مصرف آجیل در بارداری | فواید و مضرات مصرف آجیل در دوران حاملگی

مصرف آجیل در بارداری در یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند در تأمین ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز شما کمک کننده باشد. آجیل از منابع بسیارخوب پروتئینی و اسیدهای غیراشباعی است که این مواد را به یک منبع مهم تبدیل کرده است. آجیل‌ها مواد مغذی هستند که از مواد معدنی همچون فولات، آهن، کلسیم و چربی‌های امگا 3 بسیار غنی بوده و از موادعذایی مناسب در بارداری محسوب می‌شوند. مصرف آجیل در بارداری مجاز است، مگر اینکه به آنها حساسیت داشته باشید یا یک متخصص بهداشت و درمان به دلایل خاصی مصرف آن را به شما توصیه نکرده باشد. در این مقاله درباره دیگر خواص آن بدانید.

مقدار مجاز مصرف آجیل در دوران حاملگی

مصرف مجاز آجیل در سه ماهه‌ی اول بارداری در حدود 60 گرم آجیل در روز، در سه ماهه دوم در حدود 90 گرم در روز و در سه ماهه آخر در حدود 100-120 گرم در روز است که معادل یک مشت آجیل است و باید ترکیبی از انواع آجیل و مغزها باشد.

فواید مصرف آجیل در بارداری کدامند؟

1. مصرف آجیل و به طوری ویژه مغزهایی مانند بادام، گردو، بادام زمینی، فندوق فواید زیادی دارند. آجیل‌ها مملو از اسید چرب‌های اشباع نشده و سایر مواد مغذی سالم ( فیبر، ویتامین E، استرول گیاهی و ال.آرژنینی) هستند که به کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها از جمله فشار خون بالا در بارداری، دیابت و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند. علاوه بر این، مصرف آجیل در بارداری ( در اندازه‌ی مجاز) با کاهش مشکلات شناختی در بزرگسالی همراه است.
2. به طور کلی آجیل سرشار از اسید فولیک و اسیدهای چرب مانند اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 است که برای رشد عصبی بسیار مهم هستند. جنین می‌تواند این اسیدهای چرب را فقط از رژیم غذایی مادر دریافت کرد زیرا بدن ما نمی‌تواند آن‌ها را سنتز کند و از این رو اسیدهای چرب ضروری نامیده می‌شوند.
3. میزان نیاز به اسیدهای چرب امگا3، در زنان باردار نسبت به زنان غیرباردار افزایش می‌یابد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که این اسیدهای چرب در بارداری و وزن هنگام تولد نوزادان نقش اساسی دارند. 
4. در دوران بارداری، خوردن یک مشت آجیل (که میزان آن در بالا توضیح داده شد) می‌تواند باعث تجمع این مواد مغذی در قسمت جلوی مغز جنین شده و منجر به بهبود حافظه و سایر عملکردهای شناختی می‌گردد. طبق مطالعات، مصرف آجیل در دوران بارداری مزایای طولانی مدت برای رشد حرکتی و شناختی کودک دارد. بعلاوه خوردن آجیل به دلیل داشتن میزان بالایی پروتئین در این دوران بسیار تاکید شده است. 
5. کاهش سطح کلسترول خون اثر مثبت دیگر آجیل به شمار می‌رود. تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده ثابت از آجیل ها، سطح کلسترول بد خون را کاهش و سطح کلسترول خوب را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال اگر بادام طی سه هفته به طور مستمر استفاده شود، کاهش سطح کلسترول خون قابل مشاهده خواهد بود.
6. از فواید دیگر آجیل می‌توان به تاثیر مثبت آن بر روی سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. آجیل به دلیل دارا بودن موادی چون روی و مس باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود بنابراین استفاده از این ماده با تقویت سیستم ایمنی بدن سبب مقاومت بدن در برابر انواع عفونت‌ها می‌شود.

فواید مصرف انواع آجیل در بارداری

تقریباً هر نوع آجیلی که مصرف ‌کنید، مزایای سلامتی‌بخشی برای شما فراهم می‌کند. با این حال، در زمان بارداری شش عدد مغز وجود دارد که می‌تواند تاثیر ویژه‌ای داشته باشند.

• بادام درختی

بادام درختی میو‌ه‌ی خوراکی درخت بادام است که عمدتاً در خاورمیانه رشد می‌کند. اگر طرفدار آجیل ها و مغز ها باشید، یکی از انواع مناسب آن در دوران بارداری برای مادران و جنین بادام شیرین است. خوردن این دانه سرشار از مواد مغذی است. بادام سرشار از مواد معدنی مانند منگنز، فسفر و مس در بارداری است و منبع خوبی برای ویتامین E می‌باشد. همچنین بادام می‌تواند به تنظیم قند خون و فشار خون کمک کند که برای کاهش خطر پره‌اکلامپسی در زنان باردار و هضم غذا بسیار مهم است. منگنز موجود در بادام درختی، در ساخت استخوان نوزاد کاربرد دارد. ریبوفلاوین از دیگر مواد مغذی موجود در بادام درختی است که رشد شناختی نوزاد را بهبود می‌بخشد. بادام خام یا خیسانده بهترین منبع اسید فولیک است که به میزان زیادی به رشد مغز و سیستم عصبی جنین کمک می‌کند. اسید فولیک برای جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین نیز ضروری است.

• بادام زمینی

مصرف بادام زمینی در بارداری بسیار حائز اهمیت است زیرا حاوی ویتامین ها و ریزمغذی هایی است که به تامین انرژی مادر در دوران بارداری و حفظ سلامت عمومی بدن کمک شایانی خواهد کرد. بادام زمینی منبع غنی پروتئین و فولات است که به رشد مغزی و ستون فقرات کمک می‌کند. آنها حاوی مواد باارزشی مانند بیوتین، مس و منگنز هستند. مس موجود در بادام زمینی به رشد رگ‌های خونی و سیستم قلبی و عروقی کمک می‌کند. اگر در خانواده سابقه‌ی آلرژی به بادام زمینی دارید، در مورد مصرف آن با پزشک مشورت کنید.

• فندق

این آجیل حاوی فیبر زیادی است که به هضم غذا کمک می‌کند و در تنظیم قند خون و کاهش التهاب نقش مهمی دارد. فندق سرشار از چربی‌های اشباع نشده است که می‌توانند سلامت قلب را تقویت کنند. کربوهیدرات فندق کم و از نظر فیبر نیز متوسط است. ویتامین E موجود در فندق می‌تواند از بدن مادر در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت کند. فندوق دارای پتاسیم و کلسیم در بارداری است که برای رشد و نموی سیستم عصبی نوزاد مفید بوده و مانع از خستگی مفرط می‌شوند. فندق گنجانده شده در رژیم یک زن باردار سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند و مقاومت در برابر بیماری عفونی را افزایش میدهد و این برای زنان باردار بسیار مهم است، زیرا آنها از مصرف هرگونه دارو منع هستند. همچنین تقویت کننده روده ها و معده است و به دلیل ترکیباتی که دارد سموم را از بدن خارج می سازد.

• پسته

خوردن پسته در بارداری  خواص بسیار زیادی دارد، می تواند به تشکیل سلول های خونی جنین کمک کند و همچنین این آجیل از کم خونی در مادر پیشگیری می کند و در دوران بارداری می‌تواند بسیار مفید می باشد.به دلیل اینکه سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E و مواد معدنی مانند روی، آهن و سلنیوم هستند و مانند سایر آجیل‌ها، ‌ها هم حاوی فیبر زیادی هستند، بنابراین برای کمک به هضم فوق‌العاده‌اند. پسته‌ی خام به تولید سلول‌های خونی و خون‌سازی کمک می‌کند که در بارداری به شدت مهم است. ویتامین آ و ای موجود در پسته خواص آنتی اکسیدان ایجاد می کند و از عفونت در طول بارداری جلوگیری می کند.

• گردو

گردو تقریباً شبیه به شکل مغز انسان است، و از آنجا که سرشار از امگا 3 و ماده مغذی که به ارتقاء سلامت مغز کمک می‌کند، به شدت لرای رشد جنین مفید است. گردو حاوی انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مفیدی است که می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک کند. تحقیقات نشان داده است ضریب هوشی در نوزادانی که مادرشان در دوران بارداری گردو مصرف می‌کرده است بالاتر است. همچنین گردو خواص خون‌سازی و تصفیه کنندگی خون را دارد. ویتامین E در گردو از سلول ها محافظت نموده و به حفظ ساختار غشاء سلول ها کمک می کند. همچنین نقش مهمی در رشد ریه های جنین ایفا می کند و می تواند خطر ابتلا به آسم و دیگر مشکلات تنفسی را کاهش دهد. گردو حاوی مس است که برای به وجود آمدن گلبول های قرمز مورد نیاز است. منگنز یک ماده مغذی حیاتی برای رشد استخوان ها و غضروف های جنین است و با خوردن یک وعده گردو می توانید نیمی از مقدار مورد نیاز روزانه منگنز بدن را تهیه کنید. این آجیل فوق العاده، همچنین سطح ملاتونین را تنظیم می کند. ملاتونین موجب خواب می شود و مصرف گردو در سه ماهه سوم بارداری بسیار مهم است زیرا، زمانی است که شما معمولا با با اختلالات خواب مواجه می شوید. در نظر داشته باشید خوردن بیش از حد گردو گرمی بدن را افزایش می‌دهد، بنابراین در خوردنش تعادل را رعایت کنید.

• بادام هندی

اگر در دوران بارداری وزنگیری خوبی ندارید، بادام هندی بخورید. به دلیل کربوهیدرات و چربی بالا، بادام هندی یک ماده غذایی مغذی و قوی برای کسانی است که قبل از بارداری دچار کمبود وزن هستند و یا افرادی که وزنشان در دوران بارداری به اندازه کافی اضافه نمی‌شود. بادام هندی حاوی چربی‌های اشباع نشده از جمله اسید اولئیک و پالمیتولئیک است. این مغز، یک جایگزین گیاهی برای خامه است و کالری کمتری دارد. بادام هندی از نظر کلسیم نیز یک منبع غنی به شمار می‌آید که می‌تواند در استخوان‌سازی نوزاد بسیار مفید باشد. بادام هندی منبع غنی از مواد ضدباکتریایی است که می‌تواند به جلوگیری از رشد عفونت کمک کند.

مصرف آجیل در اوایل بارداری

خوردن آجیل در اوایل بارداری می‌تواند رشد عصبی و روانی کودک را بهبود ببخشد. مشخص شده است کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری و در سه ماهه‌ی اول بارداری آجیل خورده‌اند( به طور متوسط 74 گرم در هفته) از نظر ضریب هوشی، حافظه، توجه و تمرکز سطح بهتری نسبت به کودک مادرانی دارد که در این دوران آجیل مصرف نکرده‌اند قرار دارند.

مغزها منبع غنی از اسید فولیک هستند. اسید فولیک در مرحله‌ی اول بارداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا این ویتامین B به تشکیل لوله‌ی عصبی کمک می‌کند. کمبود اسید فولیک می‌تواند منجر به نقص جدی هنگام تولد (مانند آنانسفالی و اسپینا بیفیدا) در مغز و ستون فقرات شود. طبق نظر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، هر زن در سن تولید مثل باید روزانه 400 میکروگرم اسید فولیک مصرف کند تا از وقوع عواقب نامطلوب بارداری خودداری کند. 

مصرف اسیدهای چرب امگا 3 به ویژه اسیدهای ایکوزاپنتائنوئیک (EPA) و اسید داکوزهگزانوئیک (DHA) نیز در دوران بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا یک ماده اساسی برای رشد ساختاری و عملکرد مغز جنین، شبکیه و سیستم ایمنی بدن است. میزان کافی و روزانه‌ی اسیدهای چرب امگا 3 که توسط هیئت غذا و تغذیه مؤسسات ملی بهداشت ایالات متحده توصیه می‌شود، در دوران بارداری و شیردهی به ترتیب برابر با 1.4 گرم و 1.3 گرم می‌باشد. این مقدار برای بهبود رفتار، توجه، تمرکز، حافظه و توانایی‌های یادگیری در کودکان لازم است. سطح پایین امگا 3 در مغز جنین می‌تواند منجر به نقص شناختی و اختلالات رفتاری مانند اضطراب، افسردگی و پرخاشگری شود.

طبق شواهد علمی، اسیدهای چرب اشباع نشده مسئول تعدادی از عملکردهای فیزیولوژیکی از جمله تنظیم بیان ژن، حفظ ترکیب غشای سلولی، مدولاسیون کانال‌ها و پروتئین‌های غشایی هستند. علاوه بر این، آن‌ها دارای اثرات ضد التهابی می‌باشند، که به ویژه در دوران بارداری مفید هستند.

مصرف آجیل در ماه آخر بارداری

اگرچه مصرف آجیل در اوایل بارداری به شدت در رشد کودک تاثیرگذار است اما مطالعات نشان می‌دهد که مصرف آن در سه ماهه‌ی سوم تاثیر چشمگیری ندارد. این ممکن است بدین خاطر باشد که تاثیر عوامل درون‌زا و برون‌زا بر رشد جنین در کل دوره‌ی بارداری متفاوت است و تاثیر وضعیت تغذیه‌ای مادر در اوایل بارداری برجسته‌تر است.

نکاتی در خصوص مصرف آجیل در دوران بارداری

توجه به این نکته ضروری است که خانم های باردار از آجیلی استفاده کنند که در ظروف سربسته و درون یخچال نگهداری شود؛ چرا که در غیر این صورت احتمال فاسد شدن واکسیده شدن روغن آجیل بسیار زیاد می­شود و در صورت ناآگاهی برای مادر و جنین بسیار خطرناک می­باشد. آجیل بوداده با نمک نیز به دلیل سدیم زیادی که وارد بدن مادر می‌کند و سبب افزایش فشار خون می­شود به هیچ عنوان توصیه نمی‌گردد. با توجه به توضیحات داده شده بهتر است مادران در دوران بارداری خود تنها از مغز­های خام استفاده کنند. طبق آزمایشات و تحقیقات به عمل آمده باید گفت اگر افراد در پیشینه خانوادگی خود دارای بیماری آسم بوده باشند نباید در زمان بارداری از هیچگونه آجیلی مصرف کنند؛ چرا که با مصرف آن، جنین داخل رحم در شرایط خطرناکی قرار می­گیرد. با توجه به نکات گفته شده باید در مصرف آجیل دقت لازم را داشته باشید و این مواد غذایی را حتما تحت نظر پزشک مصرف کنید؛ چرا که آجیل ها بسیار حساسیت­زا هستند.

مضرات مصرف آجیل در دوران بارداری

تا اینجا شما فقط در مورد فواید آجیل خوانده‌اید با این حال این امکان وجود دارد که خوردن آجیل مشکلی برای شما یا جنین‌تان ایجاد کند. به خاطر بروز آلرژی در مورد خوردن آجیل‌ها در بارداری هشدار داده شده است به ویژه بادام زمینی که منجر به بروز اگزما، آسم و حساسیت های غذایی می‌شود. مصرف بیش از حد آجیل می‌تواند خطر ابتلا به حساسیت به تخم مرغ و شیر را در جنین افزایش دهد. همچنین مطالعات نشان داده است که مصرف بیش از اندازه می‌تواند خطر ابتلا به آسم در کودک را افزایش دهد. اگر سابقه‌ی آسم در خانواده‌تان وجود دارد از مصرف آجیل در بارداری خودداری کنید زیرا همین شرایط برای کودکتان نیز رخ خواهد دارد. آلرژن‌های موجود در آجیل می‌توانند از طریق جفت به نوزاد منتقل شوند. 

آجیل های بو داده که روکش نمک دارند، محتوای سدیم بسیار بالایی دارند که می توانند فشار خون را افزایش دهند، پس بهتر است که از نوع خام آن استفاده کنید.

در آجیل ها ترکیب شیمیایی به نام آناکاردیک اسید وجوددارد که موجب ایجاد حساسیت می شود و مصرف آن در صورت حساسیت به علائمی مانند خارش پوست، تنگی نفس، درد شکم، حالت تهوع و‌اسهال همراه است. احتمال ابتلا به آسم در فرزندانی که مادرشان نسبت به آجیل حساسیت دارند ، بیشتر است پس اگر به آجیل حساسیت دارید، آن را مصرف نکنید.

چه افرادی آجیل مصرف نکنند؟

افرادی که نسبت به مصرف این مواد آلرژی دارند نباید از آن استفاده کنند، مصرف این مواد باعث ایجاد شوک شده و گاهی تا مرز مرگ نیز پیش‌روی می‌کند. همچنین به‌افرادی که از بیماری آسم رنج می‌برند توصیه می‌شود استفاده از آجیل را محدود کرده یا اصلا استفاده نکنند.
افرادی که مشکلات کلیوی دارند نیز باید در مصرف این ماده محتاط باشند به این دلیل که سطح پتاسیم، سدیم و فسفر این افراد باید کنترل شده باشد و متاسفانه آجیل منبع غنی از این مواد بوده و استفاده از آن برای این افراد مناسب نیست.
در پایان لازم است ذکر شود بیماران دیابتی که مبتلا به چربی خون هستند نیز بهتر است از این مواد استفاده نکنند.

مصرف آجیل در دیابت بارداری

آجیل ها می توانند از آن دست از غذاهایی باشند که یک شخص دیابتی می تواند در رژیم غذایی خود لحاظ کند.این مواد غذایی که معمولا به شکل میان وعده مصرف می شوند منبع سرشاری از روغن‌های سالم، پروتئین‌ها و مواد معدني و ويتامين‌ها و انواع آنتي‌اكسيدان های مفید هستند. مصرف آجیل می‌تواند یک میان وعده خوب برای افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع 2 باشد. زیرا این گونه مواد غذایی خاصیت کنترل قند خون، کاهش وزن بدن دارند و همچنین می توانند درصد ابتلا به بیماری‌های قلبی را نیز کاهش دهند. مصرف گردو با کاهش شیوع فاکتورهای خطرناکِ بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک همراه است. همچنین گردو حاوی اسید چرب‌های امگا 3 است که با کنترل کلسترول نقش پررنگی در کنترل دیابت بارداری دارند.

بادام حاوی مواد مغذی زیادی به ویژه ویتامین E است که نقش مفیدی در کنترل دیابت دارد. بادام زمینی و پسته هم باعث کاهش کلسترول بد می‌شوند. تقریباً همه‌ی آجیل‌ها برای افراد مبتلا به دیابت مفیداند. با این حال، باید از مصرف آجیل شور جلوگیری کرد. مصرف زیاد نمک به طور مداوم با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی همراه است.

یکی از بارزترین فواید آجیل برای زنان باردار مبتلا به دیابت، تأثیر آنها بر میزان کلسترول است. جلوگیری از افزایش سطح کلسترول برای مبتلایان به دیابت ضروری است. بادام، بادام زمینی و پسته همگی کلسترول بد را به طور موثری کاهش می‌دهند. کلسترول بد به ذرات کوچک و متراکم لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) می‌گویند که در شریان‌ها رسوب کرده و آنها را تنگ می‌کنند. بادام، گردو، پسته و فندق با افزایش سطح چربی با چگالی بالا (HDL) یا کلسترول خوب، کلسترول بد را کاهش می‌دهند. HDL، کلسترول بد را پاک می‌کند، بنابراین خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.

اما آجیل‌ها همیشه در کنترل دیابت نقش سازنده‌ای ندارند. باید توجه داشته باشید که کالری آن‌ها بالاست. برای مثال 100 گرم بادام حاوی 576 کالری است که برای افراد مبتلا به دیابت بسیار زیاد است. بنابراین توصیه می‌شود افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که مایل به کاهش وزن هستند، مصرف آجیل را تا حدود زیادی کنترل کنند.

سوالات رایج درباره مصرف انواع آجیل در بارداری

تخمه در بارداری خوب است؟

دانه ها و تخم ها اگر به مقدار متعادل مصرف شوند، می توانند سرشار از مواد مغذی برای شما و جنین در حال رشدتان باشند.از نظر کیفی خوردن برخی از تخمه‌ها نه تنها در بارداری مضر نیست بلکه می‌تواند خیلی هم مفید باشد. برای مثال یکی از تخمه‌های پرخاصیت در دوران بارداری تخم کدو است که مصرف آن به شدت توصیه می‌شود. تخم کدو تنبل پر از بتاکاروتن است و نیاز روزانه‌ی به ویتامین A برای زن بارداری را تامین می‌کند. ( به مقاله خوردن کدو حلوایی در بارداری مراجعه کنید.) این تخمه منبع غنی از آهن است و به بهبود کم‌خونی در دوران بارداری کمک می‌کند. و همچنین خطر زایمان زودرس را کاهش می‌دهد. این تخمه منبع غنی از ویتامین B6، پروتئین، روی و آنتی اکسیدان‌ها است که به تقویت سیستم ایمنی در برابر عفونت کمک می‌کند. 

تخمه‌ی آفتابگردان نیز می‌تواند مفید باشد این تخمه حاوی فولات، روی، ویتامین E، منیزیم و سلنیوم است و مقدار اسید فولیک در آن از اسفناج نیز بیشتر است. فسفر و مواد معدنی و‌املاح موجود در تخمه آفتابگردان به‌رشد استخوان‌های جنین کمک می‌کند، همچنین محتوای بالای پتاسیم به‌تنظیم تعادل سدیم در‌بدن کمک می‌کند.

پس آیا مصرف تخمه در بارداری خوب است؟ پاسخ به این سوال تا حدود زیادی به میزان مصرف شما بستگی دارد. باید در مصرف تخمه‌ها و به طور کلی مصرف آجیل در بارداری تعادل را رعایت کنید زیرا دارای کالری بالایی هستند و مادر را دچار عوارض چربی زیاد در بارداری می‌کند. همچنین به تخمه‌ها در فرایند نمک زده می‌شود که می‌تواند منجر به پرفشاری خون شود. به هیچ عنوان تخمه را با پوست نخورید زیرا اسید معده را کاهش می‌دهد و منجر به دیابت یا مشکلات کلیوی می‌شود.