علائم و علت بیماری ام اس در زنان MS
بیماری‌های خود ایمنی گروهی از بیماری‌ها هستند که در آن بدن سلول‌های خودی را بیگانه تشخیص داده و شروع به تخریب و انهدام آن می‌کند. بیماری‌های خودایمنی انواع مختلفی دارند اما یکی از شایع‌ترین آنها بیماری مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا همان بیماری ام اس است که هدف آن تخریب سلول‌های عصبی مغز و نخاع است. گروه هدف این بیماری نیز در زنان بسیار بیشتر از مردان است. زنان حتی می‌توانند حتی تا سه برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا شوند. اما سوال این است که علت بیماری ام اس در زنان چیست و آیا قابل درمان است یا خیر. در ادامه به این سوالات پاسخ داده‌ایم.
بیماری ام اس چیست؟
قبل از اینکه در مورد علت بیماری ام اس در زنان توضیح دهیم باید بگوییم بیماری ام اس چگونه شروع می‌شود و چیست. مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خود ایمنی است که طی آن جریان مخابره‌ی اطلاعات به سیستم عصبی مرکزی در افراد مبتلا مختل می‌شود. این اختلال می‌تواند بسته به فرد علایم متفاوتی ایجاد کند. یکی از نکات قابل توجه در مورد این بیماری این است که علائم بیماری ام اس در زنان و مردان متفاوت است.
علت دقیق و اصلی بیماری هنوز مشخص نشده است و مجموعه‌ای از عوامل می‌توانند در آن دخیل باشند. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین، بافت عایقی که دور نورون‌های عصبی را پوشانده حمله کرده و آن را از بین می‌برد. در نبود این غلاف، انتقال و دریافت سیگنال‌های عصبی دچار مشکل می‌شود. تاثیر ام اس بر بدن تصادفی است و می‌تواند طیف گسترده‌ای از مشکلات فیزیکی و ذهنی را ایجاد کند. با این حال علائم بالقوه‌ای از جمله مشکلات بینایی، اختلال در حرکت عضلات دست یا پا و عدم تعادل از شایع‌ترین مشکلاتی ست که ایجاد می‌شود. ام اس یک بیماری مادام العمر است که گاهی عود کرده و شکل مشکلات چند برابر می‌شود و در بعضی مواقع دیگر به صورت خفیف در جریان است. درمان بیماری ام اس در زنان یا کنترل علائم بیماری تا حدودی ممکن است اما متاسفانه می‌تواند مشکلات روحی و ذهنی زیادی برای فرد مبتلا ایجاد کند. محدوده‌ی سنی ابتلا به این بیماری می‌تواند بسیار گسترده باشد اما بیشتر از سن 20 تا 40 سالگی را در بر می‌گیرد.
علائم ام اس در زنان چیست؟
همانطور که گفتیم علائم ام اس در هر فرد بسته به جنسیت، سن و سال و شدت ابتلا می‌تواند متفاوت باشد. با این حال بیشتر علائم این بیماری بر خرکت بخش‌های مختلف تاثیر می‌گذارد:
- بی‌حسی یا ضعف در یک یا چند اندام که معمولاً در یک سمت بدن رخ می‌دهد (یا در پایین تنه یا در بالا تنه) و می‌تواند به صورت چرخشی جا به جا شود
- احساس شوک برقی که در اثر حرکات گردن، به ویژه خم شدن گردن به سمت جلو رخ می‌دهد
- لرزش، عدم هماهنگی یا راه رفتن ناپایدار
گروه دیگری از مشکلاتی که در اثر این بیماری رخ می‌دهد، مشکلات بینایی هستند که مهمترینشان عبارتند از:
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی، (نابینایی معمولاً در یک چشم رخ می‌دهد اما می‌تواند در طول زمان بین دو چشم جا به جا شود) همچنین در اثر حرکت مردمک احساس درد می‌کنید.
- دوبینی طولانی مدت یا تاری دید
سایر علائم ام اس که کمتر محتمل‌اند عبارتند از:
- لکنت زبان
- خستگی
- سرگیجه
- احساس سوزن شدن
- مشکلات در اندام‌های جنسی، روده و مثانه
علائم ام اس مخصوص زنان:
زنان به طور ویژه علائم خاصی را تجربه می‌کنند. شدت این علائم به سطوح هورمونی در آنها بستگی دارد. در تحقیقات مشخص شده است که سطوح پایین‌تر تستوسترون می‌تواند شدت علائم را تشدید کند. علائم اولیه ام اس در زنان می‌تواند مشابه مردان باشد با این حال با افزایش سن روند رو به افزایشی را طی خواهد کرد. علائم ام اس مخصوص در زنان به شرح زیر است:
- مشکلات قاعدگی : شدت علائم ام اس در طول قاعدگی افزایش می‌یابد که به کاهش سطح استروژن نسبت داده‌اند. ضعف، عدم تعادل، افسردگی و خستگی ام اس در این دوران شدت می‌یابد.
- مشکلات در بارداری: یک خبر خوب برای زنان مبتلا این است که شدت علائم در طول بارداری کاهش می‌یابد و همچنین امکان انتقال آن به جنین نیز وجود ندارد.
- یائسگی: در یائسگی علائم شدت می‌گیرند که به خاطر کاهش سطح استروژن است. در این دوران برای کاهش علائم از درمان جایگزینی هورمونی (HRT) استفاده می‌کنند اما این روش درمانی متاسفانه با عوارضی همچون افزایش خطر سرطان سینه (در این مقاله در مورد علائم سرطان سینه در زنان بیشتر بخوانید)، بیماری قلبی (در این مقاله در مورد علائم بیماری قلبی در زنان بیشتر بخوانید) و سکته همراه است.
علت به وجود آمدن بیماری ام اس در زنان چیست؟
به سوال اصلی مقاله می‌پردازیم: بیماری ام اس در زنان در اثر چیست؟ علت بیماری ام اس ناشناخته است. با این حال تحقیقات انجام شده مشخص کرده اند که چرا زنان بیش از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند. دلایل مختلفی وجود دارد اما بعضی از مهمترینشان به شرح زیر است:
سطوح هورمونی
یکی از اصلی‌ترین علل بیماری ام اس در زنان، تغییرات هورمونی است. چون این بیماری در جنسیت‌های مختلف متفاوت است حتماً باید یک علت احتمالات هورمونی در میان باشد. همانطور که در بالا اشاره شد، سطح هورمون تستوسترون می‌تواند بسیار موثر باشد. همچنین به هر نسبت که سطح استروژن در بدن زنان کم می‌شود این بیماری شدت بیشتری می‌گیرد. بنابراین اختلاف سطوح هورمونی بین زنان و مردان باعث ابتلای بیشتر زنان به این بیماری شده است.
نگرانی‌های بارداری
در شرایطی که بسیاری از زنان مبتلا به ام اس در مورد بارداری خود نگران‌اند خبر خوب این است که تمام علائم این بیماری در بارداری کاهش می‌یابد با این حال متاسفانه بعد از زایمان دوباره اوج می‌گیرد. در واقع عود بیماری پس از زایمان یک امر اجتناب‌ناپذری است. همچنین ام اس ارثی نیست و به بچه سرایت نمی‌کند. با این حال به این مادران توصیه می‌شود که کودک خود را فعال نگه داشته و در تمام دوران مراقب کنترل وزنش باشند.
چربی بدن و چاقی
زنان نسبت به مردان توده‌های چربی بیشتری در بدن خود دارند. در تحقیقات انجام شده نیز مشخص شده است که توده‌ی چربی با بروز ام اس رابطه‌ی مستقیم دارد. چربی ناحیه‌ی شکمی حتی این خطر را چند برابر می‌کند.
کمبود ویتامین D
همه‌ی زنان تا حدودی دچار کمبود ویتامین دی هستند و شاید این دیگر علت بیماری ام اس در زنان باشد. به هر نسبت که فرد کمتر در معرض نور خورشید قرار بگیرد، یا در منطقه‌ای زندگی کند که آفتاب کمتری دارد، شانس بروز این بیماری زیاد می‌شود. زنان نسبت به مردان بیشتر دچار کمبود این ویتامین می‌شود این در حالی ست که مردان به دلیل کار بیرون از منزل زمان بیشتری زیر آفتاب قرار می‌گیرند همچنین فعالیت بدنی بیشتری دارند و در نتیجه کمتر دچار کمبود این ویتامین می‌شود.
علت بیماری ام اس در زنان از نظر طب سنتی:
طب سنتی نیز هنوز دلیلی برای بروز بیماری ام اس در زنان پیدا نکرده است. با این حال بروز آن را با غلبه‌ی طبع سرد در بدن همراه می‌داند. وقتی سردی در مغز و اعصاب غلبه کند این بیماری بروز می‌کند از این رو در کشورهای سردسیر بیشتر است و در کشوری مانند هند که مدان غذاهای ادویه‌دار و تند مصرف می‌کنند بروز آن بسیار نادر است. همچنین بعضی خصلت‌های رفتاری می‌توانند علت بیماری ام اس در زنان در طب اسلامی شوند از جمله:
- حرص و جوش بیش از حد
- حساس و زودرنج بودن
- عصبی بودن و زود از کوره در رفتن
- خوردن بیش از حد غذاهای سرد
- نداشتن خواب منظم
انواع مولتیپل اسکلروزیس (MS)
ام اس در یکی از دو شکل کلی بروز می‌کند: عودهای فردی که به صورت حملات ظهور می‌کند (نوع 1) یا پیشرفت تدریجی (نوع 2).
از هر ده نفر، هشت نفر به نوع عودکننده مبتلا هستند. علت بیماری ام اس در زنان نوع یک هنوز مشخص نیست اما در هر دوره‌ی عود می‌تواند با علائم جدیدی همراه باشد و هر دوره می‌تواند از روزها تا هفته‌ها ادامه داشته باشد و بعد از آن یک دوره آرامش یا بهبود وجود دارد. زمان بروز دوره‌ی عود مشخص نیست و بدون هشدار رخ می‌دهد اما استرس می‌تواند شانس بروزش را افزایش دهد. افراد می‌توانند برای سال‌ها به این نوع ام اس مبتلا باشند اما در نهایت نوع ام اس آنها به نوع دوم تغییر می‌کند. نوع دو ام اس حملات شدیدتر است و علائم بیشتر آزاردهنده می‌شود. در این حالت دیگر خبری از دوره‌ی بهبودی نیست و فرد به طور دائم با علائم ام اس رو به روست که با گذر سال‌ها بدتری می‌شود.
علائم ام اس خاموش در زنان
از آنجایی که علت بیماری ام اس در زنان جوان هنوز ناشناخته است بسیاری از افراد بدان آن که بدانند به آن مبتلا می‌شوند و حتی در دوره‌ی خاموشی بیماری به سر می‌برند. حدود 5 درصد از افرادی که ابتلای آنها به ام اس تایید شده است، در ابتدا ضایعات مغزی ندارند که توسط اسکن ام آر آی (mri) مشخص شود. با این حال بیماری در آنها در حال شکل گیری ست. بعضی از علائم خاموش این بیماری عبارتند از:
- دیدن رنگ‌ها به صورت محو شده
- درد در هنگام ادرار
- عدم تعادل
- احساس سوزن شدن
- سرگیجه‌ی دائمی
- ناتوانی و بیحالی در برابر تغییرات دمایی
- گرفتگی
- از دست رفتن حافظه
- افسردگی
تشخیص بیماری ام اس در زنان
هیچ آزمایش مشخصی برای تشخیص قطعی و شناسایی علت بیماری ام اس در زنان وجود ندارد. بیشتر از روی علائم و بررسی و معاینه‌ی فیزیکی بیمار تشخیص انجام می‌شود. همچنین ممکن است آزمایش خون و آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI نیز انجام شود.
در حالی که هیچ آزمایشی برای تشخیص علائم ام اس در آزمایش خون وجود ندارد، این آزمایش می‌تواند سایر بیماری‌هایی را که علائم مشابه ام‌اس ایجاد می‌کنند، از جمله لوپوس اریتماتوز، شوگرن، کمبود ویتامین و مواد معدنی، برخی عفونت‌ها و بیماری‌های ارثی نادر را رد کند و از طریق رد گزینه‌های دیگر وجود ام اس را تشخیص دهد. MRI نیز به دنبال شواهدی از ضایعات (نواحی آسیب) در مغز یا نخاع است که نشان دهنده بیماری باشد. ضایعات در نتیجه آسیب به غلاف میلین اطراف اعصاب ایجاد می‌شوند. همچنین ممکن است نیاز به انجام ضربه به ستون فقرات (پنکسیون کمری) باشد.
اگر این آزمایشان موفقیت‌آمیز نبود ممکن است یک آزمایش پتانسیل برانگیخته برایتان انجام شود. که در آن فعالیت الکتریکی در مغز و نخاع و عملکرد عصبی شما بررسی می‌شود. انجام تست ام اس در خانه نمی‌تواند این بیماری را تشخیص دهد، اما ممکن است به فرد کمک کند علائم خود را درک کند و بداند چه زمانی باید به پزشک مراجعه کند. خود ارزیابی ام اس می‌تواند شامل توجه به سطوح انرژی، احساسات فیزیکی، مشکلات بینایی و موارد دیگر باشد.
درمان برای ام اس در خانم ها
درمان مشخصی برای ام اس وجود ندارد. بیشتر برنامه‌های درمانی روی کنترل علائم و عوارض بیماری تمرکز دارند. بنابراین درمان هر بیمار بسته به شرایطش و علائمی که در او بروز کرده‌اند می‌تواند متفاوت باشد. با این حال به عنوان یک کلیت این روند درمانی صرف نظر از عوامل بیماری ام اس در زنان می‌تواند شامل گزینه‌های زیر باشد:
- درمان دوره‌های عود با استفاده از داروهای استروئیدی
- استفاده از داروهای اصلاح کننده‌ی بیماری برای درمان و کاهش تعداد دوره‌های عود
- توانبخشی فیزیکی برای کاهش علائم حرکتی
- مشاوره سلامت روان شامل کار با یک روانشناس عصبی یا دریافت سایر حمایت‌های عاطفی
متأسفانه، در حال حاضر هیچ درمان کامل و صد درصدی برای این بیماری وجود ندارد. همچنین نمی‌توان پیشرفت ام اس پیشرونده اولیه یا ام اس پیشرونده ثانویه را که در آن عود وجود ندارد، را کند کرد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.