حس شنوایی در کودکان شیرخوار

حس شنوایی در کودکان شیرخوار و نوزادان در هنگام تولد، فعال است. فعال بودن این حس در هنگام تولد به معنای تکامل کامل آن نیست؛ بلکه همانند حس بینایی در کودکان شیرخوار و نوزادان به مرور تقویت می‌شود و رشد می‌کند. تکامل این حس دیرتر از باقی حس‌ها است. کم شنوایی و ناشنوایی به طور ناخودآگاه روی تکلم تاثیر می‌گذارد؛ زیرا کودک چیزی نمی‌شنود تا بتواند از آن تقلید کند و یاد بگیرد. باید بدانید که نقایص ژنتیک، سهم مهمی در ابتلا به ناشنوایی مادرزادی دارند و تقریبا 60 درصد ناشنوایی‌‌های دوران نوزادی مربوط به نقایص ژنتیکی است. همچنین مشکلات پزشکی مادر و جنین، عوامل محیطی، آسیب‌‌های فیزیکی و داروها نیز در کم شنوایی و ناشنوایی نوزادان تاثیر دارد. در این مقاله قصد داریم در مورد روند تکمیل حس شنوایی و مشکلات مربوط به آن بیشتر توضیح دهیم.

شما می‌توانید با نصب اپلیکیشن گهواره ببینید چه چیزهایی در دوران نوزادی طبیعی و چه چیزهایی خطرناک است و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید.

قدرت شنوایی نوزاد چگونه است؟

حس شنوایی در کودکان شیرخوار و نوزادان از بدو تولد و حتی در دوران جنینی وجود دارد از هفته 26 دوران باردای، جنین می‌تواند نسبت به صداها واکنش نشان دهد. زیرا اتصالات گوش به مغز در این هفته تکامل یافته است و جنین در مقابل صداهایی که از بیرون می‌شنود، عکس‌العمل نشان می‌دهد. از لحاظ علمی و پزشکی گوش داخلی جنین در حدود هفته ۲۰ بارداری کاملا رشد کرده است. بنابراین نوزاد از بدو تولد توانایی شنیداری دارد، اما این توانایی هنوز نیاز به رشد دارد و این رشد تا سن 6 تا 7 ماهگی ادامه خواهد داشت. در حقیقت نوزاد از لحظه تولد می‌تواند بشنود و یاد بگیرد، اما هنوز بخش‌هایی از مغز نیاز به تکامل دارند که این تکامل به مرور زمان اتفاق می‌افتد. 

وقتی نوزاد به حدود دو ماه می‌رسد، می‌تواند صدای آشنایان را تشخیص دهد و آرام شود. کم کم تقلید صدا می‌کند و برای حرف زدن آماده و مهیا می‌شود. در حدود چهار ماهگی نوزاد پس از شنیدن صدا به دنبال منبع صدا هم می‌گردد و از شش ماهگی به بعد تلاش می‌کند صدایی را که می‌شنود، تقلید کند. از هشت ماهگی به خوبی از خودش صدا در می‌آورد و به تغییر در تن صدا پاسخ می‌دهد. از یک سالگی به بعد نیز می‌تواند کلمات محدودی را بیان کند. تکامل حس شنوایی در کودکان شیرخوار در باقی سال‌های زندگی نیز ادامه خواهد داشت و تا سن 6 تا 7 ماهگی به رشد کامل می‌رسد.

* حتما بخوانید: بهترین سن حرف زدن کودک پسر و دختر 

نصب اپلیکیشن گهواره

واکنش نوزاد به صدا چگونه باید باشد؟

به عنوان پدر و مادر نقش مهمی در تشخیص سلامت جسمانی فرزند خود دارید. این شما هستید که پیش از هر کس دیگری می‌توانید هر مشکل جسمانی را در نوزاد خود شناسایی کنید و به موقع برای رفع و حل آن اقدام کنید. واکنش نوزاد به صدا باید متناسب با سن او باشد. واکنش نوزاد به صدا نشان دهنده میزان ارتباط او با محیط پیرامون است. صدای ضربان قلب، تنفس و جریان هوا در ریه‌های مادر و جریان خون اولین صداهایی هستند که نوزاد آنها را در دوران جنینی شنیده است. واکنش نوزاد به صدا اولین نشانه سلامت سیستم شنوایی اوست.  این واکنش در دوره‌های نوزادی متفاوت است که شرح آن در ادامه می‌آید؛

واکنش نوزاد به صدا از تولد تا سه ماهگی نوزاد

• نوزاد در این دوره از صدا‌های بلند پیرامون تعجب می‌کند.
• با شنیدن صدای دیگران به خصوص مادر یا پدر می‌خندد.
• با شنیدن صدای دیگران در زمان گریه توجه‌اش جلب می‌شود و آرام می‌گیرد. 

در هنگام مکیدن شیر از سینه مادر سرعت مکش را در پاسخ به صدا‌های اطراف کم و زیاد می‌کند.

واکنش نوزاد به صدا از چهار تا شش ماهگی

• نوزاد جهت صدا را تشخیص می‌دهد و سرش را به همان سمت می‌چرخاند. 
• به اشیا و اسباب‌بازی‌هایی که صدا تولید می‌کنند، واکنش نشان می‌دهد و توجه می‌کند. 
• به صدا‌های موزون و موسیقی توجه نشان می‌دهد.

واکنش نوزاد به صدا از هفت تا دوازده ماهگی

• در این سن کودک به بازی‌های همراه با شعر و موسیقی علاقه نشان می‌دهد.
• به صحبت‌هایی که با او می‌شود، گوش می‌دهد و عکس العمل نشان می‌دهد. 
• کلمات پر تکرار را تشخیص می‌دهید. (مامان، بابا، آب، توپ، به به، دَدَ و...)
• به سوالات ساده پرتکرار پاسخ می‌دهد و آنها را درک می‌کند. مثلا آب میخوای؟ بده به من!

اگر حس شنوایی در کودکان شیرخوار و نوزادان این روند رشد را داشته باشد، نشانه سلامت اوست. اما چنانچه به هر طریقی حتی کمترین و کوچکترین شَکی در واکنش نوزاد به صدا در هر سنی پیدا کردید، حتما موضوع را سریعا پیگیری کنید و از نبودن اختلال مطمئن شوید. 

بهترین زمان تست شنوایی نوزاد

با توجه به اینکه شنوایی ارتباط مستقیم و عمیقی با تکلم دارد و با در نظر گرفتن این موضوع که بهترین دوره یادگیری گفتار و زبان در 6 ماهه اول زندگی است، از همین جهت بهترین زمان تست شنوایی نوزاد نیز در 10 روز اول بعد از تولد است. امروزه این یک اصل است که تمام نوزادن بعد از تولد و در بیمارستان از نظر شنوایی بررسی می‌شوند. غربالگری شنوایی بدو تولد، به بررسی سلامت ساختمان گوش می پردازد. در صورت وجود هرگونه شک به کیفیت شنوایی نوزاد و یا وجود سوابق فامیلی و یا ابتلا به بیماری خاص که شنوایی را تحت تاثیر قرار دهد، شنوایی سنجی کامل بایستی انجام شود.

به این ترتیب کم‌شنوایی و ناشنوایی نوزاد به موقع شناسایی می‌شود و اگر مشکلی باشد، راحت‌تر، سریع‌تر و مطمئن‌تر رفع خواهد شد. تست شنوایی نوزاد یا غربالگری شنوایی آزمونی ساده است که در چند دقیقه انجام می‌شود. کم شنوایی و ناشنوایی نوزادان منجر به تاخیر در رشد و تكلم كودك می‌شود و روی توانایی كودك برای یادگیری، تحصیل و ارتباطات اجتماعی تاثیر خواهد گذاشت. 

از لحاظ علمی و پزشکی بهترین زمان تشخیص كم شنوایی قبل از سه ماهگی است تا با انجام مداخلات پزشکی مناسب (سمعك یا كاشت حلزون) و برنامه ریزی گفتار درمانی کودک با مشکل رو به رو نشود. 

*در این مقاله بخوانید تست شنوایی نوزاد در خانه چطور انجام میشود

علائم کم شنوایی در نوزادان

علائم کم‌شنوایی در نوزادان و کودکان بسته به درجه آسیب، متفاوت است؛ اما اغلب به صورت عدم پاسخ‌دهی به صدا یا بی‌توجهی ظهور می‌کند. کم شنوایی در نوزاد منجر به آسیب به هوش نوزاد و قدرت تکلم او می‌شود. چنانچه حس شنوایی در کودکان شیرخوار و نوزادان مشکلی داشته باشد و والدین از این مشکل بی اطلاع باشند، نوزاد در دریافت صداهای گفتاری ناتوان شده و این ناتوانی و عجز به طور ناخودآگاه منجر به عدم رشد گفتار و زبان در کودک می‌شود. 

چنانچه کم شنوایی عمیق و دوطرفه باشد، به این معنی است که کودک هیچ صدایی نمی‌شنود و در نتیجه یادگیری او به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.  

ضعف در مهارت‌های گوش دادن و صحبت کردن، مشکلات یادگیری و سوادآموزی، ضعف عملکرد تحصیلی و از دست دادن فرصت‌های شغلی از جمله عوارض کم‌شنوایی و ناشنوایی هستند.

بیماری هایی که منجر به ناشنوایی و یا کم‌شنوایی در نوزاد می‌شوند

• اوتیت گوش میانی یا عفونت گوش میانی در صورت شدید بودن
• سرخجه مادر باردار در سه ماهه اول بارداری 
• سیفلیس مادر باردار؛ سیفلیس نوعی عفونت است. 
• مننژیت یا عفونت و التهاب پرده های اطراف مغز با عوامل باکتریایی 
• نوزاد نارس و کم وزن خصوصا دریافت بعضی داروهایی که عوارض شنوایی دارند در طول بستری در بخش ویژه ی نوزادان
• سابقه خانوادگی بیماری‌های گوش 
• زردی شدید که منجر به تعویض خون شود

کلام آخر

سلامت حس شنوایی در کودکان شیرخوار و نوزادان را دست کم نگیرید؛ این موضوع به شدت در تکلم و گفتار کودک شما تاثیر دارد. به عنوان یک پدر و مادر آگاه تمام غربالگری‌های لازم را انجام بدهید و بعد از محرز شدن نبودن هیچ مشکلی در شنوایی فرزندتان وسواس بی‌مورد نیز در این مورد نشان ندهید. همواره تلاش کنید حد تعادل را نگه دارید. به موقع اقدامات لازم را انجام دهید و در زمان لازم و قبل از اینکه دیر شود، مشکلات احتمالی را شناسایی و از راه صحیح رفع کنید.