بیماری ام اس چگونه شروع میشود؟ | علت و علائم بیماری ام اس(MS)

بیماری ام اس یک بیماری خود ایمنی است. شناسایی نشانه‌های ام اس کمک می‌کند تا زودتر بتوانید این بیماری را کشف کنید و اقدامات درمانی لازم را به موقع شروع کنید. ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis) یک بیماری پیش‌رونده است که در نتیجه آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به قسمت‌هایی از بدن که برای کارکرد روزمره مهم هستند، حملاتی وارد می‌کند. این حملات منجر به از بین رفتن و آسیب به پوشش محافظ سلول‌های عصبی و نهایتا کاهش عملکرد مغز و نخاع می‌شود.

علت بوجود آمدن بیماری ام اس چیست؟

به طور کلی و با وجود تحقیقات متعدد و زیادی که از نیمه دوم قرن نوزدهم در مورد بیماری ام اس انجام شده است، هنوز علت اصلی این بیماری مشخص نشده است. نظریات مختلف و متنوعی در مورد علت بیماری ام اس در زنان و مردان مطرح است که از میان آنها می‌توان به عوامل ژنتیک، عوامل محیطی و پدیده خودایمنی اشاره کرد.

در یک قالب کلی باید بگوییم که ام اس یک بیماری عصبی فلج کننده مغز و نخاع است. در این بیماری سیستم ایمنی بدن به غلاف محافظ (میلین) بافت عصبی حمله می‌کند و موجب اختلال در ارتباط بین مغز و دیگر مناطق بدن می‌شود؛ در نهایت این بیماری منجر به تخریب موقت یا آسیب دائم به اعصاب می‌شود.

بنابراین باید اینطور بگوییم که علت قاطع و خاصی برای بروز بیماری ام اس تا به امروز مطرح نشده است؛ اما می‌توان از علل مختلفی مانند زمینه‌های ژنتیکی، منطقه جغرافیایی تولد و زندگی، استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی، مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی،  پایین بودن سطح ویتامین D خون، مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد نمک و... به عنوان علل متنوع ایجادکننده این بیماری یاد کرد.

در بسیاری از موارد داشتن یک سبک زندگی بدون استرس اضافی و رعایت نکات غذایی و داشتن تحرک کافی، می‌تواند از بروز این بیماری پیشگیری کرد.

علائم ام اس خفیف چیست؟

علائم خفیف تا شدید ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس (MS) از قرار زیر هستند:

علائم خفیف

•  خستگی

حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به ام اس در مراحل اولیه، خستگی ناگهانی و ضعف را تجربه می‌کنند. خستگی مزمن زمانی اتفاق می‌افتد که اعصاب در ستون فقرات درگیر می‌شوند. معمولا خستگی به طور ‌ناگهانی ظاهر می‌شود و قبل از بهبود به مدت چند هفته طول می‌کشد.

• ضعف

ضعف پاها در شروع بیماری ام اس قابل توجه‌ترین ضعف است. این ضعف در پاها شروع شده و فرد نمی‌تواند به مدت زیادی روی پا بایستد.

• درد

درد در نواحی صورت، اندام و به طور کلی در نقاط مختلف بدن می‌تواند جزء علائم خفیف بیماری ام اس باشد.

• مشکلات حسی و گزگز شدن

با توجه به اینکه ام اس اعصاب مغز و نخاع (مرکز پیام بدن) را تحت تاثیر قرار می‌دهد، لذا می‌تواند سیگنال‌های متناقضی را در بدن ارسال کند یا حتی هیچ سیگنالی ارسال نکند. این اختلال می‌تواند منجر به بی حسی شود.

احساس گز گز و بی حسی یکی از شایع ترین علائم هشدار دهنده ام اس است. محل‌های معمول برای بی حسی شامل صورت، بازوها، پاها و انگشتان دست هستند.

• اسپاسم عضلات

اسپاسم عضلات زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم عصبی مرکزی (شامل مغز و نخاع) آسیب ببیند. همچنین در بیماری ام اس سفتی عضلات، مفاصل، حرکات غیر قابل کنترل در عضلات نیز شایع است.

• مشکلات حرکتی

اسپاسم عضلات، می‌تواند حرکت بدن را دچار اختلال کند. عضلات سفت شده نمی‌توانند به خوبی کنترل شوند. این سفتی عضلات در تمام بدن ممکن است ایجاد شود. مثلا در اندام‌ها (دست و پا) مشکلات حرکتی ایجاد کند. مانند راه رفتن، کارکردن با دست و…

حتی سفتی عضلات ممکن است در عضلات صورت، حلق و حنجره مشکلاتی را ایجاد کند و منجر به ایجاد اختلالات گفتاری، مشکلات بلع و صداسازی شود. به علاوه در صورت درگیری عضلات تنفسی، مشکلات تنفسی نیز ایجاد می‌شود.

در واقع اختلال در حرکت یکی از علائم خفیف و اولیه ام اس است که به مرور تحت تاثیر قرار می گیرد.

• مشکلات مثانه و روده

مشکلات مثانه و کنترل در۸۰ درصد افراد مبتلا به ام اس وجود دارد. از جمله این مشکلات عبارتند از تکرر ادرار، احساس شدید ادرار، عدم توانایی در نگهداری ادرار.

البته اختلالات روده ای کمتر شایع است. افراد مبتلا به ام اس ممکن است دارای یبوست، اسهال، یا از دست دادن کنترل روده شوند.

• مشکلات بینایی

مشکلات بینایی یکی از شایع‌ترین علائم ام اس هستند؛ زیرا التهاب عصبی می‌تواند بر عصب بینایی تاثیر بگذارد و دید را مختل کند.

• ناراحتی چشم

مشکلات چشمی یا از دست دادن بینایی در بیماری ام اس معمولا در یک چشم شروع می‌شود.  دید دوگانه، حرکات چشم غیر قابل کنترل و نوریت اپتیک از جمله ناراحتی‌های چشمی هستند که ممکن است در نتیجه ام اس ایجاد شوند. روند کاهش شفافیت بینایی می‌تواند آهسته و کند باشد. درد نیز می‌تواند با کاهش دید همراه باشد.

• مشکلات شناختی و ذهنی

مشکلات حافظه، توجه کوتاه مدت و نقص توجه، مشکل در حل مسئله، آسیب به تفکر منطقی به جهت دلیل یابی، ضعف در قضاوت، حفظ افکار سازمان یافته، افسردگی و سایر مشکلات عاطفی از جمله مشکلات شناختی و ذهنی ناشی از پیشروی بیماری ام اس هستند.

• تغییر خلق و مشکلات احساسی

افسردگی اساسی در میان افراد مبتلا به ام اس شایع است. همچنین اضطراب و استرس در این بیماران شیوع زیادی دارد. اضطراب و استرس می‌تواند منجر به تحریک پذیری، تغییرات خلقی و وضعیتی به نام pseudobulbar (ناخویشتن داری) شود. این موضوع شامل گریه و خنده نابجا و غیرقابل کنترل است.

• مشکلات گفتاری و صحبت کردن

از جمله این مشکلات می‌توان به گفتار تکه تکه، صدای ضعیف یا از دست دادن صدا، سختی در صحبت کردن و کاهش وضوح گفتار اشاره کرد.

به طور کلی در بیماری ام اس مشکل دیزارتری به وجود می‌آید. دیزارتری به معنی مشکل حرکتی گفتار در نتیجه آسیب عصبی-عضلانی است. نوع دیزارتری به دلیل اسپاسم در عضلات از نوع دیزارتری اسپاستیک است.

• مشکلات بلع

اسپاسم عضلات می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات بلع هم شود. مشکلات بلع می‌تواند در نتیجه اسپاسم، ضعف عضلات و عدم هماهنگی عضلات حلق و دهان ایجاد شود. چنانچه بلع به خوبی انجام نشود می‌تواند منجر به آسپیراسیون شود؛ آسپیراسیون یعنی ورود مواد خارجی به ریه.

• مشکل تعادل و سرگیجه

افراد مبتلا به ام اس اغلب احساس سرگیجه، سبکی سر و چرخش محیط در سر را تجربه کنند. این علائم اغلب در هنگام ایستادن ظاهر می‌شوند.

• مشکلات جنسی

از جمله مشکلات جنسی در نتیجه ام اس می‌توان به اختلال در عمل زناشویی به دلیل مشکلات نعوظ، خشکی واژن و عدم تحریک اشاره کرد.

علل غیرشایع یا کمتر شایع ام اس

• مشکلات شنوایی
• احساس شوک غیرقابل کنترل
• مشکلات تنفسی
• تشنج

 

شاید جالب باشد که بدانید زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان به ام اس مبتلا می‌شوند؛ اما با این حال به نظر می‌رسد ام اس در مردان و زنان به طور مشابه تاثیر می‌گذارد. اگرچه مردان و زنان مبتلا به ام اس اغلب علائم مشابهی را تجربه می‌کنند، اما عوامل خاصی مانند قاعدگی، بارداری و یائسگی ممکن است بر علائم ام اس در زنان تأثیر بگذارد.

علت اینکه زنان ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به ام اس باشند می‌تواند این باشد که بدن آنها در دوران بارداری سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند. کمبود ویتامین D ممکن است با ام اس نیز مرتبط باشد. برخی از محققان بر این باورند که بین ام اس و تفاوت در روش‌های پردازش ویتامین D در بدن زن و مرد ارتباط وجود دارد. با این حال، مطالعات بیشتری لازم است.

عمر بیماران ام اس چقدر است؟

عوامل زیادی در امید به زندگی این بیماران تاثیرگذار هستند؛ از جمله سن شروع بیماری ام اس، میزان شدت، میزان پیشرفت بیماری و انواع درمان‌های دریافت شده. ناتوانی طولانی مدت لزوماً دلیل مرگ بیماران مبتلا به ام اس نیست. بیماران می توانند با کنترل بیماری عمری مشابه سایر افراد داشته باشند.

عاقبت بیماری ام اس چیست؟

این بیماری همانند سایر بیماری‌ها اگر به موقع شناسایی شود و درمان‌های لازم به موقع و به اندازه کافی برای آن اجرا شود، قابل کنترل است.

جالب است بدانید بیمار ام اس اگر درمان خود را خوب انجام دهد، مشکلی نخواهد داشت و تا 75 درصد می‌تواند بهبود پیدا کند.  به یمن داروهای خوبی که در این زمینه ساخته شده است، بیماران ام اس می‌توانند به زندگی عادی شان ادامه ‌دهند و معمولا هیچ مشکلی هم ندارند. تنها در درصد کمی از بیماران، شاید کمتر از ۱۰ درصد آنها، ممکن است بیماری سیر پیش رونده به خود بگیرد و به دلیل مشکلاتی که به وجود می‌آید، بیمار دچار ناتوانی‌های جسمی و حرکتی شود. حتی این بیماران اگر با روش موجود آشنا باشند، می توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند.

تست ام اس در خانه چیست؟

با توجه به اینکه آزمایش مشخصی برای تشخیص بیماری ام اس وجود ندارد، لذا پزشک با تجویز مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و رد کردن احتمال سایر بیماری‌ها می‌تواند ام اس را تشخیص دهد.

کلام آخر

گاهی توهم بیماری ام اس از خودِ این بیماری کشنده‌تر و آسیب‌رسان‌تر است. لذا حتی اگر علائم بالا را در خود پیدا کرده‌اید و احتمال می‌دهید که به این بیماری مبتلا شده‌اید، باید بگوییم که دست از پیش‌داوری بردارید و قبل از هر اقدام و فکری برای تشخیص واقعی و قطعی به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید اینکه بدانید بیماری ام اس چگونه شروع می‌شود و علائم بیماری ام اس چیست، تنها بخشی کوچکی از ماجراست؛ شما باید اقدامات درمانی لازم را به موقع شروع کنید تا بتوانید مسیر درمان را با بیشترین احتمال موفقیت طی کنید. در این بین توصیه می‌کنیم به دنبال تصاویر بیماران ام اس نباشید، در عوض چیزهایی را جست و جو کنید که امید بیشتری به شما می‌دهند.