آزمایش ادرار در دوران بارداری و انواع آن

آزمایش ادرار در دوران بارداری بصورت کشت ادار و یا بررسی فاکتورهای سلامتی مادر با اهداف مختلف و با روش‌های متفاوتی در تست‌های لازم دوران بارداری انجام می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم در مورد انواع آزمایش‌های ادرار در بارداری و فاکتورهای مورد بررسی در آن‌ها صحبت کنیم. ادرار یکی از مایعات بدن است که ترکیبات آن می تواند نشان دهنده‌ی تغییرات در تعادل مواد و همچنین عملکرد بعضی از ارگان‌ها باشد. تولید ادرار علاوه بر این که روشی برای دفع مواد زاید (مثل سموم حاصل از سوخت و ساز سلولی و داروها) از بدن است، سیستمی برای ایجاد تعادل مواد در بدن می‌باشد مثلا افزایش ادرار راهی برای کنترل پرفشاری خون شدید است. همچنین هورمون‌های مختلفی مثل هورمون‌های زنانه (استروژن و پروژسترون)، هورمون‌های تیروئیدی و فوق کلیوی نیز از ادرار دفع می‌گردند. به علاوه ویژگی‌های ادرار می‌تواند، نشان دهنده‌ی سلامت اجزای سیستم ادراری (کلیه ها، مثانه و مجرای ادراری) باشند.

انواع آزمایش ادرار در طول دوران بارداری

آزمایش ادرار در دوران بارداری در کنار سایر آزمایشات بارداری، با بررسی نمونه ادراری و اهداف مختلفی مثل چکاپ سلامت سیستم ادراری و بررسی میزان بعضی از هورمون‌ها در ادرار انجام می‌گیرد. از انواع مختلف آزمایشات ادرار که در طول بارداری انجام می‌گیرد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:

1. آزمایش تشخیص بارداری به وسیله ادرار در آزمایشگاه
2. آزمایش آنالیز ادراری
3. آزمایش کشت ادراری

و در گاهی موارد

• آزمایش ادرار 24 ساعته

* برای اطلاع از انواع تست بارداری خانگی و صحت هریک کلیک نمایید. 

 آزمایش گراویندکس یا آزمایش ادرار برای تشخیص بارداری

اولین آزمایش ادرار در دوران بارداری برای تشخیص بارداری است که کمی دیرتر از تست خون مثبت می‌شود. چرا که قدرت تشخیص آزمایش خون بارداری از ادرار بیشتر است و آزمایش خون (کمی) قادر به شناسایی کمترین مقدار هورمون بتا HCG است. انجام تست گراویندکس نیز مانند تست خون تشخیص بارداری، نیاز به ناشتایی ندارد. وقتی بارداری اتفاق می‌افتد، نه تنها هورمون بارداری یعنی همان هورمون بتا HCG درون خون و پلاسمای مادر قابل شناسایی است، بلکه این هورمون از راه ادرار نیز دفع می‌گردد و می‌توان از این طریق نیز وجود بارداری را تشخیص داد. برای انجام این تست بهتر است تا به تاخیر افتادن عادت ماهیانه صبر کرد. 

تست آنالیز ادراری در بارداری

  آزمایش آنالیز ادرار Urine Analysis یا به اختصار U/A، تستی است که به بررسی دقیق ویژگی‌های ظاهری و مواد دفع شده از طریق ادرار می‌پردازد. در طول چکاپ‌ها و معاینات دوران بارداری و هرگاه شک به وجود عفونت ادراری و مسمومیت بارداری وجود داشته باشد این آزمایش در کنار تست کشت ادراری برای مادر درخواست می‌گردد.

موارد مهمی که در تفسیر آزمایش آنالیز ادرار گزارش می شوند عبارتند از:

1. ظاهر، رنگ و غلظت ادرار: یک ادرار طبیعی دارای رنگ زرد روشن و شفاف است و بوی تند و بدی ندارد. بیماری‌های سیستم ادراری باعث ایجاد تغییرات در ظاهر، رنگ و بوی ادرار می‌گردند، همچنین خوردن بسیاری از داروها و مواد غذایی بر روی رنگ و بوی ادرار تاثیر می‌گذارند. 
2. دفع پروتئین: در شرایط عادی پروتیئن نباید داخل ادرار وجود داشته باشد. دفع پروتئین نشانه وجود مشکل در عملکرد کلیه است همچنین در طول بارداری دفع پروتئین یکی از نشانه‌های وجود مسمومیت بارداری یا همان پره‌اکلامپسی می‌باشد.
3. دفع قند: قند یا گلوکز سوخت اصلی سلول‌های بدن برای انجام فعالیت‌هایشان و زنده ماندن است. قندها به کمک هورمون انسولین وارد سلول‌ها می‌شوند و به مصرف سلول می‌رسند. در بیماری دیابت یا قند خون، که یا انسولین وجود ندارد و یا به درستی کار نمی‌کند، قندها در خارج سلول‌ها یعنی در داخل رگ‌ها انباشته می‌شوند و وارد سلول‌ها نمی‌گردند. وقتی حجم زیاد از قند در راخل رگ‌ها بماند، بدن تلاش می‌کند برای ایجاد تعادل مقادیر اضافی را از بدن و از راه ادرار دفع کند. پس وجود قند در ادرار در زمان بارداری می‌تواند نشانه وجود بیماری دیابت باشد.
4. دفع کتون: در شرایط معمولی بدن برای تامین انرژی از سوزاندن قندها استفاده می‌کند. اما در شرایطی مثل روزه‌ داری و یا دیابت شیرین بدن نمی تواند از قند استفاده کند و به جای آن از چربی‌ها به عنوان سوخت بهره می‌برد. در این حالت باعث تولید ماده‌ای به نام کتون در بدن می‌شود که از طریق ادرار نیز دفع می‌گردد.
5. وجود خون در ادرار: دفع خون به هر مقدار و اندازه ای از طریق ادرار نشانه وجود یک بیماری در سیستم ادراری فرد است. همیشه خون در ادرار با چشم قابل مشاهده نیست و به صورت میکروسکوپی در ادرار وجود دارد. 
6. عفونت ادراری: یکی از مهم‌ترین مواردی که در آزمایش آنالیز ادرار بررسی می‌گردد، وجود عفونت در سیستم ادراری است. با بررسی وجود باکتری‌ها، سلول‌های ایمنی و سایر سلول‌ها در ادرار می توان وجود عفونت را تشخیص داد. میزان باکتری‌ها در ادرار نشان دهنده ی شدت عفونت است. در بارداری هر مقدار از عفونت باید درمان گردد تا باعث انتقال عفونت به کلیه ها و خون نگردد.
7. سایر مواد مثل: نیترات، بیلی روبین، موکوس، سلول‌های مختلف، کریستال‌های مواد شیمیایی و غیره نیز با توجه به شرایط بدن فرد می‌توانند درون ادرار دیده شوند.

*در این مقاله بخوانید عدد نرمال سونوگرافی nt چقدر است 

آزمایش کشت ادرار در بارداری

آزمایش کشت ادرار Urine Calture یا به اختصار U/C، تستی است که برای تشخیص نوع عفونت موجود در ادرار و بررسی داروی مناسب برای آن عفونت انجام می‌گیرد. از آنجایی که میکروب‌های مختلفی می‌توانند در سیستم ادراری رشد کرده و سبب ایجاد عفونت گردند، تشخیص نوع عفونت به خصوص در زمان بارداری بسیار بااهمیت است. درمان عفونت‌های میکروبی با آنتی بیوتیک‌ها انجام می‌شود. اما از آنجایی که میکروب‌ها می‌توانند نسبت به بعضی از آنتی بیوتیک‌ها دچار مقاومت بشوند یعنی دارو بر روی میکروب بی‌اثر باشد(بیشتر در اثر مصرف بی رویه و سرخود داروها) ، باید نوعی از آنتی بیوتیک که می‌تواند این عفونت را درمان کرد را نیز با کمک آزمایش کشت ادرار مشخص کرد.  

 تفسیر آزمایش کشت ادراری

در تفسیر آزمایش کشت ادراری نوع میکروب ایجاد کننده عفونت، میزان رشد و حجم عفونت و همچنین داروهای مناسب و غیرمناسب برعلیه این نوع عفونت گزارش می‌گردد و پزشک با توجه به شرایط فرد بهترین دارو را در مناسب‌ترین دوز درمانی انتخاب و تجویز می‌نماید.

 آزمایش ادرار 24 ساعته در بارداری

بسته به شرایط مادر باردار و بیشتر در موارد شک به مسمومیت بارداری، پزشک برای مادر آزمایش ادرار 24 ساعته را درخواست می‌کند. در این آزمایش، حجم ادرار و میزان دفع موادی چون پروتئین بسیار مهم هستند. برای انجام آزمایش ادرار بیست و چهار ساعته باید، اولین ادرار صبحگاهی دور ریخته شود، سپس تمامی ادرارهای دفع شده در آن روز و شب (24 ساعت) تا صبح فردا داخل ظرف مخصوص نمونه‌گیری، جمع آوری شود همچنین اولین ادرار روز بعد نیز به مابقی نمونه اضافه شود و نمونه جمع‌آوری شده هرچه زودتر به آزمایشگاه آورده شود.

نکات مهم در انجام آزمایش‌های ادرار

• قبل از جمع آوری نمونه ادرار، ناحیه تناسلی را بشویید و ترشحات موجود در ناحیه را پاک کنید. 
• ادرار وسط را برای انجام آزمایش جمع‌آوری کنید. به این منظور ابتدا اجازه دهید مقداری از ادرار خارج شود، سپس ظرف مخصوص را در مقابل جریان ادرار قرار دهید و بعد از جمع‌آوری نمونه، ادرار باقی مانده در مثانه را تخلیه کنید.
• مراقب باشد که پوست با دهانه‌ی ظرف نمونه گیری تماسی نداشته باشد.
• اگر بنا به دلایلی جمع‌آوری نمونه ادرار را در خانه انجام می‌دهید، نمونه را در سریع‌ترین زمان ممکن به آزمایشگاه برسانید چرا که با گذشت زمان از تهیه نمونه، میزان مواد داخل نمونه دچار تغییر می‌گردد.
• انجام آزمایش ادرار در دوران بارداری نیاز به ناشتا بودن ندارند، اما بهتر است از ادرار هنگام صبح برای نمونه‌گیری استفاده شود.