عفونت در بارداری چه علائمی دارد؟ درمان عفونت واژن در بارداری

احتمال ابتلا به عفونت‌ها در بارداری به دلیل تغییرات سطح هورمونی و تضعیف سیستم ایمنی، بیشتر از مواقع دیگر است. از علائم این عفونت می‌توان به تغییر در ترشحات، سوزش، خارش، درد و قرمزی اشاره کرد. برای درمان از پمادهای ضدقارچی مانند کلوتریمازول استفاده می‌شود. شما می‌توانید با رعایت بهداشت فردی و استفاده از لباس زیرهای نخی از بروز این عفونت جلوگیری کنید. در ادامه بیستر در مورد دلایل، علائم و روش‌های تشخیص عفونت در بارداری توضیح خواهیم داد.

پادکست خلاصه مقاله علائم عفونت در بارداری:

با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.

عفونت در بارداری چه علائمی دارد؟

عفونت در بارداری می‌تواند علائم متفاوتی داشته باشد، اما عفونت معمولاً با نشانه‌هایی مانند تب، لرز، احساس خستگی یا ضعف غیرمعمول، و بدن‌درد شروع می‌شود. این علائم ممکن است در نگاه اول ساده به نظر برسند، اما در بارداری اهمیت زیادی دارند، چون سیستم ایمنی مادر ضعیف‌تر است و خطر انتقال عفونت به جنین وجود دارد.

اگر عفونت در مجاری ادراری باشد، معمولاً با سوزش و تکرر ادرار، درد در قسمت تحتانی شکم یا پهلوها و تغییر بوی ادرار همراه است. این نوع عفونت در بارداری شایع است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.

در عفونت‌های واژینال، مادر ممکن است ترشح غیرطبیعی، خارش یا سوزش واژن و درد هنگام رابطه جنسی را تجربه کند. این عفونت‌ها معمولاً ناشی از قارچ یا باکتری هستند و نیاز به درمان دارویی ایمن در بارداری دارند.

در صورتی که عفونت ویروسی یا تنفسی باشد، علائمی مثل سرفه، گلودرد، تب، بدن‌درد و بی‌حالی دیده می‌شود. برخی از این ویروس‌ها مانند آنفلوآنزا یا کرونا می‌توانند در بارداری خطرناک‌تر باشند و حتماً باید با نظر پزشک کنترل شوند.

 در مجموع علائم عفونت در بارداری عبارتند از:

• ترشحات آبکی بدبو 
• ترشحات سبز و چرکی تا خونی
• خارش واژن یا اطراف آن
• بوی بد واژن بعد از نزدیکی
• درد زیر شکم
• احساس ناراحتی در اندام تناسلی
• سوزش ناحیه تناسلی
• سوزش هنگام دفع ادرار
• تب
• درد و ناراحتی هنگام نزدیکی
• ضایعات و زخم‌های ناحیه تناسلی 
• علت ریزش ناگهانی آب از واژن

توجه داشته باشید که هر تب یا نشانه غیرطبیعی در دوران بارداری باید جدی گرفته شود، چون برخی عفونت‌ها مثل توکسوپلاسموز، لیستریوز یا زیکا می‌توانند رشد و سلامت جنین را تحت تأثیر قرار دهند. مراجعه سریع به پزشک و شروع درمان مناسب، بهترین راه برای حفظ سلامت مادر و نوزاد است.

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

انواع عفونت‌های شایع در بارداری

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و کاهش نسبی عملکرد سیستم ایمنی، احتمال بروز برخی عفونت‌ها را بیش‌تر می‌کند. عفونت‌های شایع در بارداری شامل گروه‌های اصلی زیر است:

• عفونت ادراری در بارداری: شایع‌ترین نوع عفونت است و با علائمی مثل سوزش ادرار، تکرر ادرار و درد زیر شکم همراه است. در صورت عدم درمان می‌تواند به کلیه‌ها سرایت کند یا باعث زایمان زودرس شود.
• عفونت قارچی واژن: به علت تغییرات هورمونی و افزایش ترشحات بروز می‌کند و با خارش، سوزش و ترشحات سفید وغلیظ مشخص می‌شود.
• عفونت دهان و دندان در بارداری: تغییرات هورمونی ممکن است موجب التهاب لثه، خونریزی یا آبسه دندان شود که در صورت پیشرفت می‌تواند بر سلامت عمومی مادر و جنین تأثیر بگذارد.
• عفونت گلو و سرماخوردگی‌های ویروسی: معمولاً خفیف‌اند، اما تب بالا و بدن‌درد باید جدی گرفته شود، زیرا می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
• عفونت رحم یا کیسه آب (در موارد شدید): معمولاً پس از پارگی زودرس کیسه آب یا در زایمان‌های طولانی رخ می‌دهد و با تب، ترشحات بدبو و درد شکم همراه است؛ نیاز به درمان فوری دارد.
• عفونت پوستی یا قارچ پوستی: به دلیل تعریق بیشتر و تغییرات ایمنی در بارداری شایع‌تر می‌شود و معمولاً با خارش، قرمزی یا پوسته‌ریزی همراه است.
• عفونت‌های انگلی (مثل توکسوپلاسموز): از طریق گوشت نیم‌پز یا تماس با مدفوع گربه منتقل می‌شود و می‌تواند سبب ناهنجاری‌های جنینی شود.
• عفونت‌های ویروسی خطرناک برای جنین (مثل سرخجه، سیتومگالوویروس، هرپس): این ویروس‌ها ممکن است از جفت عبور کرده و باعث مشکلات رشد یا ناهنجاری‌های مادرزادی شوند.

و از همه موارد بالا مهم‌تر عفونت واژینال در بارداری است که بروز آن ممکن است مشکلات جدی در پی داشته باشد. این نوع عفونت به‌دلیل تغییر در تعادل باکتری‌های طبیعی واژن و افزایش رطوبت در دوران بارداری بسیار شایع است. معمولاً با علائمی مانند ترشحات غیرطبیعی، خارش، سوزش و بوی ناخوشایند همراه است. درمان آن باید با داروهای ایمن و تجویز پزشک انجام شود، زیرا مصرف داروهای ضدقارچ یا آنتی‌بیوتیک بدون مشورت پزشک ممکن است برای جنین خطرناک باشد. رعایت بهداشت فردی، پوشیدن لباس‌های نخی و خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی به پیشگیری از این عفونت کمک می‌کند.

در طول بارداری میکروب‌های مختلفی می‌توانند سبب بروز عفونت‌های دیگر مانند واژینوز باکتریال در بارداری شوند. بیشتر این میکروب‌ها از دسته میکروب‌های منتقله از راه جنسی هستند و نه تنها واژن که قسمت‌های بالاتر یعنی دهانه رحم، رحم، جفت و مایع آمنیوتیک و حتی جنین را می‌توانند آلوده کنند. این نوع عفونت‌های آمیزشی و دیگر بیماری‌های آمیزشی در بارداری عموما از طریق شریک جنسی به زن منتقل می‌شوند.

* مقاله عفونت ادراری در بارداری را مطالعه کنید.

علائم عفونت واژن در بارداری

مایعات ترشح شده از غدد رحم، دهانه رحم، دیواره واژن، باکتری‌های موجود در ناحیه واژن و مخاط آن، در مجموع ماده‌ای را تولید می‌کنند که به صورت معمول از واژن به بیرون می‌ریزد و به آن ترشحات واژن گفته می‌شود. ترشحات واژن به حفظ رطوبت ناحیه تناسلی و تسهیل فرایند نزدیکی کمک می‌کند و همچنین از ورود میکروب‌ها به نواحی بالاتر جلوگیری می‌نماید. وجود عفونت‌ها، بارداری، یائسگی وغیره، بر روی وضعیت ترشحات واژینال تاثیر می‌گذارند.

قارچ‌ها موجودات زنده و میکروسکوپی هستند که به صورت طبیعی در مقدارهای اندک در بعضی از قسمت‌های بدن مثل پوست زندگی می‌کنند. اگر شرایطی ایجاد شود که این موجودات در ناحیه‌ای از بدن به صورت زیاد رشد و تکثیر کنند، سبب ایجاد عفونت قارچی در آن ناحیه می‌شوند. 

تفاوت خاصی بین نوع علائم عفونت‌های دوران بارداری با دیگر مواقع وجود ندارد ولی برای درمان عفونت‌ قارچی در بارداری، روش‌ها کمی متفاوت است. نشانه‌های این نوع عفونت عبارتند از:

• خارش واژن در بارداری و لب‌های ناحیه تناسلی 
• قرمز شدن، درد و حساسیت در واژن یا ناحیه تناسلی 
• ترشحات بارداری سفید رنگ و غیرطبیعی واژن که عموماً سفت و پنیری شکل هستند
• درد و ناراحتی هنگام نزدیکی
• سوزش هنگام خروج ادرار

علل ایجاد عفونت‌های واژینال در بارداری

در طول بارداری، برای این‌که بدن مادر وجود جنین را مثل یک عامل بیگانه پس نزند، سیستم ایمنی مادر ضعیف می‌شود و در این زمان، شرایط برای رشد و تکثیر قارچ‌ها در بدن و به خصوص واژن فراهم می‌شود. به همین خاطر در دوران بارداری، احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن، چندین برابر شرایط غیربارداری است. 

چه افرادی بیشتر دچار عفونت‌های واژن در بارداری می شوند؟

• مادرانی که برای مدت طولانی باید از آنتی بیوتیک‌ در بارداری استفاده کنند.
• افرادی که به درستی بهداشت را رعایت نمی‌کنند.
• افراد مبتلا به دیابت پیش از بارداری یا دیابت بارداری
• افراد دارای اضافه وزن و چاقی
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
• افرادی که داروهایی استفاده می‌کنند که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند.
• مادرانی که در زمان غیربارداری نیز چندین بار در سال به این نوع از عفونت دچار می‌شدند.

تفاوت ترشحات طبیعی واژن در بارداری با عفونت قارچی

تفاوت عفونت‌های دوران بارداری با ترشحات طبیعی در بارداری، این است که ترشحات طبیعی، بی‌رنگ تا سفید است، قوام کشدار و چسبناکی دارد(مثل سفیده تخم مرغ خام) و بوی خاصی هم نمی‌دهد. معمولاً در طول بارداری، بر اثر هورمون‌های حاملگی مثل استروژن و پروژسترون، حجم ترشحات زیاد می‌شود و گاهی این ترشحات زیاد اذیت کننده است اما تا زمانی که ویژگی‌های ذکر شده را دارد، طبیعی محسوب می‌شود. شما می‌توانید عکس ترشحات در بارداری را در این مقاله ببینید.

عکس انواع عفونت واژن در بارداری

• بسته به عامل عفونت واژن در بارداری، شکل ضایعات آن می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. همچنین گستردگی علائم، به گستردگی و شدت عفونت بستگی دارد.
• ممکن است علائم ظاهری در بعضی افراد سخت‌تر تشخیص داده شود و نیاز به معاینه پزشک باشد.

روش درمان عفونت واژن در بارداری 

برای درمان عفونت قارچی در طول بارداری، فقط می‌توان از پمادهای موضعی یا واژینال مخصوص ضد قارچ استفاده کرد اما به هیچ عنوان در طول بارداری، دارویی را سرخود استفاده نکنید حتی اگر حس می‌کنید این علائم را قبلاً داشته‌اید، هرگز نباید از داروهایی که در زمان غیر بارداری برای مشکل مشابه‌تان تجویز شده، استفاده کنید زیرا بسیاری از داروهای معمول در طول بارداری، برای جنین خطرناک است. همچنین گاهی علائم برخی از عفونت‌های واژینال می‌توانند مشابه یکدیگر باشند.

پمادها را شب هنگام استفاده نمایید. در مورد پمادهایی که باید به کمک اپلیکاتور داخل واژن ریخته شوند، تنها نصف اپلیکاتور را پرکرده و داخل واژن نمایید.

پماد واژینال کلوتریمازول 

 این دارو، یکی از پمادهایی است که ممکن است ماما یا پزشک برای عفونت شما تجویز کنند. توجه داشته باشید که بدون تجویز پزشک یا ماما، از این دارو استفاده نکنید و حتماً با ایشان در مورد علائمی که دارید و استفاده از دارو مشورت بگیرید.

* مقاله بهترین دارو برای عفونت ادراری در زنان را مطالعه کنید. 

نحوه تشخیص عفونت‌های واژن در بارداری

تشخیص قطعی عفونت‌های دوران بارداری به کمک مشاهده ترشحات زیر میکروسکوپ، معاینه ناحیه تناسلی و واژن به کمک اسپکولوم یا همان دستگاه معاینه زنانه امکان‌پذیر است. بیان نشانه‌هایی که مادر ذکر می‌کند، به خصوص در مواردی که امکان معاینه مادر وجود ندارد، به تشخیص بهتر پزشک یا ماما کمک می‌کند.

عفونت در بارداری طبیعی است؟

تا حدی بله، ابتلا به برخی عفونت‌های خفیف در دوران بارداری طبیعی و شایع است. چون در این دوران سیستم ایمنی بدن مادر کمی ضعیف‌تر می‌شود تا جنین توسط بدن پس زده نشود. این تغییر باعث می‌شود بدن در برابر برخی باکتری‌ها، قارچ‌ها یا ویروس‌ها حساس‌تر شود.

اما باید توجه کنید که در دوران بارداری هیچ نوع عفونتی نباید نادیده گرفته شود. حتی عفونت‌های به‌ظاهر ساده مانند عفونت ادراری یا قارچی واژن، اگر درمان نشوند، ممکن است باعث عوارضی مثل زایمان زودرس، پارگی زودرس کیسه آب یا انتقال عفونت به جنین شوند.

به نقل از Centers for Disease Control and Prevention (CDC)

عفونت‌ها در دوران بارداری می‌توانند باعث پیچیدگی در بارداری شوند و ممکن است عواقب جدی داشته باشند.

.Infections during pregnancy can complicate pregnancy and may have serious consequences

آیا عفونت در بارداری قابل درمان است؟

بله، عفونت در بارداری قابل درمان است و در بیشتر موارد با تشخیص به‌موقع و مصرف داروهای ایمن می‌توان از بروز عوارض برای مادر و جنین جلوگیری کرد. نکته مهم این است که هیچ دارویی نباید خودسرانه مصرف شود، چون بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدعفونت برای جنین مضر هستند. بنابراین، قرص عفونت در بارداری باید حتماً توسط پزشک تجویز شود تا نوع، دوز و مدت مصرف آن متناسب با وضعیت مادر تعیین گردد.

در کنار دارو، تغذیه نیز نقش مهمی در بهبودی دارد. اگر می‌پرسید برای عفونت در بارداری چه بخوریم؟ باید گفت مصرف مواد غذایی مفید مانند مایعات زیاد، ماست پروبیوتیک، سیر، میوه‌های تازه (به‌ویژه مرکبات سرشار از ویتامین C) و پرهیز از غذاهای چرب و شیرین می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی و بهبود سریع‌تر کمک کند.

در نتیجه، عفونت در بارداری هم با تغذیه مناسب و هم با مصرف قرص عفونت در بارداری زیر نظر پزشک قابل کنترل و درمان است و نباید نادیده گرفته شود.

آیا عفونت در بارداری برای جنین یا مادر ضرر دارد؟

بله، عفونت در بارداری می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد؛ شدت آسیب بستگی به نوع عفونت، زمان بروز آن (در کدام سه‌ماهه بارداری) و سرعت شروع درمان دارد. برای مادر، برخی عفونت‌ها ممکن است باعث تب بالا، کم‌خونی، التهاب کلیه، پارگی زودرس کیسه آب، یا زایمان زودرس شوند. در موارد شدید، عفونت می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری مانند عفونت خون (سپسیس) شود.

برای جنین نیز خطراتی وجود دارد. بعضی عفونت‌ها مانند توکسوپلاسموز، سرخجه، سیتومگالوویروس و هرپس می‌توانند از طریق جفت به جنین منتقل شوند و سبب نقایص مادرزادی، مشکلات رشد، نارسایی عصبی یا حتی سقط جنین شوند. با این حال، اگر عفونت به‌موقع تشخیص داده شود و درمان مناسب با داروهای ایمن در بارداری انجام گیرد، بیشتر این خطرات قابل پیشگیری هستند. بنابراین، هرگونه تب، سوزش، ترشح غیرطبیعی یا احساس ناخوشی در دوران بارداری باید سریعاً با پزشک در میان گذاشته شود تا از آسیب احتمالی به مادر و جنین جلوگیری شود.

راه های پیشگیری از ابتلا به عفونت در بارداری

مهم‌ترین راه پیشگیری از عفونت‌های دوران بارداری رعایت بهداشت است که شامل موارد زیر می‌شود:

• قبل از دستشویی، حتماً دست‌ها را بشویید.
• از سرویس‌های بهداشتی عمومی کمتر استفاده کنید و حتماً پیش از استفاده از این سرویس‌ها، سر شلنگ و شیر دستشویی را تمیز کنید.
• از دستمال‌های پارچه‌ای جهت خشک کردن ناحیه تناسلی به جای دستمال کاغذی استفاده کنید. همچنین بهتر است دستمال پارچه‌ای را قبل از استفاده اتو نمایید.
• ناحیه تناسلی را حتماً از جلو به سمت عقب شست‌وشو داده و خشک نمایید. در زمان شست‌وشو، بخش‌های چین‌دار و حساس مانند کلیتوریس را با دقت بیشتری بشویید (در این مقاله بخوانید کلیتوریس یا خروسک زن کجاست)
• از صابون‌ها، دوش، ژل های بهداشتی بانوان، مایع‌های شستشوی واژن، روغن‌های بدن(در ناحیه تناسلی) در هیچ مقدار استفاده نکنید. 
• برای شست‌وشو، در وان آب دارای مواد شوینده مثل شامپو، ننشینید.
• از لباس زیر نخی و تمیز استفاده کنید و هر روز یا به محض خروج ترشحات زیاد، لباس را تعویض نمایید، همچنین از پدهای بهداشتی روزانه استفاده نکنید.
• از پوشیدن لباس زیر، شلوار و ساق‌های تنگ پرهیز نمایید.
• اگر لباس زیر با نور خورشید خشک نمی‌شود، حتماً قبل از استفاده، آن را اتو بکشید.
• تا حد امکان، نوبت‌های استفاده از استخر را کاهش دهید و حتماً از استخرهای تمیز تایید شده جهت شنا یا ورزش‌های بارداری استفاده نمایید.
• برای عفونت در بارداری چه بخوریم؟ از مواد غذایی سرشار از ویتامین C مانند مرکبات، گوجه فرنگی، کیوی، انار، کدو تنبل، فلفل دلمه‌ای و گرمک استفاده کنید. ( به مقاله کدو حلوایی در بارداری مراجعه کنید)
• ماست به خصوص ماست پروبیوتیک بخورید. البته مادران باردار مبتلا به سرطان یا دارای سیستم ایمنی ضعیف، نباید از این نوع ماست‌ها مصرف کنند.
• تا جای ممکن از خوردن خوراکی‌های بسیار شیرین پرهیز نمایید.
• کنترل قند خون در افرادی که دیابت دارند، بسیار مهم است. سعی کنید قند خونتان را در محدوده طبیعی نگه دارید، چرا که قند خون کنترل نشده، شرایط بدن را برای ابتلا به انواع عفونت‌ها مساعد می‌کند.

جمع بندی

عفونت در بارداری به‌دلیل تغییرات هورمونی و تضعیف سیستم ایمنی، نسبتاً شایع است اما نباید نادیده گرفته شود. این عفونت‌ها می‌توانند از نوع ادراری، واژینال، ویروسی یا باکتریایی باشند و در صورت درمان نکردن، برای مادر و جنین خطرناک شوند. بیشتر عفونت‌ها با تشخیص زودهنگام، مصرف داروهای ایمن و رعایت بهداشت فردی به‌خوبی قابل درمان هستند. در نتیجه، هر علامت مشکوک مانند تب، سوزش، ترشح غیرطبیعی یا درد باید جدی گرفته شود تا از عوارض احتمالی پیشگیری شود.