واژینوز باکتریال در دوران بارداری | عفونت باکتریایی واژن در حاملگی

واژینوز باکتریال در دوران بارداری نوعی عفونت واژینال است که عامل ایجاد آن باکتری است و میتواند در انواع واژن رخ دهد. به طور طبیعی در واژن انواعی از باکتری‌های خوب با نام لاکتوباسیل و انواعی از باکتری‌های بد با عنوان بی‌هوازی وجود دارند. در شرایط معمول یک تعادل بین باکتری‌های مفید و بی‌هوازی وجود دارد. زمانی که تعادل بین این دو نوع باکتری ازبین رود، باکتری‌های بی‌هوازی می‌توانند باعث واژینوز باکتریال در دوران بارداری شوند. واژینوز باکتریال بین خانم‌های ۱۵ تا ۴۴ سال بسیار شایع است. هم‌چنین این عفونت در خانم‌های باردار نیز بسیار شایع است و سبب عفونت بارداری می‌گردد. واژینوز باکتریال نوعی عفونت خفیف است و با دارو به سادگی قابل درمان است. اگر درمان عفونت باکتریایی واژن در بارداری به درستی و کامل انجام نشود، ریسک ابتلا به دیگر بیماری‌های مقاربتی و بروز عوارض عفونت در بارداری را افزایش می‌دهد.

علائم واژینوز باکتریال در دوران بارداری

حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد از افرادی که واژینوز باکتریال در دوران بارداری دارند علائمی بروز نمی‌دهند. اگر علائم بروز نمایند ممکن است شما انواع ترشحات واژن در بارداری غیرطبیعی را تجربه نمایید. ترشحاتی که بوی نامطبوعی (مشابه بوی ماهی گندیده) دارند. معمولا خاکستری مایل به سفید هستند. گاهی اوقات نیز ممکن است به صورت کف‌آلود مشاهده شوند. البته باید در نظر داشته باشید که در واژینوز باکتریال به ندرت حجم ترشحات افزایش می‌یابد.

بوی نامطبوع ترشحات با رابطه جنسی و قاعدگی افزایش خواهد یافت. درد، خارش و سوزش (به ویژه حین ادرار کردن) نیز از دیگر نشانه‌های واژینوز باکتریال بوده که یکی از انواع بیماری‌ها در بارداری است.

علت بروز واژینوز باکتریال در بارداری

واژینوز باکتریال نتیجه رشد بیش از حد باکتری‌های طبیعی موجود در واژن است. مانند بخش‌های دیگر بدن شامل دهان و روده در واژن نیز باکتری‌هایی وجود دارند که اصطلاحا فلور طبیعی واژن هستند. اکثر این باکتری‌ها از بدن ما در برابر باکتری‌های مضر دیگر که عامل بیماری هستند، مراقبت می‌کنند. لاکتوباسیل‌های موجود در واژن با باکتری‌های عامل عفونت مبارزه می‌کنند. باکتری‌های عامل عفونت با عنوان بی‌هوازی شناخته می‌شود.

در واژن تعادل مناسبی بین لاکتو‌باسیل‌ها و باکتری‌های بی‌هوازی‌ وجود دارد. لاکتوباسیل‌ها سطح رشد بی‌هوازی‌ها را کنترل می‌نمایند. اگر زمانی لاکتوباسیل‌های واژن به دلایلی کاهش یابند، فرصت برای رشد بی‌رویه بی‌هوازی‌ها فراهم خواهد شد. اگر بی‌هوازی‌ها بی‌رویه رشد کنند واژینوز باکتریال رخ خواهد داد.

تحقیقات هنوز دلیل مشخصی برای از بین رفتن تعادل باکتری‌های واژن نیافته است. به هر حال عوامل مستعد ‌کننده واژن برای عفونت مادر در بارداری به شرح زیر می‌باشند:

• دوش واژینال (تزریق هر شوینده‌ای حتی آب به داخل واژن جهت شست و شوی داخلی شدیداً مضر است)
• رابطه جنسی محافظت نشده
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• استفاده از آنتی بیوتیک‌ها به مدت طولانی
• استفاده از وسایل داخل رحمی (مانند iud و دیافراگم جهت جلوگیری از بارداری)
• بارداری (در بارداری به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و تغییرات هورمونی جهت حفظ جنین در رحم مادر، ریسک عفونت بارداری افزایش می‌یابد)

نحوه تشخیص واژینوز باکتریال در بارداری

جهت تشخیص واژینوز باکتریال در دوران بارداری، لازم است که سابقه پزشکی شما چک شود و معاینه لگنی انجام شود. حین معاینه لگنی، پزشک واژن شما را از نظر علائم عفونت چک خواهد کرد. دکتر از ترشحات واژن شما نیز ممکن است نمونه‌برداری کند تا در آزمایشگاه بررسی شود تا با انواع دیگری از عفونت‌ها مانند سفلیس در بارداری اشتباه تشخیص داده نشود.

*مشاهده عکس ترشحات در بارداری - کدام طبیعی و کدام غیرطبیعی است

درمان واژینوز باکتریال در دوران بارداری

درمان واژینوز باکتریال در دوران بارداری، به وسیله مصرف آنتی‌بیوتیک میسر خواهد شد. آنتی‌بیوتیک‌ در بارداری ممکن است به صورت قرص یا پماد و کرم واژینال تجویز شود. به هرحال هر نوع دارویی که برای شما تجویز شود، لازم است که به طور کامل آن را در دوره درمان مصرف نمایید. 

ضمنا زمانی که شما به واژینوز باکتریال مبتلا می‌شوید، باکتری‌های بی‌هوازی عامل بیماری حین رابطه جنسی به شریک جنسی شما منتقل می‌شود. او علائمی مبنی بر بروز عفونت از خود بروز نمی‌دهد اما ناقل باکتری بیماری‌زا خواهد بود. در نتیجه ایشان نیز باید درمان شوند. زیرا در صورت عدم درمان پارتنر، با هر مرتبه برقراری رابطه جنسی، باکتری مجددا به شما منتقل می‌شود و سبب بروز عفونت می‌گردد.

ممکن است موارد زیر را برای شما و شریک جنسی‌تان تجویز نمایند:

1. مترونیدازول مانند فلاژیل و متروژل که ژل واژینال هستند. این دارو به صورت خوراکی نیز وجود دارد.
2. تینیدازول مانند تیدامکس که انواع دیگر خوراکی آن است.
3. کلیندامایسین مانند کلکین و کلیندس که مصرف آن به صورت خوراکی و یا پماد واژینال است. 
4. البته که در مواردی ممکن است انواع دیگر آنتی‌بیوتیک نیز به صورت مکمل، بنابر تشخیص پزشک برای شما تجویز گردد. اما به طور کلی این داروها برای درمان واژینوز باکتریال مؤثر خواهند بود.
5. مصرف داروها ممکن است سبب افزایش علائم بیماری شود. این امر کاملا طبیعی است. در نتیجه به هیچ عنوان درمان را نیمه‌کاره رها نکنید. زیرا داروها از بروز عوارض عفونت واژینوز باکتریال در دوران بارداری به خوبی جلوگیری خواهند کرد.  
6. مصرف مترونیدازول خوراکی می‌تواند سبب تهوع، سرگیجه، سردرد و استفراغ شود. به‌ویژه زمانی که به طور هم‌زمان با الکل مصرف شود. در صورت بروز هر یک از این عوارض در حین مصرف این دارو، با پزشک خود مشورت نمایید.

پس از دو تا سه روز مصرف داروها علائم بیماری از بین خواهد رفت. اما باید دوره درمان را تا یک هفته مستمر، تکمیل نمایید. مصرف داروها را خودسرانه و زودتر از موعد تعیین شده قطع ننمایید. مهم است که دوره درمان شما با آنتی‌بیوتیک کامل شود تا بیماری درمان شده و بازگشت نداشته باشد. اگر علائم بیماری علی‌رغم تکمیل دوره درمان هم‌چنان باقی بود یا پس از مدت کوتاهی بازگشت، لازم است که دوره درمان واژینوز باکتریال مقاوم با دوز نگه‌دارنده انواع آنتی‌بیوتیک با تشخیص پزشک برای شما تجویز گردد.

عوارض واژینوز باکتریال در دوران حاملگی

اگر نسبت به درمان واژینوز باکتریال اقدام نکنید، عوارض جدی گریبان‌گیر شما خواهد شد. در ادامه به بررسی این عوارض خواهیم پرداخت.

• عوارض در دوران بارداری؛ این عفونت می‌تواند سبب بروز عوارضی چون سقط، زایمان زودرس و وزن کم نوزاد در هنگام تولد گردد. در این دسته از خانم‌ها ریسک ابتلا به انواع دیگر عفونت‌ها پس از زایمان نیز افزایش می‌یابد.
• عفونت‌های مقاربتی؛ واژینوز باکتریال سبب افزایش ریسک ابتلا به دیگر بیماری‌های آمیزشی در بارداری خواهد شد. مانند تبخال تناسلی، کلامیدیا و حتی ایدز.

بیماری‌های عفونی لگن؛ در بعضی از موارد واژینوز باکتریال می‌تواند سبب عفونت لگن شود. عفونت لگن در واقع سرایت عفونت از واژن به دستگاه تناسلی فوقانی (رحم و ضمائم) می‌باشد. عفونت لگن، ریسک نازایی را افزایش خواهد داد.

• عفونت پس از جراحی؛ واژینوز باکتریال سبب افزایش ریسک عفونت‌های پس از جراحی خواهد شد. در واقع جراحی‌های انجام شده بر روی دستگاه تناسلی مانند هیسترکتومی، سقط و سزارین. به طور مثال اگر شما پیش از انجام جراحی سزارین به واژینوز باکتریال در دوران بارداری مبتلا شوید و دوره درمان خود را تکمیل نکنید، به احتمال بسیار زیاد دچار عفونت پس از زایمان و جراحی خواهید شد.

برای پیشگیری از ابتلا به واژینوز باکتریال چه باید کرد؟

با رعایت موارد زیر تا حدود زیادی از ابتلا به واژینوز باکتریال در دوران بارداری جلوگیری خواهد شد.

• کاهش التهاب ناحیه تناسلی؛ با حذف مصرف صابون (و تمام شوینده‌هایی که برای ناحیه تناسلی مناسب نیستند) جهت شست و شوی خارجی ناحیه تناسلی، از التهاب این قسمت کاسته می‌شود. صابون حتی از نوع ضدحساسیت هم که باشد، می‌تواند باعث ملتهب شدن ناحیه تناسلی گردد. 
• از جکوزی و حوضچه‌های آب گرم عمومی استفاده ننمایید. این امر نیز باعث التهاب واژن خواهد شد. ضمنا همیشه لباس زیر نخی بپوشید تا در قسمت تناسلی تهویه مناسب را ایجاد نمایید که از التهاب جلوگیری شود.
• دوش واژینال ممنوع؛ دوش واژینال یا همان شست و شوی داخلی واژن حتی با آب سبب از بین رفتن باکتری‌های مفید واژن خواهد شد. باکتری‌هایی که وظیفه محافظت واژن از انواع عفونت‌ها را بر عهده دارند. این موضوع سبب ابتلا به واژینوز باکتریال خواهد شد. در نظر داشته باشید که داخل واژن نیاز به شست و شو ندارد.
• استفاده از روش‌های جلوگیری مناسب حین رابطه جنسی؛ همیشه برای داشتن یک رابطه جنسی سالم و ایمن از کاندوم استفاده نمایید. این روش کمک شایانی در کاهش ریسک ابتلا به واژینوز باکتریال در دوران بارداری خواهد کرد.
• از داشتن شرکای جنسی متعدد جدا خودداری نمایید. 

واژینوز باکتریال نوع شایعی از عفونت بارداری است اما با به کارگیری روش‌های پیشگیری ذکرشده ریسک ابتلا به آن کاهش خواهد یافت. در زمان بارداری در صورت مشاهده علائم عفونت، هر چه سریع‌تر پزشک خود را در جریان قرار دهید. با درمان به موقع واژینوز باکتریال در دوران بارداری، می‌توانید به سادگی از بروز عوارض جدی حاملگی و زایمان به دلیل عفونت بارداری جلوگیری نمایید.