انواع خونریزی در بارداری و علل آن

 لکه‌بینی و انواع خونریزی در بارداری، یکی از رخدادهای مهم و خطرناک است که امکان دارد در طول بارداری رخ بدهد. مشخص شدن علل خونریزی که می‌تواند به دلیل عفونت‌های بارداری و بسیاری از عوامل دیگر باشد، جهت کنترل و درمان آن بسیار حائز اهمیت است. مشکلات و بیماری‌های احتمالی دیگر مانند عفونت ادراری در بارداری نیز باید بسیار جدی گرفته شود. در مقاله پیش رو، در مورد علل و عوامل خونریزی‌های رحمی در طول بارداری صحبت خواهیم کرد. 

پادکست خلاصه مقاله انواع خونریزی در بارداری:

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

تفاوت لکه بینی و خونریزی در بارداری چیست؟

تغییر رنگ ترشحات معمول رحمی به قهوه‌ای تا سرخ را  لکه‌بینی می‌گویند اما انواع خونریزی در بارداری، شدیدتر از یک ترشح ساده و خفیف است که خود می‌تواند دارای درجات مختلفی باشد، از خفیف که نهایتاً یک دستمال کوچک را کثیف کند تا دفع لخته‌های بزرگ و نیازمند به تعویض پد بهداشتی در هر ساعت است. در طول بارداری، هر نوع لکه‌بینی یا خونریزی مهم است و در صورت وجود آن، حتماً باید به پزشک بارداری (متخصص زنان زایمان یا ماما) و یا مرکز درمانی جهت بررسی و درمان، مراجعه شود.

* مقاله علت لکه بینی قهوه ای در موعد پریود را مطالعه کنید.

اگر در طول بارداری دچار لکه بینی یا خونریزی رحمی شدیم چه کنیم؟

لکه بینی و انواع خونریزی در بارداری در هر میزان، با هر الگویی (گه‌گاه یا دائم) و در هر سن بارداری مهم است و یکی از علائم خطر در طول بارداری محسوب می‌شود که نیاز به بررسی دقیق دارد. در تمامی موارد خونریزی، نیاز به بررسی‌های سونوگرافیک برای تشخیص علت خونریزی وجود دارد. بر اساس شرایط مادر، ممکن است نیاز به معاینه واژینال و شکمی مادر، انجام تست‌های آزمایشگاهی و سایر تست‌های تشخیصی برای شناسایی علت قطعی وجود داشته باشد.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علت ایجاد انواع خونریزی در بارداری کدامند؟

علت ایجاد انواع خونریزی در بارداری، در زمان‌های مختلف بارداری با یکدیگر متفاوت هستند. حال به بررسی علل خونریزی در هر نیمه بارداری به صورت مجزا می‌پردازیم.

علل خونریزی رحمی در نیمه اول بارداری

در ابتدای بارداری به خصوص سه ماه نخست آن (14 هفته ابتدایی) بین 20 تا 40 درصد از مادران انواع خونریزی در بارداری را در شدت‌های مختلف، از لکه بینی مختصر گرفته تا خونریزی شدید، با یا بدون درد و به صورت دائمی یا موقتی تجربه می‌کنند. این‌که چه مقدار خونریزی در بارداری طبیعی است؟ در مقاله‌ای جداگانه و به‌طور کامل، شرح داده شده است. حال علل اصلی ایجاد خونریزی در اوایل بارداری عبارتند از:

1. سقط زود هنگام
2. حاملگی نا به جا  
3. تهدید به سقط
4. کاشت رویان یا لانه گزینی حاملگی
5. حاملگی مول یا بچه خوره
6. ضایعات واژن، دهانه رحم و رحم

 سقط زود هنگام 

منظور از دست رفتن بارداری، در ابتدای بارداری است که به صورت خود به خود رخ می‌دهد. سقط  می‌تواند به صورت کامل یا ناقص رخ بدهد. 15 تا 20 درصد بارداری‌ها، به این نحو از دست می‌روند. خونریزی مربوط به سقط زود هنگام، معمولاً حجیم است و با دردها و انقباض‌های رحمی همراه است. سقط همچنین می‌تواند در بارداری‌های دو یا چند قلویی، برای یکی از جنین‌ها اتفاق بیفتد و بارداری با بقیه جنین‌ها ادامه پیدا کند.

حاملگی نا به جا

به لانه‌گزینی رویان در هر جایی جز حفره داخلی رحم، حاملگی نابه‌جا گفته می‌شود. 2 درصد از بارداری‌ها، از نوع نابه‌جا هستند. پارگی یک حاملگی نابه‌جا، بسیار خطرناک است و می‌تواند جان مادر را تهدید کند. از علل بارداری نا‌به‌جا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه بارداری نابه‌جا قبلی؛
• سابقه عفونت‌های لگنی؛
• سابقه جراحی در ناحیه شکم، لگن و بارداری به روش لقاح خارجی مثل IVF .

میزان و نحوه خونریزی در این نوع بارداری، کاملاً متغیر است و ممکن است از یک ترشح قهوه‌ای تا خونریزی در فرد رخ بدهد. خونریزی در این نوع بارداری، می‌تواند قبل از به تاخیر افتادن عادت ماهیانه شروع شود و معمولاً در افرادی که قاعدگی منظمی ندارند، با علائم شروع عادت ماهیانه اشتباه گرفته می‌شود. درد در ناحیه زیر شکم و کمر نیز از علائم دیگر این نوع بارداری است.

تهدید به سقط

وجود لکه بینی یا انواع خونریزی در ابتدای بارداری، می‌تواند نشانه شروع شدن فرایند سقط باشد. در موارد تهدید به سقط، هنوز محصولات بارداری دفع نشده است اما معمولاً خونریزی به میزان کم شروع شده و رنگ ترشحات از قهوه‌ای تا خونریزی روشن متغیر است. بعد از شروع خونریزی، دردهای زیر شکمی نیز آغاز می‌شود. کمردرد همراه با ناراحتی در لگن هم ممکن است وجود داشته باشد.

لکه بینی ناشی از لانه گزینی

بعد از لقاح تخمک و اسپرم، سلولی به نام سلول تخم ایجاد می‌شود. تخم به سرعت رشد می‌کند، تقسیم می‌شود و رویان را می‌سازد. رویان برای این‌که بتواند رشد کند و زنده بماند، نیاز به استفاده از موادغذایی و اکسیژن داخل رگ‌های خونی مادر دارد. به همین دلیل رویان از داخل لوله‌های رحم به داخل حفره رحم که فضای مناسبی برای بقا و رشد است، به دیواره رحم چسبیده و خودش را به عروق خونی مادر می‌رساند و با سرعت زیادی به تقسیم و رشد ادامه می‌دهد. به این پدیده، لانه گزینی می‌گویند. چسبیدن و تهاجم رویان به دیواره داخلی رحم، سبب پاره شدن رگ‌های خونی محل لانه گزینی می‌گردد. در بعضی از افراد، این پارگی رگ‌های خونی با لکه بینی یا خونریزی محدود و کم، خودش را نشان می‌دهد. این لکه بینی یا خونریزی، برای مدت کوتاهی در حد چند ساعت تا یکی دو روز به طول می‌انجامد.

 حاملگی مولار

مول یا در اصطلاح عامه بچه خوره، نوعی بارداری است که بر اثر رشد غیرطبیعی سلول‌های جفت ایجاد می‌شود. در این نوع بارداری، جنین وجود ندارد و بافت جفت توده‌ای گوشتی غیرطبیعی را ایجاد می‌کند که ممکن است مانند سلول‌های بدخیم به اندام‌های دیگر تهاجم کند. خونریزی‌های رحمی در این نوع بارداری هم می‌تواند با شدت‌های متغیر وجود داشته باشد. تهوع و استفراغ شدید هم معمولاً در این نوع بارداری دیده می‌شود.   

ضایعات واژن و رحم

برخی از عفونت‌های ناحیه تناسلی مثل تبخال تناسلی در بارداری توده‌هایی مثل انواع پولیپ‌ها و فیبروم‌ در بارداری و ضربه‌های وارد شده به این ناحیه می‌توانند سبب بروز لکه بینی و انواع خونریزی در بارداری گردند.  

مطالعات نشان می‌دهد که ارتباطی بین خونریزی‌های سه ماهه اول بارداری و پیامدهای بد حاملگی مثل از دست رفتن بارداری، زایمان زودرس و رشد کم جنین وجود دارد. در زمانی که خونریزی‌ها اندک و زیر 6 هفته رخ می‌دهد، احتمال وقوع این پیامدهای برای بارداری ناچیز است، اما اگر خونریزی‌ها حجیم باشد و تا سه ماهه دوم ادامه پیدا کند، امکان رخ دادن این عواقب بالا می رود.

 علل خونریزی رحمی در نیمه دوم بارداری

  علل عمده خونریزی‌ها در نیمه دوم بارداری عبارتند از:

1. زایمان زودرس
2. جفت سر راهی
3. جدا شدن یا پاره شدن جفت
4. زایمان زودرس 

به پایان یافتن بارداری قبل از هفته سی و هفتم، زایمان زودرس گفته می‌شود. مشکلات رحمی، بارداری‌های چند قلویی و عفونت‌ها از جمله علل زایمان زودرس هستند. از جمله مشکلات رحمی موثر در ایجاد زایمان زودرس، نارسایی یا بی‌کفایتی دهانه رحم است. بی‌کفایتی دهانه رحم به این معناست که دهانه رحم که حفاظی برای نگه‌داری بارداری در حفره داخل رحم است، در طول بارداری کوتاه و ضعیف می‌شود و دیگر توان حفظ بارداری را ندارد و دهانه رحم باز شده و زایمان رخ می‌دهد. علائم زایمان زودرس شامل انقباض‌های رحمی، درد در ناحیه زیر شکم، کمر، لکه بینی، خونریزی و نشت یا پارگی کیسه آب (مایع آمنیوتیک) است. 

جفت سر راهی

 اگر جفت به نحوی قرار بگیرد که همه یا از قسمتی دهانه رحم را بپوشاند یا در نزدیکی آن واقع شود، سبب ایجاد جفت سرراهی یا به اصطلاح عام جفت پائین می‌گردد. قرارگیری جفت در این قسمت، آن را مستعد جدا شدن، پارگی و خونریزی می‌کند. جفت‌های سر راهی معمولاً در سه ماهه دوم بارداری، خود را با خونریزی و در یک چهارم موارد با درد‌های زیر شکم و انقباضات رحمی، نشان می‌دهند.

جدا شدگی یا پارگی جفت 

 بروز خونریزی‌های شدید رحمی در موارد جدا شدگی‌های وسیع جفت یا پارگی‌های آن دیده می‌شود و به شدت می‌تواند تهدید کننده جان مادر و جنین باشد. پارگی‌ها و جداشدگی‌های جفت می‌توانند بر اثر برخورد ضربه به رحم (مثل تصادف، افتادن و خشونت های فیزیکی)، پرفشاری خون و مصرف سیگار و کوکائین رخ بدهند.

سایر عوامل ایجاد خونریزی در نیمه دوم بارداری عبارتند از:

• برخی از عفونت‌های رحمی
• فیبروم و پولیپ‌های رحمی
• ضایعات دهانه رحم و واژن
• جدا شدگی محل برش سزارین قبلی بر روی رحم 
•  معاینات تحریکی واژینال 
• چسبندگی‌های جفت
• پارگی رگ‌های جفت (به صورت نادر)

علت خونریزی در بارداری‌های دو یا چند قلویی

وجود بیش از یک جنین در رحم، شرایط بارداری را پرخطر می‌کند و شانس وقوع برخی مشکلات بارداری در آن بیشتر می‌شود. برای مثال احتمال وجود جفت‌های پائین یا سر راهی، زایمان زودرس، نارسایی دهانه رحم و از دست رفتن یک جنین در این نوع بارداری‌ها، بیشتر از بارداری‌های تک قلویی است. این دلایل می‌تواند سبب افزایش احتمال بروز لکه بینی و انواع خونریزی در بارداری دو یا چند قلویی در مقایسه با بارداری‌های تک قلویی گردد.

درمان خونریزی رحمی در بارداری چگونه انجام می‌شود؟

مهمترین قدم برای درمان خونریزی در بارداری شناسایی علت بروز آن خونریزی است. با توجه به علت بروز خونریزی و شدت آن، درمان لازم برای مشکل مورد نظر، انجام می‌شود. مثلاً در بارداری‌های غیرطبیعی مثل بارداری نابه‌جا و مول، حتماً باید بارداری خاتمه پیدا کند یا در خونریزی‌های شدید، احتمال نیاز به انتقال خون وجود دارد.

در مجموع باید به هر نوع خونریزی رحمی در طول بارداری حساس بود و آن را جدی گرفت. از سوی دیگر حتماً این مسئله را با پزشک خود مطرح نمود.

 افسانه وقوع عادت ماهیانه در بارداری

طی هر سیکل قاعدگی که ماهیانه رخ می دهد، بر اثر هورمون های زنانه، دیواره داخلی رحم رشد می‌کند تا شرایط لازم برای نگه‌داری و تغذیه از ساک بارداری و رویان فراهم شود. در صورتی که بارداری رخ ندهد، این دیواره می‌ریزد و به همراه خونریزی از بدن دفع می‌شود. این فرایند هر ماه در بدن یک خانم غیر باردار تکرار می‌شود. باتوجه به این تعریف، وقوع عادت ماهیانه در بارداری به هیچ عنوان امکا‌‌ن‌پذیر نیست، چرا که به جز تغییرات متفاوت هورمونی بین سیکل‌های ماهیانه و بارداری، اگر در زمان بارداری دیواره داخلی رحم ریزش کند، جنین هم دفع می‌شود! پس علت وقوع انواع خونریزی در بارداری به هر شکلی که اتفاق می‌افتد، مواردی است که بالاتر به صورت کامل توضیح داده شد.