید کم کار وضعیتی است که در آن بدن هورمون‌های تیروئیدی مورد نیاز برای تنظیم متابولیسم را به مقدار ناکافی تولید می کند. تشخیص کم کاری تیروئید به کمک آزمایش خون امکانپذیر است. درمان مشکلات غدد درون ریز با توجه به شکل بیماری و وسعت بیماری با داروهای مختلفی امکانپذیر خواهد بود. به طور کلی سن کودک، سلامت کلی و سابقه پزشکی او، وسعت بیماری، تاب و تحمل کودک برای دریافت داروها و انجام درمان‌های خاص و ترجیح بیمار در درمان موثر است.

علل غیر پزشکی ریزش مو در کودکان

در حالی که بسیاری از علل ریزش مو نیاز به توجه پزشک دارند، برخی دیگر با گذشت زمان خود به خود برطرف می شوند.

دلایل ریزش موی نوزاد

بسیاری از نوزادان در چند ماه اول زندگی موهای خود را از دست می‌دهند و موهای دائمی جایگزین موهای نوزاد می‌شوند.

• اصطکاک سر با تشک گهواره یا صندلی ماشین

 بین 3 تا 6 ماهگی، بسیاری از نوزادان به دلیل اصطکاک با تشک گهواره یا صندلی ماشین دچار لکه طاسی می‌شوند. هنگامی که کودک شما شروع به نشستن کرد، موهای از دست رفته باید برگردند.

• نگهداری نامناسب از مو

برس زدن شدید یا کشیدن موها و حتی بستن مو به صورت دم اسبی محکم یا بافتن مداوم موها می‌تواند علت ریزش مو در کودکان باشد. ملایمت بیشتر با موها باعث رشد مجدد آنها می‌شود.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

ریزش مو یک مشکل پزشکی است، بنابراین ضروری است که هر زمانی که با ریزش موی شدید در کودکان مواجه شُدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

این موضوع را بدانید که همه بچه‌ها هر روز مقداری مو از دست می‌دهند؛ اما

• اگر کودک از خارش یا درد سر شکایت دارد...
• اگر کودک در حال از دست دادن ابرو یا مژه‌های خود است...
• اگر در سر کودک نقاط طاسی قابل مشاهده است...
• اگر ریزش موی کودک به طور قابل توجهی بیشتر از قبل شده است...
• اگر کودک بعد از ابتلا به یک بیماری یا هنگام مصرف داروی جدید دچار ریزش مو شده است...
• اگر کودک دچار آسیب یا سوختگی پوست سر شده است...

حتما به پزشک مراجعه کنید.

به یاد داشته باشید که کودکان مبتلا به ریزش موی مزمن ناشی از آلوپسی آره آتا و همچنین کودکانی که دارای نقاط طاس قابل توجهی هستند، ممکن است به حمایت روانی نیاز داشته باشند. یک متخصص سلامت روان، مانند یک درمانگر، می‌تواند به کودک کمک کند تا احساسات خود را در مورد ریزش مو بهتر مدیریت کند.

درمان خانگی ریزش مو در کودکان

برای جلوگیری از ریزش مو چه بخوریم؟ درمان ریزش مو در کودکان به صورت خانگی و به کمک مواد گیاهی و طبیعی تنها زمانی امکانپذیر است که علت ریزش مو شناخته شده باشد و درمان بر اساس آن انتخاب شده باشد. در واقع اینکه کمبود چه ویتامینی باعث ریزش مو در کودکان می‌شود یا اینکه ریزش مو در کودکان تا چه حد طبیعی است حتما باید بررسی شود. البته اگر می‌پرسید که علت ریزش مو در کودکان دختر چیست؟ باید بدانید که همه عللی که پیش‌تر اشاره کردیم در کودکان دختر و پسر محتمل است. بنابراین نباید جنسیت را وارد داستان ریزش مو کرد.

عسل، روغن سیاه دانه، روغن بنفشه، حنا، آلوئه ورا، شنبلیله، آب پیاز، ماست، اسفناج، کشک و حتی ماساژ دادن می‌تواند در درمان ریزش مو در کودکان موثر باشد.

کلام آخر

ریزش مو در کودکان از جمله ریزش سکه‌ای مو در کودکان یا ریزش شدید مو در کودکان معمولا قابل حل است و جایی برای نگرانی ایجاد نمی‌کند. بنابراین این موضوع را پیگیری کنید تا موفق به حل و درمان آن شوید.