بیماری زونا تا چه مدت واگیردار است؟

بیماری زونا از فرد مبتلا سرایت نمی‌کند، ولی ممکن است باعث ایجاد آبله مرغان شود؛ در واقع در مورد این سوال که آیا بیماری زونا واگیردار است؟ اینطور می‌توان گفت که خودِ بیماری زونا مسری نیست، اما ویروسی که منجر به ایجاد این بیماری می‌شود، یعنی ویروس واریسلا-زوستر، در کسانی که واکسن آبله مرغان نزده‌اند یا قبلا به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند، منجر به آبله مرغان می‌شود. به طور کلی ویروس واریسلا-زوستر در صورت تماس با ترشحات تاول آلوده منتشر می‌شود؛ اما در صورت پوشیده بودن تاول‌ها یا ایجاد پوسته بر روی آنها، قابلیت انتقال ندارد.

بیماری زونا چیست و چه علائمی دارد؟

بیماری زونا عفونتی ویروسی است که باعث ایجاد راش‌های دردناک می‌شود. این بیماری توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود. ویروس واریسلا زوستر همان ویروسی که باعث ایجاد آبله مرغان می‌شود. پس از ابتلا به آبله مرغان، ویروس در بافت عصبی نزدیک نخاع و مغز فرد غیرفعال است. بعد از گذشت سال‌ها این ویروس می‌تواند مجددا به صورت زونا فعال شود.

* درمورد دلایل و روشهای درمان آبله مرغان در بارداری در این مقاله بیشتر بخوانید.

شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم زونا

یک قسمت از پوست ممکن است احساس سوزش، خارش یا حساسیت بسیار شدید پیدا کند. این حالت معمولا در ناحیه کوچکی از پوست و یک سمت بدن مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است ثابت باشد و یا با گذشت زمان ظاهر و محو شود. در اغلب افراد این علائم به مدت یک تا سه روز مشاهده می‌شود، اما ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.

• جوش
• تاول‌های برجسته زرد رنگ یا خونی رنگ(تاول‌ها معمولا ۲ تا ۳ هفته باقی می‌مانند.)
• درد تاول‌ها
• علائم شبیه سرماخوردگی
• در زمان بروز جوش‌ها ممکن است فرد مبتلا، احساس تب یا سر درد داشته باشد.
• درد، سوزش، بی حسی یا مور مور شدن
• حساسیت به لمس
• ضایعه‌ای قرمز که چند روز پس از درد شروع می‌شود.
• تاول‌های حاوی مایع که پاره شده و به صورت دَلَمه بسته در می‌آید.
• خارش
• حساسیت به نور
• خستگی

بیماری زونا تا چند روز قابل انتقال است؟

تا زمانی که بیمار تاول دارد، می‌تواند این بیماری را به دیگران انتقال دهد. بنابراین تا همه تاول‌ها، خشک و پوسته پوسته شوند، امکان انتقال ویروس وجود دارد. این ضایعات ممکن است پس از گذشت ۲ تا ۴ هفته بهبود پیدا کنند. همچنین، ممکن است برخی از نواحی پوست زخم شود.

برای درمان زونا چه بخوریم؟

• آب کرفس

نوع بی‌نظیر و خاصی از ویتامین C در آب کرفس وجود دارد که سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و می‌تواند زونا را از بین ببرد. این موارد تنها بخشی از تاثیرات آب کرفس در از بین بردن زونا هستند. آب کرفس از جهات مختلف به فرآیند از بین بردن زونا کمک می‌کند.

• زغال اخته وحشی

زغال اخته وحشی در بازسازی سیستم عصبی مرکزی تاثیر دارد و نوروتوکسین‌های زونا را از کبد خارج می‌کند. همچنین فلزات سنگین سمی را از مغز و کبد دور می‌کند.

*بیماری دست پا دهان در کودکان چیست و چطور درمان میشود

• پاپایا یا انبه هندی

ویتامین C موجود در پاپایا یک سلاح مخفی ضد ویروسی است که به پاکسازی و بازسازی کبد، جایی که ویروس زونا در آن متمرکز شده است، کمک می‌کند. همچنین پاپایا سیستم عصبی مرکزی را که توسط نوروتوکسین‌ها آسیب دیده‌اند، بازسازی می‌کند. 

• سیب

سیب‌ باعث دفع ویروس‌ها از مجرای روده و کبد می‌شود. بهتر است برای دریافت مواد مغذی بیشتر از سیب قرمز استفاده کنید.

• گلابی

گلابی کبد را تقویت کرده و همچنین آن را از ویروس زونا پاک می‌کند. گلابی‌ سبب بازسازی پوشش روده می‌شود که توسط ویروس زونا آسیب دیده است. 

• ‌ کنگر فرنگی

کنگر فرنگی به پاکسازی کبد از نوروتوکسین‌ها و دِرماتوکسین‌ها کمک می‌کنند.

• موز

موز به دلیل توانایی در کاهش بار ویروسی در بدن، یک ماده غذایی ضد ویروسی قدرتمند با خاصیت ضد التهابی عالی است. موزها اسیدهای آمینه و نوع مناسب پتاسیم را فراهم می‌کنند تا انتقال‌دهنده‌های عصبی را پس از سوختن توسط نوروتوکسین‌های زونا بازسازی کنند.

• اسفناج

اسفناج محیطی قلیایی در بدن ایجاد می‌کند و عناصر ریزمغذی قابل جذب زیادی را برای سیستم عصبی فراهم می‌کند. شما میتوانید در این مقاله با تهیه انواع غذای رژیمی خوشمزه با اسفناج آشنا شوید.

• عسل برای درمان زونا

عسل دارای خاصیت ضد ویروسی است. آزمایشات زیادی در این خصوص انجام گرفته و نشان داده، عسل، خصوصا عسل شبدر یا عسل مانوکا، توانایی مقابله با ویروس زونا را دارد. ترکیب عسل با آب شوید و عسل با سیاه دانه می‌تواند در درمان زونا موثر باشد.

• مارچوبه

در قسمت پوسته و نوک جوانه گیاه مارچوبه ترکیبات شیمیایی طبیعی وجود دارد. این ترکیبات شیمیایی زونا را از بین برده و سبب رشد و تولید دوباره آن می‌شوند. همچنین مارچوبه به صورتی باورنکردنی ماده‌‌ای قلیایی‌کننده است. خاصیت قلیایی‌کننده مارچوبه باعث می‌شود بدن شخصی که توسط زونا یا دیگر تاثیرات جانبی آن اسیدی شده دوباره به حالت طبیعی باز گردد. مارچوبه دارای خواص تصفیه‌کننده خون، لنف و کبد است که آن را به عنوان ماده غذایی ایده‌آل برای کمک به سم‌زدایی تولیدات جانبی ویروس زونا تبدیل می‌کند.

• کاهوها

کاهوها (انواع مختلف برگ‌دار، سبز و قرمز) ضد ویروس هستند. کاهو سبب پاکسازی کبد و سیستم لنفاوی از ویروس زونا شده و خاصیت قلیایی‌کنندگی دارد. 

• لوبیا سبز

لوبیا سبز حاوی ترکیبات ضد التهابی بر پایه کلروفیل است که برای هر علامت و نشانه‌‌ای که توسط ویروس زونا ایجاد می‌شود، مفید است.

• سیب زمینی شیرین

سیب‌زمینی شیرین به پاکسازی و سم‌زدایی کبد از محصولات جانبی سمی ویروس زونا کمک می‌کند و باعث تقویت عصب‌هایی می‌شود که توسط ویروس زونا بسیار آسیب دیده‌اند. شما میتوانید در این مقاله با تهیه انواع سالاد سیب زمینی خوشمزه آشنا شوید.

آیا زونا خطرناک است؟

بیماری زونا تنها در افرادی که قبلا در معرض ویروس واریسلا زوستر قرار گرفته باشند، رخ می‌دهد. فاکتورهای خطرزا برای ایجاد بیماری زونا عبارتند از:

بالا رفتن سن: با افزایش سن احتمال ابتلا به زونا بیشتر می‌شود. ظاهرا این مسئله تا حد زیادی در نتیجه کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن با افزایش سن است. زونا به ندرت در کودکان رخ می دهد.

کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن: افراد با ضعف سیستم ایمنی احتمال ابتلای بیشتری به بیماری زونا را دارند. خصوصا اگر فرد مبتلا به سرطان و ایدز باشد یا در حال مصرف داروهای خاصی باشد، بیشتر در معرض خطر است. در این زمینه باید به طور ویژه مراقبا مبتلا نشدن به زونا در بارداری بود.

به طور کلی افرادی که پیوند عضو داشتند یا افراد مبتلا به بیماری‌های خود ایمنی مانند ام اس، آرتریت روماتوئید، لوپوس منتشر، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو در معرض خطر بیشتری از ابتلا به زونا قرار دارند. ( در مورد علت بیماری ام اس در زنان در این مقاله بیشتر بخوانید) همچنین تنش‌ها و فشارهای احساسی و روانی نیز می‌تواند عاملی احتمالی برای بروز بیماری زونا باشد. 

عوارض بعد از بیماری زونا چیست؟

نورالژی یا دردهای عصبی شایعترین عارضه زونا است. همچنین زونا بر روی فیبرهای عصبی تاثیر می‌گذارد و باعث درد سوزشی می‌شود که مدت‌ها پس از بین رفتن ضایعات پوستی و تاول‌ها ادامه دارد. درد مزمن ناشی از زونا می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد.

تخمین زده می‌شود که از هر 5 بیمار مبتلا به زونا، 1 نفر مبتلا به نورالژی بعد از زونا می‌شود. خطر نورالژی پس از زونا با افزایش سن به ویژه سنین بالای 60 سال بالا می‌رود. هیچ درمانی برای دردهای عصبی بعد از زونا وجود ندارد و تمامی درمان‌ها فقط برای کاهش علایم استفاده می‌شوند. در اکثر افراد نورالژی پس از زونا با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کند.

داروی زونا چیست؟

• داروهای مسکن و مخدردار: برای کمک به کاهش درد
• داروهای ضد ویروس: مهمترین داروهای ضد ویروس شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر هستند. این داروها می‌توانند درد ناشی از بیماری را کاهش دهند و زمان دردناکی تاول‌ها را کوتاه‌تر کنند.
• مسدود کننده عصب: این داروهای تزریقی در صورت شدید بودن درد تجویز می‌شوند؛ این داروها شامل یک عامل بی حس کننده و در بعضی از موارد شامل کورتیکواستروئید هستند.
• کورتیکواستروئیدها: این داروها برای کاهش ورم و درد همراه با داروی ضد ویروس تجویز می‌شوند. البته این روش درمانی چندان رایج نیست، زیرا می‌تواند باعث گسترده‌تر شدن جوش شود.
• کپسایسین (زوستریکس): این دارو به کاهش خطر درد عصبی موسوم به نورالژی پُسته‌رپتیک (دردهای عصبی پس از زونا) که پس از بهبودی از زونا رخ می‌دهد، کمک می‌کند.
• کر‌م‌ها، ژل‌ها یا چسب‌های بی‌حس‌کننده، مانند لیدوکائین: برای کاهش درد
• آنتی‌هیستامین‌ها مانند دیفن‌هیدرامین (بنادریل): برای درمان خارش
• داروهای ضدتشنج یا داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای: درمان درد طولانی‌مدت

درباره بیماری زونا بیشتر بدانید

هر اندازه بیشتر اطلاعات در مورد بیماری زونا به دست بیاورید، بهتر می‌توانید با این بیماری مقابله کنید. 

زونا به انگلیسی با نام Herpes zoster یا Shingles شناخته می‌شود. ظاهرا اشخاصی که در سن کم آبله ‌مرغان می‌گیرند، با احتمال کمتری به این عارضه مبتلا می‌شوند.

بعد از ابتلای فرد به آبله مرغان، ویروس مربوط به آن به‌ صورت نهفته در سلول‌های عصبی ستون فقرات باقی می‌ماند و پس از گذشت سال‌ها با فعال شدن، شخص را به بیماری زونا مبتلا می‌کند. به طور کلی فصل خاصی برای بیماری زونا گزارش نشده است؛ به این معنی که تحقیقاتی نشان نداده‌اند که فصل زونا مثلا بیشتر تابستان یا زمستان است. در واقع در هر زمانی که ویروس یاد شده در بدن مجددا فعال شود، زونا ظاهر می‌شود. 

در بیماری زونا بثورات پوستی و تاول‌های خیس امکان سرایت ویروس را دارند،  اما امکان انتقال زونا از طریق تنفس وجود ندارد. به طور دقیق تر باید بگوییم که ویروس آبله مرغان از طریق عطسه و ترشحات بزاقی یا تنفسی منتقل می‌شود، ولی ویروس زونا از طریق تماس با آب درون تاول‌ها منتقل می‌شود، بنابراین اگر روی تاول‌ها با لباس پوشیده شده باشد، امکان انتقال وجود ندارد. 

در مورد مدت نقاهت زونا باید بگوییم که این بیماری یک دوره سه تا چهار هفته‌ای دارد به این صورت که نخست فرد درد را احساس می‌کند، سپس بثورات پوستی به مدت یک هفته تا ۱۰ روز ظاهر می‌شوند و پس از این مدت بثورات به سمت خشک شدن می‌روند و در یک هفته آخر بثورات بهبود پیدا می‌کنند.

گاهی باوجود اینکه چهار هفته از ابتلای فرد به زونا گذشته است و درد تمام شده است، ولی هنوز فرد در محل بثورات درد را احساس می‌کند که به این درد، درد پس از زونا گفته می‌شود؛ درد پس از زونا در افراد مسن شایع‌تر است، این درد می‌تواند به شکل گزگز یا درد‌های خنجری و تیرکشنده باشد؛ 

زونا و سرطان چه تعاملی با هم دارند؟

ویروس هرپس زوستر و سرطان با سرکوب سیستم ایمنی مرتبط هستند. 

سال‌ها پیش، پزشکان تصور می‌کردند افراد مبتلا به زونا ممکن است در معرض خطر ابتلا به سرطان تشخیص داده نشده یا ابتلا به سرطان در آینده باشند؛ اما تحقیقات بیشتر در این زمینه نشان داده است که اینطور نیست.

بر اساس یک مطالعه در مجله بیماری‌های عفونی، افرادی که به تازگی سرطان، به ویژه سرطان‌های خون تشخیص داده شده‌اند و افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به زونا هستند.

هر کسی که آبله مرغان داشته باشد ممکن است به زونا مبتلا شود. پس از بهبودی از آبله مرغان، ویروس وارد سیستم عصبی می شود و سال‌ها خاموش می‌ماند. در نهایت، ممکن است دوباره فعال شود و در امتداد مسیرهای عصبی به پوست حرکت کند و باعث ایجاد زونا شود.

بیشتر اوقات، علائم زونا در کمتر از یک ماه از بین می رود؛ اما برای برخی افراد، عوارضی پیش می‌آید. در حالی که خود زونا تقریبا هرگز تهدید کننده زندگی نیست، می تواند منجر به مشکلات جدی مانند از دست دادن بینایی شود.

به طور کلی اینگونه گفته می‌شود که بیماری هرپس زوستر موسوم به "زونا" خطر ابتلا به سرطان را افزایش نمی‌دهد. در واقع هیچ افزایش خطری برای ابتلا به سرطان در بین بیماران زونا در مقایسه سایرین وجود ندارد، اما بیماری زونا در بیماران سرطانی به نسبت سایر افراد شایع‌تر است.

بر اساس تحقیقات انجام شده بررسی‌های جدی و گسترده یا مراقبت‌های شدید برای تشخیص سرطان نهفته در بیمارانی که به زونا تشخیص داده شده‌اند، ضروری نیست.

زونای چشمی چیست؟

زونای چشمی یا هرپس زوستر چشمی یعنی زونایی که در آن بثورات تاول‌دار در اطراف پلک‌ها، پیشانی و گاهی در نوک یا کنار بینی ظاهر شوند. زونای چشمی تقریبا در ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به زونا رخ می‌دهد.

این مدل از زونا با علائمی نظیر احساس سوزن یا ضربان در چشم، قرمزی و پارگی، تورم و تاری دید همراه است. در زونای چشمی حتی پس از برطرف شدن بثورات ممکن است به دلیل آسیب عصبی هنوز هم در چشم فرد مبتلا احساس درد وجود داشته باشد. 

زونای چشمی در صورت عدم درمان می‌تواند به مشکلات جدی مانند از دست دادن بینایی در بلندمدت و زخم‌های دائمی ناشی از تورم قرنیه منجر شود. به طور کلی در بیماری زونا شروع درمان در طی ۷۲ ساعت اول، به شدت می‌تواند احتمال بروز عوارض جدی را کاهش می‌دهد.

کلام آخر

اینکه بیماری زونا تا چه مدت واگیردار است و امکان انتقال و سرایت دارد، موضوع مهمی است، اما مهمتر از آن، این است که این بیماری سریع شناسایی شود و در 72 ساعت اولیه درمان‌های لازم برای بیمار انجام شود تا بیماری رو به وخامت نرود. اگر هر یک از علائم یاد شده را دارید و به هر جهت و با هر توجیهی تصور می‌کنید به زونا مبتلا شده‌اید، حتما سریع‌تر به یک پزشک متخصص عمومی یا متخصص پوست مراجعه کنید تا درمان‌های لازم برای شما شروع و اجرا شود.