جفت جنین چیست؟+ جفت سیرکولار چیست و ارتباط با جنسیت جنین
جفت جنین در بارداری نقش اصلی و اساسی برآورده کردن نیازهای جنین برای رشد را بر عهده دارد. در این مقاله سعی داریم به بررسی انواع جفت در بارداری، عملکرد، مشکلات آن و همچنین ارتباط موقعیت جفت با جنسیت جنین بپردازیم. اگر شما باردار هستید مطمئنا کنجکاو هستید که بدانید جفت چیست و چه عواملی بر عملکرد آن تأثیرگذار است. در این مقاله با ما همراه باشید تا نقش این عضو حیاتی را بررسی نماییم.
نقش جفت جنین چیست
جفت جنین در واقع یک عضو جنینی است که در رحم شما در دوران بارداری رشد و نمو می‌یابد. این عضو مسئولیت رساندن اکسیژن و مواد مغذی به جنین را بر عهده دارد. همچنین مواد دفعی جنین را از طریق خون او دریافت کرده و خارج می‌نماید.
جفت به دیواره داخلی رحم شما متصل است و بوسیله بندناف با جنین در ارتباط است. مواد غذایی و اکسیژن را از عروق شما دریافت کرده و بوسیله عروق بندناف به جنین می‌رساند. مواد دفعی جنین نیز از طریق بندناف به جفت منتقل شده و سپس وارد خون مادر میشود و مانند تمامی مواد دفعی دیگر از بدن خارج خواهد شد.
به طور معمول جفت در بالا، کناره‌ها، جلو یا قسمت پشتی رحم قرار می‌گیرد. اما در بعضی موارد ممکن است در قسمت پایینی رحم، نزدیک یا روی دهانه رحم لانه گزینی نماید که به آن اصطلاحا جفت سرراهی گفته میشود.
انواع جفت جنین در بارداری
نسبت به موقعیت قرارگیری رحم، اسامی متفاوتی ذکر میشود. مانند جفت قدامی یا جفت خلفی که در واقع نشان‌دهنده قرارگیری جفت در دیواره جلویی یا پشتی رحم می‌باشد. به حالت قدامی وضعیت جفت انتریور نیز گفته میشود.
- به حالتی که جفت در دیواره‌های کناری رحم قرار گرفته، جفت لترال راست یا لترال چپ گفته میشود.
- در طی بارداری با بزرگ شدن سایز رحم، موقعیت جفت نیز قابل تغییر است. به طور مثال ممکن است تغییر وضعیت جفت خلفی به قدامی یا بالعکس رخ دهد.
همه این موقعیت‌های قرارگیری جفت نرمال بوده و جای نگرانی ندارد. فقط در افرادی که جفت سرراهی یا به اصطلاح جفت پایین دارند لازم است نکات به خصوصی رعایت شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
جفت سیرکولار چیست
جفت سیرکولار یعنی چی؟ موقعیت جفت سیرکولار یعنی چی؟ جفت سیرکولار نوعی جفت نادر است که در یک درصد از بارداریها رخ میدهد و در آن، جفت به صورت دایره‌ای یا حلقه‌ای دیده میشود.ایا جفت سیرکولار خطرناک است؟ بله. متاسفانه جفت سیرکولار خطرناک است و وجود این جفت میتواند با بروز مشکلاتی در بارداری همراه باشد.از جمله مشکلات میتوان به این موارد اشاره کرد:
- زایمان زودرس
- جدا شدن جفت
- افزایش خطر مرگ نوزادان
- افزایش خطر نیاز به پذیرش در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان
- بیماری مزمن ریه در جنین
- زایمان سزارین اورژانسی
مراقبت های جفت سیرکولار در بارداری بیشتر است. همچنین احتمال بروز خونریزی واژنی در این بارداری افزایش می‌یابد. پزشکان علت دقیق بروز جفت سیرکولار نمی‌دانند و به نظر نمی‌رسد که یک زن بتواند کاری برای جلوگیری از تشکیل این جفت کاری انجام دهد. تشخیص جفت سیرکولار در دوران بارداری دشوار است. زنان به طور معمول چندین سونوگرافی معمول در دوران بارداری انجام می دهد و پزشک ممکن است در طول این اسکن ها متوجه این وضعیت شود. در حالیکه در بعضی زنان تشخیص جفت سیرکولار در هفته هفتم، جفت سیرکولار در هفته هشتم، جفت سیرکولار در هفته دوازدهم و اوایل بارداری تشخیص داده میشود در بعضی تا انتهای بارداری مشخص نیست و درنتیجه مشکلاتی ایجاد میکند.
جفت سیرکولار میتواند به صورت جفت قدامی سیرکولار و جفت خلفی سیرکولار باشد. همچنین لازم به ذکر است که جفت سیرکولار و جنسیت جنین ارتباطی با هم ندارند. در زیر عکس جفت سیرکولار را مشاهده میکنید:
مشکلات شایع جفت جنین
مشکلات در انواع جفت جنین به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند. چسبندگی جفت، پایین بودن جفت، جدا شدن زودتر از موعد جفت و انفارکتوس یا پیر شدن جفت. این شرایط سبب خونریزی واژینال در طی بارداری و مشکلات برای شما و جنین خواهند شد. در زیر به بررسی این شرایط و علت زایمان دیررس جفت خواهیم پرداخت.
*در مورد راه های جلوگیری از چسبندگی جفت جنین در این مقاله بیشتر بخوانید.
جدا شدن زودتر از موعد جفت
اگر بخشی از جفت یا تمامی قسمت‌های آن، زودتر از زمان زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود به اصطلاح دکولمان یا پارگی جفت رخ میدهد. این اتفاق سبب میشود جنین از دریافت اکسیژن و مواد مغذی محروم بماند. همچنین باعث خونریزی شدید واژینال و درد شکمی در شما نیز خواهد شد. جدا شدن جفت زودتر از موعد زایمان، یک شرایط اورژانسی محسوب میشود و لازم است پس از تشخیص شرایط، جهت حفظ سلامت مادر و جنین، هر چه سریع‌تر زایمان سزارین اتفاق بیفتد.
جفت سرراهی یا جفت پایین
جفت پایین یا سرراهی زمانی رخ میدهد که بخشی از جفت یا تمامی قسمت‌های آن به طور کامل روی دهانه رحم قرار گرفته باشد. پایین بودن جفت در نیمه اول بارداری تا ماه سوم بارداری بسیار شایع است. در بسیاری از موارد با بزرگ شدن رحم، جابجایی جفت در بارداری اتفاق می‌افتد و جفت به سمت بالا کشیده میشود. این شرایط سبب خونریزی شدید از واژن طی بارداری و زایمان خواهد شد. در نتیجه در این افراد زایمان طبیعی، تا زمانی که جفت نزدیک یا روی دهانه رحم قرار گرفته است، ممکن نیست. با استراحت نسبی، ممنوعیت نزدیکی واژینال و پرهیز از فعالیت‌های سنگین، خونریزی ناشی از این شرایط کنترل خواهد شد.
- در صورتیکه تا سه ماهه سوم بارداری جفت تغییر وضعیت ندهد و هم‌چنان روی دهانه رحم باقی بماند، زایمان سزارین، بهترین روش زایمان جهت حفظ سلامت شما و جنین خواهد بود.
- قرار گرفتن جفت در قسمت پایینی رحم بسیار اتفاقی بوده و هیچ روشی جهت جلوگیری یا درمان آن وجود ندارد. تنها با صبر و بالاتر رفتن سن بارداری که سبب افزایش سایز رحم خواهد شد میتوان امید به بالا رفتن جفت داشت.
چسبندگی جفت
زمانی شاهد چسبندگی جفت خواهیم بود که عروق و بخش‌هایی از جفت عمیقأ به داخل بافت دیواره داخلی رحم نفوذ کرده باشند. به طور معمول پس از زایمان جنین، جفت نیز از دیواره داخلی رحم جدا شده و از بدن خارج میشود. اما در شرایط چسبندگی جفت، تمامی قسمت‌های یا بخشی از جفت، به سختی به درون رحم چسبیده و جدا نمی‌شود. اگر این چسبندگی شدید و جدی باشد ممکن است برای حفظ سلامت شما و جنین تصمیم بر جراحی سزارین گرفته شود. همچنین اگر امکان کنترل خونریزی پس از زایمان نباشد، رحم نیز از بدن خارج خواهد شد.
- در افرادی که جفت چسبنده دارند، با انجام یک سونوگرافی کالر داپلر در سه ماهه سوم بارداری، میتوان به این مهم پی برد.
- هیچ روش و عملکردی جهت جلوگیری یا درمان جفت چسبنده وجود ندارد.
انفارکتوس جفتی یا پیر شدن جفت
به شرایطی گفته میشود که در آن به دلایلی خون‌رسانی به بخش‌هایی از جفت مختل میشود. در واقع به دلیل افزایش رسوباتی مثل کلسیم عروق جفتی دچار مشکل شده و بخش‌هایی از جفت بدون خون‌رسانی باقی می‌مانند. این اتفاق سبب ناکارآمدی جفت می‌گردد.
زایمان دیرتر از موعد جفت
در شرایط معمول بین ۵ تا ۳۰ دقیقه پس از زایمان جنین، جفت نیز خارج خواهد شد. در برخی از موارد خروج جفت بیشتر از ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد که نیاز به بررسی دارد. گاهی جفت از دیواره داخلی رحم جدا شده است، اما دهانه رحم بسته شده و راهی برای خروج ندارد.
- گاهی نیز علت چسبندگی جفت است که پیش‌تر به توضیح آن پرداختیم.
- باقی ماندن جفت در بدن ریسک خون‌ریزی‌های شدید واژینال و عفونت را به همراه دارد.
علائم و نشانه‌های مشکلات جفت چیست؟
علائم و نشانه‌های زیر توسط درمانگر شما طی بارداری مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در صورت بروز هر یک از آن‌ها توجه به مشکلات جفتی و بررسی‌های لازم انجام خواهد شد.
- خونریزی واژینال
- درد شکمی
- درد در ناحیه کمر
- انقباضات رحمی
جهت کاهش ریسک مشکلات جفت چه باید کرد؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، اکثریت مشکلات جفتی به طور مستقیم قابل پیشگیری نیستند. گرچه انجام روش‌های کمکی برای داشتن یک بارداری سالم، بی‌تأثیر نخواهد بود. به طور مثال:
- ملاقات با درمانگر خود به طور منظم در فواصل تعیین شده طی بارداری
- همکاری با درمانگر خود جهت کنترل عوامل سلامتی شما. مانند کنترل منظم فشارخون و آزمایشات مرتبط با آن
- ترک سیگار و مواد مخدر
- قبل از انجام عمل سزارین یا هر نوع جراحی روی رحم با پزشک خود مشورت نمایید
اگر در بارداری‌های پیشین خود سابقه مشکلات جفتی داشته‌اید، و اکنون تصمیم بر بارداری مجدد دارید، لطفا موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا با کمک ایشان ریسک مشکلات را کاهش دهید.
چه عواملی در سلامت جفت مؤثر هستند؟
عوامل زیادی بر سلامت جفت جنین تأثیر می‌گذارند. بعضی از این عوامل به تقویت جفت می‌پردازد و بعضی دیگر نه. این عوامل عبارتند از:
- سن مادر؛ به طور معمول مشکلات جدی جفت، در مادرانی که سن بالای ۴۰ سال دارند بیشتر رخ میدهد.
- پارگی زودرس کیسه آب؛ در تمام طول بارداری جنین شما بوسیله پرده‌های جنینی که درون آن از مایع آمنیوتیک پر شده احاطه شده است، که اصطلاحا به آن کیسه آب یا آمنیوتیک گفته میشود. اگر این کیسه زودتر از موعد زایمان، پاره یا سوراخ شود، ریسک مشکلات جفتی افزایش می‌یابد.
- فشار خون بالای مادر؛ فشار خون بالای مادر طی بارداری تأثیرات مخرب بر عروق جفتی دارد. در نتیجه میتواند باعث افزایش احتمال مشکلات جفتی گردد.
- بارداری چندقلویی؛ جفت جنین دوقلو یا چند‌قلو نسبت به بارداری تک‌قلویی احتمال مشکلات بیشتری را به دنبال دارد.
- مشکلات انعقادی خون در مادر؛ در صورتی که شما از نظر فاکتورهای انعقادی خون دچار مشکل باشید و خون شما بیش از حد طبیعی یا کمتر از این حد لخته شود، ریسک مشکلات جفت افزایش می‌یابد.
- سابقه جراحی بر روی رحم؛ در صورتیکه شما در گذشته عمل سزارین یا برداشتن فیبروم‌های رحمی را انجام داده باشید، به دلیل ایجاد اسکار یا جای زخم بر روی رحم، ریسک ابتلا به مشکلات جفتی بیشتر خواهد شد.
- سابقه مشکلات جفتی در بارداری‌های قبلی؛ ریسک ابتلا به مشکلات جفتی در مادرانی که سابقه این مشکلات را در بارداری‌های گذشته داشته‌اند، بیشتر است.
- سوء مصرف مواد مخدر؛ خطرات جفت در مادرانی که سیگار می‌کشند یا داروها و مواد مخدر مصرف می‌نمایند، بسیار بیشتر است.
- آسیب‌های شکمی در مادر؛ اگر در گذشته سابقه ضربه و آسیبی جدی در ناحیه شکم داشته‌اید، مانند سقوط از ارتفاع یا تصادف، احتمال جدا شدن زودتر از موعد جفت بیشتر خواهد شد.
زایمان جفت چگونه است؟
در صورتی که شما نوزاد خود را به روش طبیعی به دنیا بیاورید، جفت نیز به صورت طبیعی و از طریق واژن از بدن خارج خواهد شد. به این مرحله، مرحله سوم زایمان گفته میشود.
پس از تولد نوزاد شما انقباضات رحمی ملایمی را تجربه خواهید کرد. جهت کنترل خونریزی پس از زایمان برای شما داروی هورمونی تجویز خواهد شد که به زایمان جفت کمک می‌نماید. سپس ممکن است جهت کمک به خروج راحت‌تر جفت، حرکات ماساژی بر روی قسمت پایینی شکم شما انجام پذیرد. پس از آن با یک فشار کوچک توسط شما جفت از طریق واژن خارج خواهد شد.
در زایمان سزارین جفت توسط پزشک در حین عمل جراحی تخلیه خواهد شد.
پس از خروج جفت تمامی قسمت‌های آن توسط درمانگر شما بررسی خواهد شد. تک تک اجزا جفت باید از رحم خارج شده باشند. زیرا باقی ماندن حتی بخش کوچکی از آن منجر به خونریزی و عفونت خواهد شد.
اگر برای دیدن جفت کنجکاو باشید می‌توانید از ماما بخواهید جفت را به شما نیز نشان دهد.
آیا موقعیت قرارگیری جفت با جنسیت جنین ارتباط دارد؟
همان‌طور که در بخش‌های قبل توضیح دادیم، علت قرارگیری جفت در موقعیت‌های متفاوت کاملا اتفاقی بوده. جفت جنین پسر و جفت جنین دختر هیچ‌گونه تفاوتی از نظر عملکرد، سایز و شکل ظاهری ندارند. زیرا جفت یک ارگان حیاتی برای تأمین نیازهای جنین است و در واقع وابسته به جنس نیست.
در نتیجه موقعیت قرارگیری و هر یک از ویژگی‌های جفت جنین ارتباطی با جنسیت جنین ندارد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.