علائم بارداری | ریزترین علائم و نشانه‌های بارداری

علائم بارداری یک سری نشانه‌های غیرمعمول در بدن هستند؛ به طوری که ممکن است خود شخص متوجه تغییرات فیزیولوژیک بدنش شود. مثلاً بدنش به یکباره گُر می‌گیرد، پریودش به تعویق افتاده، نوسانات خلقی پیدا کرده یعنی یک لحظه به طرز عجیبی ناراحت و یک لحظه به حالت طبیعی بر می‌گردد. تا اینجا شاید این علائم شبیه به دوره پریود باشند؛ اما کم کم حالت تهوع، درد پستان‌ها، خستگی، کمردرد، مشکلات گوارشی و... هم اضافه می‌شود. با ما همراه باشید تا ریزترین علائم بارداری از هفته اول به بعد را دقیق‌تر بررسی کنیم و ببینیم که این نشانه ها بعد از چند روز ظاهر می شوند.

پادکست خلاصه مقاله ریزترین علائم بارداری:

ویدئوی نشانه‌ها و علائم بارداری توسط کارشناس مامایی 

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

علائم بارداری از چه زمانی شروع می‌شود؟

اولین سوالی که پیش می‌آید این است: علائم حاملگی بعد از چند روز ظاهر می‌شود؟ تقریباً 7 تا 14 روز طول می‌کشد تا جنین لانه گزینی کند و پیام قطع قاعدگی صادر شود. آیا در این مدت شاهد علائم بارداری خواهید بود؟ در این مدت همه علائم بارداری بروز نمی‌کند اما زنان، تغییراتی هرچند اندک مانند احساس خستگی، گرفتگی خفیف و لکه بینی را احساس می‌کنند زیرا بدن برای سازگار شدن با رشد جنین، تغییر می‌کند. البته زمان بروز علائم بارداری در افراد مختلف، متفاوت است. در ادامه، درباره این علائم بیشتر توضیح خواهیم داد.

* مقاله لانه گزینی کی اتفاق می‌افتد؟ را مطالعه کنید.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم و نشانه های بارداری در هفته‌های اول تا دوازدهم

مطالعات نشان می‌دهد 60 درصد از زنان، بعضی از علائم بارداری را تا هفته 5 و 6 بارداری تجربه می‌کنند اما بیشتر آنان، نشانه‌های بارداری را حدود هفته هشتم مشاهده می‌کنند. علائم حاملگی از هفته اولِ بعد از لقاح، شروع می‌شود و احتمالاً با گذشت زمان شدیدتر می‌شود.

همان‌طور که از جدول بالا مشخص است، شدت و تنوع علائم تا ماه سوم و با گذر زمان، افزایش می‌یابد و سپس به‌مرور کم می‌شود. 

 علائم اولیه بارداری کدام‌اند؟

با لقاح تخمک و شکل‌گیری جنین، علائمی مثل عقب افتادن پریود، نوسانات خلقی و تغییرات هورمونی شروع می‌شود که از اولین علائمی است که زن باردار تجربه می‌کند. این علائم اولیه حاملگی که معمولاً فوری هم ظاهر می‌شوند عبارتند از:

۱. قطع عادت ماهیانه

نشانه‌ی صددرصدی بارداری نیست، اما یکی از اولین علائم است؛ مخصوصاً اگر با تهوع و تغییر خلق‌وخوهمراه باشد. توصیه پزشکان این است که در صورت مشکوک بودن به بارداری، بعد از گذشتنِ حداقل ده روز از تعویق پریود، برای آزمایش‌های بارداری اقدام کنید.

۲. دردناک و حساس شدن پستان ها 

با شروع ترشح هورمون‌های حاملگی، پستان‌ها حساس و دردناک شده، اندازه آن‌ها از ماه دوم بزرگتر می‌شود و عروق ظریفی زیر پوست سینه دیده می‌شود. هر تغییری از جمله سفت یا حساس شدن سینه‌ها، می‌تواند یکی از علائم بارداری باشد.

*مقاله درد نوك سينه در اوايل بارداری را مطالعه کنید.

۳. تکرر ادرار بدون سوزش ادرار

بعد از صورت گرفتن لقاح، به‌مرور زمان، حجم خون مادر افزایش می‌یابد. به همین سبب زنان باردار دچار تکرر ادرار می‌شوند. بنابراین تکرر ادرار ممکن است از نشانه‌های بارداری باشد اما نباید آن را با علائم عفونت ادراری، مانند سوزش و ترشح‌های غیرعادی، یکی گرفت.

۴. خستگی و بی‌حالی شدید

وقتی بارداری شروع می‌شود، بدن به ‌یک‌باره باید از پس کارهای اضافه‌ای چون حفظ بارداری و رساندن غذا و اکسیژن به رحم، جنین و جفت بربیاید. این شرایط باعث افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود و می‌تواند باعث احساس خستگی در دوران بارداری شود.

۵. حالت تهوع

حالت تهوع در اوایل بارداری می‌تواند به دلیل افزایش سطح هورمون hcg باشد که معمولاً پس از لانه‌گزینی‌ جنین در رحم به سرعت افزایش می‌یابد. این اتفاق معمولاً در صبح‌گاه رخ می‌دهد و غالباً با سرگیجه در بارداری همراه است. تهوع صبحگاهی یکی از شایع‌ترین علائم بارداری در هفته اول است که حتی قبل از قطع شدن قاعدگی خودش را نشان می‌دهد. پس یکی از اولین نشانه‌های تایید کننده حاملگی است.

۶. تنفر از بعضی غذاها و بوها 

همان هورمون‌ها باعث می‌شوند بوی بعضی چیزها (مثل گوشت، قهوه، عطر یا حتی بوی غذاهایی که قبلاً مورد علاقه شما بودند) ناگهان خیلی شدید و آزاردهنده به نظر برسند.

نشانه‌های با احتمال کمتر:

۷. کمردرد و دردهای زیر شکم

کمردرد در بارداری یکی از شایع‌ترین علائم این دوران است؛ تا جایی که تقریباً 70 درصد زنان، آن را تجربه می‌کنند. با بیشتر شدن سن حاملگی و بزرگ شدن جنین و شکم، این درد بیشتر هم می‌شود. کمردرد و دردهای انقباضی در زیر شکم و کمر در روزهای پیش از قاعدگی هم رخ می‌دهد. به همین دلیل، تشخیص تفاوت کمردرد حاملگی از کمردرد پیش از قاعدگی سخت است. 

۸. مشکلات گوارشی

هورمون‌های بارداری و تغییراتی که در عملکرد دستگاه گوارش ایجاد می‌کند، می‌تواند باعث مشکلات گوارشی مثل یبوست، نفخ شکم و سوزش سر دل شوند.

۹. گرفتگی بینی

 برخی از مادران از همان ابتدای بارداری دچار گرفتگی یا آبریزش بینی می‌شوند. حدود یک‌ سوم مادران از ماه دوم بارداری این حالات را تجربه می‌کنند. علت آن هم گرفتگی بینی در بارداری افزایش مخاط بینی است که عامل اصلی آن هم هورمون‌های بارداری هستند.

۱۰. تنگی نفس

هورمون‌های بارداری، عملکرد تنفسی را تغییر می‌دهند؛ تا جنین در طول بارداری از خون حاوی اکسیژن بهره‌مند شود. در طول بارداری رحم بزرگ‌تر شده و وزن مادر هم بیشتر می‌شود. در نتیجه فشار بیشتری به ریه‌ها وارد می‌شود. به همین دلیل است که تنگی نفس در اواخر بارداری شدیدتر از اوایل آن است. 

* مقاله تنگی نفس در بارداری پسر و دختر را مطالعه کنید.

۱۱. هوس‌های غذایی

علت اصلی ویار بارداری مشخص نیست؛ ولی داشتن ویار یکی از شایع‌ترین نشانه‌های حاملگی است. کمبود برخی مواد ضروری مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی، سبب میل زنان باردار به بعضی خوراکی‌های عجیب مانند خاک و یخ می‌شود. هوس‌های غذایی یا بیزاری از برخی خوراکی‌ها، از ریزترین علائم هفته سوم بارداری هستند.

۱۲. تغییرات شدید خلق و خو

هورمون‌های بارداری، علاوه ‌بر جسم، بر روح و روان مادر نیز اثر می‌گذارند. هورمون hCG و استروژن در حال بالا رفتن در بدن هستند که روی انتقال‌دهنده‌های عصبی مغز اثر گذاشته و باعث تغییرات روحی می شوند. در واقع، هورمون‌های بارداری شرایط شیمیایی مغز را تغییر می‌دهند. به همین دلیل، ممکن است در دوران بارداری، بسیار حساس و تحریک‌پذیر شوید و طوفانی از احساسات متناقض (یک لحظه شاد یک لحظه ناراحت) را تجربه کنید. البته بسیاری از زنان در دوران پیش از قاعدگی نیز وضعیت مشابهی دارند.

۱۳. اختلالات خواب

علت اصلی این مشکلات، تغییرات هورمونی بدن است؛ اما در ماه‌های بعدی، تنگی نفس و بزرگ شدن شکم است که باعث مشکلات خواب می‌شوند.

۱۴. احساس ضعف و سرگیجه

در طول بارداری، افزایش سوخت‎‌و‌ساز و فعالیت بدن ممکن است سبب افت ناگهانی قند خون مادر شود. سبک شدن سر، سیاهی رفتن چشم، ضعف و غش کردن از نتایج افت قند و کاهش فشار خون است.

* مقاله علائم بارداری از روی ناف را مطالعه کنید.

۱۵. تغییرات در پوست 

هورمون‌های بارداری بر پوست هم اثر می‌گذارند و سبب پررنگ شدن خط ناف، هاله اطراف پستان، دستگاه تناسلی و خال‌ها می‌شوند. بر اثر تغییرات هورمونی، ممکن است بر صورت و گردن زنان باردار، لک‌های حاملگی ظاهر شود. تغییرات پوستی در بارداری‌ اول، بیشتر است و از بارداری دوم به بعد، کمتر می‌شود. همچنین ممکن است پوست صورت تیره شود، پوست بدن خشک شود و در صورت و گردن آکنه و جوش ظاهر شود. 

۱۶. ترشحات رحمی

با شروع بارداری، رحم کم‌کم شروع به رشد می‌کند و از 12 هفتگی از لگن خارج می‌شود. میزان ترشحات رحمی در بارداری تحت تاثیر هورمون‌های حاملگی افزایش پیدا می‌کند که ممکن است برای زنان باردار آزاردهنده باشد.

به نقل از betterhealth

An increase in vaginal discharge is a common change during pregnancy. If it is associated with itchiness, pain, a bad odour or pain on passing urine then it may be due to an infection. Seek treatment from your GP.

افزایش ترشحات واژن یک تغییر رایج در دوران بارداری است.  اگر با خارش، درد، بوی بد یا درد هنگام دفع ادرار همراه باشد، ممکن است به دلیل عفونت باشد.  برای درمان به پزشک عمومی مراجعه کنید.

۱۷. لکه بینی

چسبیدن رویان به دیواره‌ داخلی رحم و لانه گزینی در آن، سبب پاره شدن عروق جداره رحم می‌شود. در بعضی از افراد، این پارگی عروق با لکه‌بینی یا خونریزی‌های مختصر خودش را نشان می‌دهد. یکی از علائم بارداری قبل از عقب افتادن پریود، همین لکه‌بینی است. لکه بینی در بارداری یا خونریزی، چند ساعت تا یکی دو روز، به طول می‌انجامد و با خونریزی حاصل از عادت ماهیانه که حجیم و طولانی‌مدت است، تفاوت دارد. 

* مقاله جدول علائم بارداری دختر و پسر را مطالعه کنید.

۱۸. افزایش ضربان قلب

در حدود هفته‌های 8 تا 10 بارداری، ممکن است قلب سریع‌تر و سخت‌تر بتپد. تپش قلب در بارداری شایع است. این اتفاق هم معمولاً به دلیل تغییرات هورمونی بدن است. همچنین در ادامه بارداری، به دلیل افزایش جریان خون به جنین نیز، این وضعیت قدری تشدید خواهد شد.

علائم قطعی و احتمالی بارداری در هفته اول تا سوم

علائم صددرصدی بارداری در هفته اول چیست؟ قبل از هر چیز لازم به ذکر است که چیزی تحت عنوان علائم بارداری حتمی وجود ندارد. زنان ممکن است بسیاری از این علائم را در بدن خود ببینند ولی باردار نباشند؛ یا ممکن است باردار باشند و علائمی نداشته باشند. 

* مقاله اولین نشانه های بارداری قبل از پریود را مطالعه کنید.

اولین علائم بارداری بعد از انتقال جنین فریز شده به روش IVF نیز مشابه علائم بارداری طبیعی هستند. از طرف دیگر برخی زنان دچار بارداری پنهان می‌شوند. معمولاً این افراد قاعدگی‌های نامنظم دارند.

همه علائم بارداری را می‌توان در دو دسته زیر جای داد: 

علائم فوری بارداری

این‌ها علائم فوری (ثانویه) بارداری هستند؛ سریع بروز می کنند و یک هشدار هستند. ممکن است در همه زنان دیده نشود و نشانه تایید قطعی هم نیستند. این علائم عبارتند از:

1. قطع عادت ماهیانه
2. دردناک و حساس شدن پستان ها 
3. تکرر ادرار بدون سوزش ادرار
4. خستگی و بی‌حالی شدید
5. حالت تهوع
6. تنفر از بعضی غذاها و بوها
7. کمردرد و دردهای زیر شکم
8. مشکلات گوارشی
9. گرفتگی بینی
10. تنگی نفس
11. هوس‌های غذایی (ویار)
12. تغییرات شدید خلق و خو
13. اختلالات خواب
14. احساس ضعف و سرگیجه
15. تغییرات در پوست 
16. ترشحات رحمی
17. لکه بینی
18. افزایش ضربان قلب

شاید برایتان جالب باشد بدانید که برخی از مادران که قاعدگی نامنظمی ندارند، ممکن است حتی تا ماه دوم و سوم بارداری، از حضور جنین در وجودشان بی‌اطلاع باشند! بنابراین بهترین کار برای اطمینان از باردار شدن، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیص بارداری است

روش های تشخیص بارداری

از طریق این روش‌ها می‌توانیم تشخیص دهیم که یک خانم باردار است یا خیر:

• آزمایشات بارداری شامل ارزیابی سطح بتا HCG در خون یا ادرار فرد
• تست خانگی یا همان بی بی چک
• تست بارداری خانگی
• استفاده از سونوگرافی واژینال یا شکمی
• تشخیص جنین و یا مشاهده فعالیت قلب جنین در سونوگرافی
• شنیدن صدای قلب جنین توسط دستگاه سنجش ضربان قلب جنین
• لمس قسمت‌های مختلف جنین در معاینه (بعد از 24 هفته این امکان وجود دارد)
• لمس حرکات جنین در معاینه (بعد از 22 هفته این شرایط وجود دارد)

انجام آزمایش خون بارداری سریع‌تر و دقیق‌تر از سایر روش‌ها، بارداری را تشخیص می‌دهد. بهترین زمان انجام این تست، بعد از به تعویق افتادن قاعدگی است.

علائم احتمالی بارداری

به علائمی گفته می‌شود که نشانه قطعی بارداری نیستند. این‌ها علائم ثانویه بارداری هستند که ممکن است در همه زنان دیده نشود. بسیاری از بارداری‌ها، جز قطع شدن عادت ماهیانه، علامت دیگری ندارد. از طرف دیگر، بسیاری از علائم احتمالی بارداری به علائم قاعدگی شباهت دارند؛ به همین دلیل ممکن است فرد تا زمانی که پریودش عقب نیفتد، به بارداری خود پی نبرد. شاید برایتان جالب باشد بدانید که برخی از مادران که قاعدگی نامنظمی ندارند، ممکن است حتی تا ماه دوم و سوم بارداری، از حضور جنین در وجودشان بی‌اطلاع باشند! بنابراین بهترین کار برای اطمینان از باردار شدن، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیص بارداری است. با این ‌حال، در ادامه درباره علائمی که ممکن است نشانه بارداری باشد، بیشتر توضیح می‌دهیم.

تفاوت علائم بارداری و سندروم پیش از قاعدگی (PMS)

علائم اولیه بارداری بسیار به علائم سندروم پیش از قاعدگی نزدیک است. از این رو گاهی تمیز دادن آن‌ها از یکدیگر دشوار است. در جدول زیر در مورد بعضی تفاوت‌های بین این دو شرایط بیشتر توضیح داده‌ایم:

علائم بارداری بعد از 48 ساعت نزديكی 

در بیشتر مواقع، آنچه بعد از رابطه جنسی دیده می‌شود مانند لکه‌بینی یا افزایش ترشح واژن، ربطی به بارداری ندارد و روز اول بارداری نشانه خاصی ندارد. از طرف دیگر، چنان‌که گفته شد، علائم بارداری در روزهای اول تشکیل نطفه، به نشانه‌های دوران پریود و سندروم پیش از قاعدگی(PMS)  بسیار شبیه است و ممکن است با هم اشتباه گرفته شود.

علائم لانه گزینی

در زمان تخمک گذاری، اگر لقاح به درستی انجام شود، در حدود 8 تا 10 روز بعد، لانه گزینی اتفاق می‌افتد و علائم آن بسیار شبیه به علائم پیش از قاعدگی است. در این شرایط، شاهد گرفتگی و درد خفیفی در رحم و خونریزی بسیار ضعیفی خواهید بود که به رنگ صورتی یا قهوه‌ای است و با خون پریود که قرمز رنگ است، تفاوت دارد. در بعضی زنان، این علائم ظهور نمی‌کند.

* مقاله ریزترین علائم تخمک گذاری را مطالعه کنید.

علائم بارداری و جنسیت جنین

بسیاری از افراد معتقدند که علائم بارداری پسر با علائم بارداری دختر متفاوت است ولی هیچ پژوهش علمی این نظریه را تایید نمی‌کند. برای مثال بیشتر افراد معتقدند حالت تهوع در بارداری پسر کم است یا اصلاً وجود ندارد و برعکس از علائم صددرصدی بارداری دختر است اما در عمل چنین نیست و شدت تهوع به جنسیت جنین ربط ندارد.

علائم بارداری دو قلو

علائم بارداری دوقلو نسبت به بارداری تک قلو متفاوت است. در بارداری دو قلو، سطح هورمون‌ها بیشتر از بارداری تک قلو است. درنتیجه، زنانی که بارداری چندقلو دارند، ممکن است علائم متنوع‌تری را با شدت بیشتری داشته باشند.

علائم بارداری خارج از رحمی

علائم بارداری خارج رحمی تا حد زیادی مشابه علائم بارداری سالم است. در این بارداری هم پریود عقب می‌افتد و حالت تهوع و درد سینه حس می‌شود اما نشانه‌های دیگری هم دیده می‌شود که طبیعی نیست. برای مثال، در بارداری خارج رحمی، خونریزی و دردهای زیاد شکمی و ناحیه‌ی لگن دیده می‌شود. همچنین در این شرایط، تپش قلب ممکن است ضعیف شود تا حدی که فرد دچار غش و بی‌حالی شود. بنابراین، توصیه می‌شود با مشاهده این علائم فوراً به پزشک مراجعه کنید.

علائم بارداری پوچ

این حاملگی زمانی رخ می‌دهد که سلول جفت رشدی غیرطبیعی داشته باشد و به‌صورت توده‌ درآید. علائم این بارداری در ابتدا بسیار شبیه به بارداری طبیعی است اما با افزایش سن بارداری علائم جدیدی ظاهر می‌شود، از جمله خونریزی به رنگ قهوه‌ای تیره تا قرمز روشن در سه ماه اول بارداری، تهوع شدید، درد و فشار لگن، افزایش فشار خون، دفع کیست، پرکاری تیروئید و ... 

علائم بارداری در شیردهی

برخلاف تصور غالب، در دوران شیردهی نیز باردار شدن امکان‌پذیر است. علائم بارداری در شیردهی هم تا حد زیادی مانند دیگر بارداری‌های طبیعی است.

بارداری کاذب

بارداری کاذب شرایطی روانشناختی است که در آن، فرد احساس می‌کند باردار است و علائم بارداری را نیز دارد. بارداری کاذب در زنانی پیش می‌آید که مدتی طولانی باردار نشده‌اند یا دچار شرایط روحی خاصی هستند. علائم بارداری کاذب بسیار شبیه به علائم بارداری است ولی تست بارداری نشان می‌دهد که فرد باردار نیست.

علائم بارداری بعد از سقط جنین

در اولین تخمک‌گذاری بعد از سقط جنین، امکان باردار شدن وجود دارد اما بهتر است که بدن زنی که سقط جنین داشته است، سه تا شش ماه استراحت کند و باردار نشود تا قوایش را به دست آورد. با این ‌حال، اگر بارداری اتفاق بیفتد، علائمش شبیه به بارداری‌های طبیعی است، با این تفاوت که هرچه زمان بارداری به سقط نزدیک‌تر باشد علائمش شدیدتر است زیرا هنوز سطح هورمون‌ها به حالت عادی برنگشته است که دوباره تغییرات هورمونی آغاز می‌شود.

سوالات پرتکرار کاربران و پاسخ متخصص

تست بیبی‌چک انجام دادم که خط دوم کمرنگ بود. مدام حالت تهوع خیلی خفیف دارم. آیا باردار هستم؟

خط دوم حتی اگر کمرنگ باشد، نشان‌دهنده وجود هورمون بارداری (hCG) است و احتمال بارداری وجود دارد. برای اطمینان بیشتر، آزمایش خون (بتا hCG) انجام دهید.

دو روز مانده به پریودم سردرد شدید دارم. آیا باردارم؟

سردرد می‌تواند ناشی از تغییرات هورمونی پیش از پریود (PMS) یا اوایل بارداری باشد. برای اطمینان، چند روز پس از تأخیر پریود، تست بارداری خون انجام دهید.

دو هفته بعد از انتقال علائم پریود دارم، اما خبری از پریود نیست. آیا باردارم یا دارم پریود می‌شوم؟

علائمی مشابه پریود (مثل درد شکمی یا حساسیت سینه‌ها) می‌تواند نشانه بارداری یا آماده شدن بدن برای پریود باشد. اگر خونریزی شروع نشده است، آزمایش بتا hCG انجام دهید تا وضعیت بارداری مشخص شود.

در روز چهاردهم انتقال هنوز علائم بارداری ندارم. آیا باردار نیستم؟

عدم وجود علائم لزوماً به معنای عدم بارداری نیست. برخی افراد تا هفته‌های بعد از بارداری نیز علائمی ندارند. بهترین راه تعیین بارداری، آزمایش خون در روز چهاردهم یا بیشتر انتقال است.