روتاویروس چیست؟ پیشگیری با واکسن، علائم و درمان آن در نوزادان و کودکان
روتا ویروس، ویروس جدید کودکان است که این روزها خیلی در مورد آن صحبت می‌شود؛ اپیدمی این بیماری هم اکنون در حال شکل‌گیری است و کودکان بسیاری را درگیر خود کرده است؛ اگرچه بیماری گوارشی آزاردهنده‌ای است و با تب و اسهال و استفراغ همراه است، اما تا زمانی که بتوان آب بدن را کنترل و تامین کرد، جایی برای نگرانی ایجاد نمی‌کند و به مرور از بدن خارج می‌شود.
روتا ویروس چیست؟
روتا ویروس، یک عفونت ویروسی است که به سیستم گوارشی حمله می‌کند و این بخش از بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. جالب است بدانید که روتا ویروس شایع‌ترین علت اسهال در کودکان زیر دو سال است و بیشتر در فصل‌های زمستان و بهار رخ می‌دهد. روتا ویروس منجر به ایجاد التهاب در معده و روده‌ها می‌شود؛ به همین دلیل است که اسهال شدید، تهوع، تب، درد شکم و کم آبی ایجاد می‌کند.
*بیماری دست پا دهان در کودکان چیست و چطور باید درمان شود
نحوه انتقال روتاویروس چگونه است؟
روتاویروس از طریق گوشت و شیر آلوده به بدن کودکان وارد می‌شود. همچنین این بیماری ویروسی از طریق تماس مدفوعی و دهانی به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.
اگرچه روتاویروس در بزرگسالان هم وجود دارد و می‌تواند بزرگسالان را هم درگیر کند، اما یک ویروس شایع در بین کودکان زیر دو سال و نوزادان است. البته همه کسانی که به نحوی با کودکان در ارتباط هستند هم در معرض ابتلا به این بیماری ویروسی هستند؛ مثلا مربی‌های مهد، شاغلین مهد کودک‌ها یا خانه‌های بازی و ... .
باید بدانید که روتاویروس روی سطوح و اشیا تا هفته‌ها باقی می‌ماند؛ همچنین ویروس قبل از شروع علائم و تا ۱۰ روز پس از فروکش کردن علائم در مدفوع کودک یافت می‌شود.
حال فرض کنید کودکی به این بیماری مبتلا شده است، ویروس می‌تواند از طریق تماس با دستمالی که برای پاک کردن ناحیه مقعد کودک استفاده شده است، به دستها منتقل گردد و از طریق دستها به هر چیزی که فکرش را کنید، منتقل شود، مثلا خودکار و مداد، غذا، سطوح مختلف مانند سینک و صفحه کابینت، اسباب بازی و... .
در واقع نحوه انتقال چیزی شبیه کرونا ویروس است؛ پس اگر بهداشت کاملا رعایت شود و دستان آلوده به هر جهت ناحیه T صورت را لمس نکند، احتمال انتقال ویروس کم می‌شود؛ البته به شرطی که برای حضور در مکان‌های شلوغ و پر جمعیت هم کمی وسواس به خرج دهید و از خود و کودک‌تان مراقبت بیشتری به عمل آورید.
بدیهی است که با شست و شوی مدام و درست دستها و عدم تماس دستان آلوده با صورت، احتمال انتقال بیماری به شدت کاهش پیدا می‌کند.
علائم ابتلا به روتاویروس چیست؟
- تب
- تهوع
- درد شکم
- اسهال آبکی
- معمولا بعد از توقف علائم تب، درد شکم و تهوع و اسهال شروع می‌شود و بین ۵ تا ۷ روز ادامه دارد.
* حتما بخوانید: معرفی قویترین داروی گیاهی برای اسهال و درمان خانگی-فوری آن
نحوه تشخیص ابتلا به روتا ویروس
معمولا پزشک با مشاهده علائم بالینی بیمار، می‌تواند این بیماری را تشخیص دهد. البته شاید در موارد خاص نیاز باشد که آزمایش مدفوع گرفته شود. زیرا همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، روتا ویروس تا 10 روز در مدفوع به کمک تکنیک‌های آزمایشگاهی قابل رویت است.
نحوه پیشگیری از ابتلا به روتاویروس
شستن مکرر دستها و ضدعفونی کردن سطوح مهمترین اقدام برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است. البته دریافت واکسن هم یک اقدام پیشگیرانه است. با دریافت واکسن روتاویروس احتمال ابتلا به این بیماری کمتر می‌شود و در صورت ابتلا نیز علائم خفیف‌تر خواهد بود.
واکسن روتاویروس در ایران
هم اکنون دریافت واکسن روتاویروس در ایران در برنامه واکسیناسیون ملی و سراسری وجود ندارد؛ اما گفته شده است قرار است تا پایان سال 1402 واکسن روتا ویروس و پونوموک در برنامه واکسیناسیون سراسی قرار بگیرد و فراخوان دریافت این واکسن برای کودکان نیز در زمان مقتضی اعلام شود.
باید اشاره کنیم که روتا ویروس یک ویروس جدید گوارشی کودکان نیست و سال‌های قبل نیز وجود داشته است. در هر صورت روتاویروس در کودکان در مقایسه با بزرگسالان شیوع بیشتری دارد و واکسیناسیون می‌تواند ابتلا به این بیماری را کم و محدود کند و در صورت ابتلا، عوارض بیماری را کاهش دهد.
نحوه درمان روتاویروس چگونه است؟
مهمترین اقدام درمانی برای درمان روتا ویروس کنترل آب بدن و هیدراته نگه داشتن بدن است. در واقع حفظ آب و الکترولیت بدن به کنترل علائم بیماری کمک زیادی می‌کند و منجر به خروج ویروس از بدن می‌شود و بیمار را با وضعیت کم آبی بدن مواجه نمی‌کند.
در شرایط حاد که آب زیادی از بدن دفع شده است، معمولا بیمار بستری می‌شود و مایعات وریدی دریافت می‌کند. به یاد داشته باشید که درمان آنتی بیوتیکی در برابر عفونت‌های ویروسی مانند روتاویروس موثر نیست.
در واقع درمان خانگی روتاویروس تغذیه مناسب و جایگزین کردن مکرر و مدام آب از دست رفته در بدن است. اغلب کودکان با استراحت کافی و دریافت مایعات خوراکی بهبود پیدا می‌کنند.
به یاد داشته باشید که مصرف آب میوه و مایعات شیرین هرگز توصیه نمی‌شود.
برای اطمینان از هیدراتاسیون بدن به سراغ ترکیبات آبکی سالم بروید، مانند سوپ‌ها، عصاره قلم گاو، عصاره بلدرچین، آب ساده، چای کمرنگ و ... . اگرچه در موارد شدید ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد.
در درمان این بیماری فقط و فقط باید توجه داشته باشید که بیماری به اندازه کافی آب بنوشد و الکترولیت‌های جسمی خود را از دست ندهد؛ در غیر این صورت به شدت ضعیف می‌شود. استفاده از شربت‌های الکترولیتی که در داروخانه‌ها در دسترس هستند هم می‌توانند به بهبود سریع‌تر این بیماری کمک کند.
همچنین، در برخی موارد، پزشک ممکن است داروی ضداسهال و ضد استفراغی به بیمار بدهد تا به کنترل علائم بیماری کمک کند. چنانچه بیمار به سطح قابل توجهی از آب و الکترولیت نیاز داشته باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان جهت تزریق محلول الکترولیتی داشته باشد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
- بی حالی شدید
- استفراغ مکرر
- کاهش اشتها و کاهش میل به نوشیدن
- تب بالا در کودک زیر ۶ ماه
- تب بالا برای بیشتر از ۲۴ ساعت در کودک بالای ۶ ماه
- وجود علائم کم آبی مانند گریه بدون اشک
- گیجی، کاهش ادرار، دهان خشک
- خواب آلودگی شدید، چشم گود رفته و بیقراری
کلام آخر
روتاویروس ویروس جدید کودکان نیست و سال‌های قبل هم وجود داشته است. آنچه بدیهی و آشکار است این است که رعایت نظافت و بهداشت فردی و اجتماعی می‌تواند در عدم ابتلا و شیوع هر شکلی از بیماری‌های مسری نقش موثری داشته باشد. توصیه می‌کنیم در وهله اول خونسردی خود را حفظ کنید و با رعایت بهداشت، خود را در برابر این بیماری ایمن کنید. در صورت دسترسی به واکسن روتاویروس، بدیهی است که چنانچه با توجه به سن کودک، دریافت واکسن بتواند موثر باشد، حتما این کار را انجام دهید و حتما پیش از هر اقدامی با پزشک معتمد خود مشورت کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.