بیماری لوپوس در بارداری | تشخیص نشانه‌ها و علائم لوپوس در بارداری
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که طی آن فرد دچار ورم و التهاب پوستی می‌شود. با ابن حال بروز این بیماری در طول بارداری می‌تواند عوارضی از جمله پره اکلامپسی، زایمان زودرس، کم خونی، آمبولی ریه و... به همراه داشته باشد و حتی موجب نارسی و وزن کم جنین شود. در ادامه در مورد روش‌های تشخیص، علائم و درمان لوپوس در بارداری بیشتر توضیح خواهیم داد.
پادکست خلاصه مقاله بیماری لوپوس در بارداری:
با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.
تاثیرات بیماری لوپوس بر بارداری
مطالعات نشان می‌دهند که یک سوم موارد بیماری لوپوس در بارداری شدت پیدا کرده و بدتر می‌شود، یک سوم بدون تغییر مانده و نهایتا در یک سوم باقی‌مانده، علائم بهبود می‌یابد. لوپوس می‌تواند برای مادر و جنین و نوزاد مخاطره آفرین باشد. وجود شرایطی مثل غیرفعال نبودن لوپوس قبل از شروع بارداری، وجود نارسایی کلیه و فشارخون در بارداری با پیامدهای بسیار نامطلوبی برای حاملگی و جنین همراه است.
* مقاله تشخیص بیماری پروانه ای در بارداری را مطالعه کنید.
عوارض لوپوس بر روند بارداری و مادر
- پره‌اکلامپسی
- مسمومیت شدید بارداری
- زایمان زودرس
- کم خونی
- آمبولی ریه
- لخته شدن خون در عروق
- دیابت بارداری
- پارگی کیسه آب جنین
- عفونت در بارداری
عوارض بیماری لوپوس بر جنین
- رشد کم
- نامناسب جنین
- نارسی
- سقط و مرده‌زایی
در خون برخی از زنان مبتلا به لوپوس، پروتئینی به نام آنتی فسفولیپید وجود دارد و وجود این پروتئین در بارداری، شانس وقوع خطرات را در مادر به مراتب افزایش می‌دهد. برای بررسی بیشتر تاثیر لوپوس در بارداری، ابتدا به ماهیت بیماری در حالت کلی می‌پردازیم.
لوپوس چه نوع بیماری است؟
لوپوس یا (Systematic Lupus Erythematosus) که به اختصار به آن SLE نیز می‌گویند، یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی است که بر روی بسیاری از ارگان‌های بدن تاثیرگذار است. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم دفاعی بدن سلول‌های خودی را به اشتباه، دشمن و عامل بیگانه طلقی می‌کنند و به آن حمله‌ور می‌شوند. در لوپوس، سیستم ایمنی خونی دچار این اشتباه می‌شود و متاسفانه می‌تواند به ارگان‌های مختلفی در بدن فرد همچون پوست، مفاصل، کلیه‌ها، مغز، سلول‌های خونی، قلب، ریه، چشم و گوارش حمله کند. به طورکلی، تخمین زده می‌شود که از هر صد هزار نفر، بین 1 تا 25 نفر، به لوپوس مبتلا می‌شوند و احتمال ابتلا در زنان بسیار بیشتر از مردان است؛ به حدی که در زنان بزرگسال، احتمال ایجاد لوپوس7 تا 15 برابر مردان است.
علت ایجاد بیماری لوپوس
علت اصلی ایجاد بیماری لوپوس در بارداری، نامشخص است و عللی چون ژنتیک، تماس با نورخورشید، استرس و فشارهای عصبی، سیگارکشیدن، تاثیر برخی هورمون‌ها، مصرف برخی از داروها و عوامل عفونی به عنوان علل مرتبط با بروز لوپوس معرفی شدهاند. در اکثر موارد، لوپوس درسنین باروری شروع می‌شود و مطالعات بیان کردند که افراد ساکن شهرها، بیشتر از افرادی که در روستاها زندگی می‌کنند، به این بیماری دچار می‌شوند.
نشانه های لوپوس در بارداری
از آن‌جایی که بیماری لوپوس می‌تواند اعضای مختلف بدن را درگیر نماید، با بروز علائم و نشانه‌های متفاوت و گسترده‌ای همراه است که با توجه به درگیری هر ارگان ایجاد می‌گردد، علائم لوپوس در بارداری عبارتند از:
علائم عمومی بدن مانند:
- احساس ضعف و خستگی
- کاهش وزن
- تب
علائم سیستم عضلانی و اسکلتی :
- درد عضلانی
- درد در مفاصل و ایجاد سفتی در آن‌ها
- التهاب مفاصل
علائم سیستم خونی :
- کم خونی
- تغییرات غیرطبیعی در تعداد سلول‌های خونی
علائم پوستی:
- ایجاد ضایعات پوستی پروانه‌ای شکل بر روی بینی و سینه، بعد از قرار گرفتن در معرض آفتاب
- حساسیت پوست به آفتاب
- ریزش مو و کم شدن حجم موها
- بروزکبودی در پوست
- ایجاد زخم در دهان
علائم سیستم عصبی:
- سردرد
- تشنج
- مشکلات خلقی
علائم سیستم قلبی و ریوی:
- احساس درد در سینه
- تنگی نفس
- عفونت ریه
علائم گوارشی:
- تهوع
- درد شکم
- اسهال
علائم سیستم ادراری:
- ادرار قهوه‌ای و کف آلود
- نارسایی کلیه
- دفع پروتئین در ادرار
و سایر علائم:
- ایجاد تورم در دست، پا، شکم یا اطراف چشم
- انگشتان سرد
- التهاب و عفونت در چشم
لوپوس بیماری‌ای است که می‌تواند به صورت فعال و شعله‌ور خود را در شدت‌های متفاوتی نشان دهد. به مرحله فعال و علامت‌دار لوپوس، اصطلاحاً حمله و به مرحله کنترل و قطع علامت‌ها، مرحله خاموشی بیماری گفته می‌شود. حملات لوپوس می‌تواند سخت باشد و همچنین چون می‌تواند در افراد مختلف، علائم متفاوتی داشته باشد، تشخیص آن در برخی از موارد دشوار است.
علائم لوپوس در بارداری
نشانه‌های بیماری لوپوس در بارداری، مشابه شرایط غیربارداری است و معمولاً خودش را به صورت علائم عمومی همچون تب، خستگی، بدن درد، ریزش مو، مشکلات پوستی، کلیوی و درد و التهاب مفاصل نشان می‌دهد؛ اما از آن‌جایی که می‌تواند علائمی مشابه سایر بیماری‌ها داشته باشد، ممکن است در بارداری دیرتر تشخیص داده شود. مادرانی که پیش از بارداری لوپوس داشته‌اند، حتماً باید نسبت به بروز این علائم حساس باشند.
راه‌های تشخیص لوپوس در بارداری
شناسایی بیماری لوپوس در بارداری، براساس علائم بالینی فرد و نتایج آزمایش لوپوس در بارداری است. وجود تعدادی ازعلائم ذکر شده در بالا، به خصوص مشکلات پوستی و درگیری‌های سیستم ادراری، پزشک را مشکوک به وجود لوپوس می‌کند. از جمله آزمایش‌های تشخیصی وجود لوپوس، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شمارش سلول‌های خونی
- آنالیز ادرار
- الکتروفورز پروتئین
- کراتینین
- تست ادرار 24 ساعته
- آنتی‌بادی ضد هسته
- آنتی‌بادی آنتی فسفولیپید
- سرعت رسوب گلبول قرمز
- تست‌های عملکرد کبد
- پروتئین فعال C
- و بررسی سایر فاکتورهای ایمنی
بسیاری از این آزمایشات، به صورت روتین برای تمامی مادران باردار درخواست می‌گردد و درصورت وجود نتایج غیرطبیعی، بررسی‌های تخصصی‌تر برای فرد انجام می‌شود.
روش درمان و داروی لوپوس در بارداری
متاسفانه بیماری لوپوس در بارداری، درمان قطعی ندارد اما با داروهای مختلف می‌توان شدت علائم را کاهش داد. پزشکان معمولاً سعی می‌کنند با کم کردن قدرت سیستم ایمنی، با استفاده از کورتیکواستروئیدها از وقوع حملات لوپوس پیشگیری کرده و بارداری را با حداقل عوارض و مشکلات به انتها برسانند. همچنین چون لوپوس باعث ایجاد التهاب در قسمت‌هایی مثل مفاصل می‌گردد، از داروهای ضد التهاب برای کاهش این علائم استفاده می‌شود. کنترل فشار خون و درمان‌های پیشگیرانه، از وقوع مسمومیت بارداری نیز پیشگیری می‌کند.
نکته بسیار مهم آن است که چون بارداری با بیماری لوپوس، یک بارداری پرخطر محسوب می‌شود؛ نیاز به پایش‌های مداوم سلامت جنین و مادر در طول حاملگی، بسیار وجود دارد. داشتن تغذیه سالم، طبیعی و کم نمک و عدم مصرف سیگار و قلیان نیز به کنترل بهتر بیماری کمک می‌کند.
نوزاد مادران مبتلا به لوپوس
اکثر نوزادان متولد شده از مادران لوپوسی، سالم هستند و تنها حدود 3 درصد از نوزادان این مادران، شرایطی را تجربه می‌کنند که به آن لوپوس نوزادی گفته می‌شود. لوپوس نوزادی با بیماری لوپوس سیستماتیک بزرگسالان متفاوت بوده و یک شرایط گذرا است. علائم بالینی این بیماری شامل بثورات پوستی در زمان تولد، میزان غیرطبیعی سلول‌های خونی، مشکلات کبد و گاه مشکلات قلبی می‌گردد که این شرایط ظرف 3 تا 6 ماه بعد از تولد، رفع می‌شود. البته در بعضی از این کودکان، امکان دارد مشکلات قلبی باقی مانده و منجر به بلوک قلبی مادرزادی (نوعی بیماری قلبی) شود.
لوپوس پس از زایمان
متاسفانه در 6 تا 12 ماه بعد از زایمان، خطر وقوع حمله لوپوس برای مادر وجود دارد. به همین دلیل، پیگیری پایش‌ها و درمان در این افراد بسیار بااهمیت است. همچنین اکثر مادران لوپوسی، با توجه به داروهای مصرفی و شرایط نوزاد می‌توانند با شیرخود، نوزاد را تغذیه کنند اما حتماً باید با توجه به شرایط خود و داروهای مصرفی، در مورد ایمن بودن شیردهی با پزشک خود مشورت نمایند.
در مجموع باید گفت، پزشکان به افراد دچار لوپوس توصیه می‌کنند باتوجه به عوارض لوپوس در بارداری و خطراتی که می‌تواند مادر و جنین را تهدید نماید، تعداد فرزندان کمی داشته باشند و از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری به استفاده کنند و در صورت تمایل به باردار شدن، حتماً با مشورت و اجازه متخصص روماتولوژی و پریناتولوژی، اقدام به بارداری نمایند.
اقدامات پیش از بارداری در فرد مبتلا به لوپوس
این مادران حتماً قبل از اقدام به بارداری، باید با متخصص روماتولوژی خود و یک متخصص طب مادر و جنین (پریناتولوژیست) مشورت داشته باشند، تا قبل از شروع بارداری لوپوس خاموش و تحت کنترل باشد. همچنین گاهی لازم است قبل از بارداری، با صلاحدید متخصص میزان و نوع داروهای درمانی مادر، تغییر کند. باید دانست قطع سرخودانه‌ی داروهای لوپوس، خطر شعله‌ور شدن بیماری را به دنبال دارد.
آیا لوپوس با نازایی ارتباط دارد؟
مطالعات نشان می‌دهند که جدا از ارتباط بیماری لوپوس و بارداری، این بیماری می‌تواند بر روی قدرت باروری، چه در مردان و چه در زنان، تاثیرمنفی بگذارد؛ چرا که هم روند بیماری لوپوس و هم درمان‌های کنترل کننده آن می‌توانند بر روی سیستم تولید مثل فرد و غدد جنسی او تاثیرگذار باشند. همچنین مسائل روانی ناشی از بیماری (مانند افسردگی) هم درصد باروری را کم می‌کند. به علاوه باید اضافه کرد امکان سالم به پایان رساندن یک بارداری در فرد مبتلا به لوپوس کمتر از افراد غیرمبتلا است و این مهم نیز باعث کم بودن قدرت فرزندآوری در این افراد است.
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که:
بارداری موفق لوپوس ممکن است؟
بله، افراد مبتلا به لوپوس می‌توانند بارداری موفقی داشته باشند، اما این امر مستلزم نظارت دقیق پزشکان و کنترل علائم بیماری است. پیش از تصمیم‌گیری برای بارداری، باید با متخصصان مشورت کرده و تنها در صورت تأیید پزشک و کنترل مناسب بیماری اقدام به بارداری کرد. به طور کلی، بارداری در افراد مبتلا به لوپوس نسبت به افراد سالم با خطرات بیشتری برای مادر و جنین همراه است. یکی از شرایط اساسی برای بارداری ایمن در بیماران لوپوسی، عدم وقوع حملات بیماری در شش ماه گذشته است؛ به این معنا که فرد باید در این مدت بدون علائم لوپوس باشد. در غیر این صورت، خطر بروز عوارضی مانند سقط جنین، زایمان زودرس و مسمومیت بارداری به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد.
منبع:
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.