حس بینایی در کودکان شیرخوار
حس بینایی در کودکان شیرخوار یا نوزادان از هنگام تولد تا یک سالگی سیر تکامل عجیبی را طی می‌کند. به طور کلی حس بینایی آخرین حسی است که در دوران جنینی ایجاد می شود. ادامه این تکامل پس از تولد و تا یک سالگی است. به طوری که نوزاد تازه متولد شده تنها قادر است از فاصله 30 سانتی‌متری محیط اطراف و چهره مادر و سایرین را به وضوح ببیند و در فاصله‌های بیشتر دید او تار و ناواضح است. رفته رفته با رشد نوزاد و افزایش سن او قدرت بینایی نیز تکامل پیدا می‌کند. در ادامه بیشتر در مورد روند تکامل حس بینایی نوزاد و علائم خطرناک توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره می‌توانید ببینید چه چیزهایی در دوران نوزاد طبیعی و چه چیزهایی خطرناک است و با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید.
تکامل حس بینایی در کودکان شیرخوار چگونه است؟
گرچه حس بینایی در کودکان شیرخوار و نوزادان تازه متولد شده تکامل نیافته است و به مرور زمان و در طول شش تا هشت ماه اول تکمیل میشود، اما نوزاد تازه متولد شده می‌تواند در مسافت طولانی فرق نور با تاریکی و حتی قیافه افراد را تشخیص دهد. از سه ماهگی به بعد بینایی نوزاد قوی‌تر میشود و او می‌تواند اطرافیان و تمام کسانی را که از او مراقبت می‌کنند، بشناسد و واکنش نشان دهد. همچنین حس شنوایی در کودکان شیرخوار در این مدت به شدت تقویت خواهد شد.
*علت ریزش اشک از یک چشم نوزاد چیست و چه باید کرد
آنچه باعث میشود حس بینایی در کودکان شیرخوار از ابتدای تولد تکمیل نباشد، مربوط به واکنش مغز است. در حقیقت ظاهرا اینگونه است که نوزاد همه چیز را می‌بیند، اما مغز او هنوز نمی‌تواند اطلاعات دیداری را پردازش کند. لذا تا زمانی که مغز نوزاد به توانایی پردازش اطلاعات دیداری برسد، همه چیز را از فاصله دور تار می‌بیند. رفته رفته با تکامل مغز، وضوح بینایی بیشتر میشود و روشنی و وضوح دید ماه به ماه و پیوسته رشد می‌کند.
بینایی نوزادان چگونه تغییر می‌کند؟
همانطور که گفتیم حس بینایی در کودکان شیرخوار از زمان تولد تا حدود هشت ماهگی سیر تغییر و تکامل خود را به سرعت طی می‌کند و نوزاد هر هفته توانایی بیشتری برای دیدن اطراف پیدا می‌کند؛ این در حالی است که از بدو تولد حس لامسه در کودکان شیرخوار حساسیت زیادی دارد و نوزاد با لمس شدن به خوبی آرام می گیرد.
هفته اول نوزادی
هفته اول نوزادی همه چیز برای نوزاد تازه متولد شده سیاه و سفید است. دید رنگی او در عرض چند ماه آینده شروع به کار می‌کند. در این هفته نوزاد تنها می‌تواند از فاصله 20 تا 30 سانتی‌متر وضوح دید داشته باشد. بنابراین زمانی که در آغوش است به راحتی می‌تواند چهره مادر، پدر و ... را تشخیص دهد. چهره مادر در سن نوزادی جالبترین و آرامبخش ترین تصویر برای نوزاد است. نشان دادن اشیاء رنگی از فاصله نزدیک برای تقویت قدرت بینایی نوزاد تاثیر زیادی دارد.
هفته دوم نوزادی
از هفته دوم نوزادی تشخیص چهره برای نوزاد راحت‌تر میشود. او می‌تواند روی چهره‌ها تمرکز کند و با لبخند واکنش نشان دهد. هنوز بهترین فاصله برای در معرض دید نوزاد قرار گرفتن همان 20 تا 30 سانتی‌متر است؛ اما ارتباط عاطفی بین نوزاد و مراقب بیشتر شده و همین امر موجبات آرامش او را فراهم می‌کند.
هفته سوم نوزادی
در این هفته مکث کردن و خیره شدن را یاد میگیرد. گرچه هنوز دید او از فاصله 20 تا 30 سانتی‌متری واضح است، اما قدرت توجه و تمرکز او بیشتر شده و می‌تواند تا 10 ثانیه نیز به چهره مادر خیره شود. باید با حرف زدن با نوزاد، لبخند زدن به او و انجام کارهای جذاب و ... دید او را تحریک کنید. اسباب‌بازی های رنگی در جلوی دید او قرار دهید و او را به بازی تشویق کنید.
هفته چهارم نوزادی
اکنون نوزاد می‌تواند در حین جابجا شدن، چیزهایی که در اطرافش وجود دارد، ببیند. او این کار را با چرخاندن سرش انجام می‌دهد و نه با حرکت چشم‌هایش.
یک ماهگی
هنوز باید برای بازی با نوزاد صورتتان را نزدیک او نگه دارید و تماس چشمی نزدیک با او داشته باشید. گرچه وضعیت بینایی او در مقایسه با زمان تولد تغییرات زیادی پیدا کرده است، اما هنوز تا رسیدن به تکامل کامل راه زیادی در پیش دارد. نوزاد تقریبا از یک ماهگی به بعد می‌تواند به طور پیوسته هر دو چشمش را روی چیزی متمرکز کند و یک شیء در حال حرکت را با نگاه دنبال کند.
دو ماهگی
از دو ماهگی به بعد کودک کم‌کم رنگ‌های اصلی پررنگ و طرح‌های جزئی‌تر و پیچیده‌تر را تشخیص می‌دهد و آنها را دنبال می‌کند. می‌توانید برای تقویت حس بینایی او تصاویر، عکس‌ها، کتاب‌ها و اسباب‌بازی‌ها را به او نشان دهید و با او بازی کنید. فاصله خود را با او حفظ کنید و اجازه دهید روی دید خود تمرکز داشته باشد تا مغز او پردازش صحیح را انجام دهد و در نتیجه کودک هم واکنش نشان دهد. بازی کردن، صحبت کردن از فاصله نزدیک، راه بردن او برای دیدن محیط اطراف و کارهای اینچنینی را انجام دهید تا هم ارتباط عاطفی و الفت و محبت بین کودک و شما و هم قدرت بینایی او تقویت شود. تقویت حس بینایی در کودکان شیرخوار در واکنش نشان دادن آنها نسبت به بازی‌ها و کارهایی که برایش انجام می‌دهید، تاثیر زیادی دارد.
چهار ماهگی
اکنون حس بینایی در کودکان شیرخوار تغییرات زیادی کرده است. کودک به درک عمیقی از محیط اطراف رسیده است و همراه با مهارت‌های حرکتی که به دست آورده است، به سمت چیزهایی که می‌بیند عکس‌العمل نشان می‌دهد. مثلا جغجغه‌ای را که نشانش می‌دهید، میگیرد یا حتی به سمت گرفتن و کشیدن مو، گوشواره، گردنبند مادر می‌رود.
پنج ماهگی
بدیهی است که هم اکنون کودک در دیدن اشیای بسیار کوچک و ردیابی اشیای در حال حرکت مهارت بیشتری پیدا کرده است. قدرت تشخیص او بیشتر شده است و می‌داند حتی زمانی که اشیا به او نشان داده نمی‌شوند، وجود دارند. از همین جهت است که بازی دالی موشه را دوست دارد. از این سن به بعد کودک تفاوت‌های ظریف‌تر بین رنگ‌ها را تشخیص می‌دهد.
هشت ماهگی
در این ماه حس بینایی در کودکان شیرخوار تقریبا از لحاظ وضوح و درک عمق به حداکثرش رسیده است. گرچه هنوز راحت‌تر می‌تواند روی اشیاء نزدیکش تمرکز کند، اما بینایی او آن‌قدر قوی شده است که بتواند افراد و اشیا را در آن سوی اتاق تشخیص دهد.
علائم هشدار دهنده در بینایی نوزاد
- چپ بودن چشم‌ها
- اشک آلود بودن بیش از حد
- سابقه خانوادگی مشکلات چشم
- تکان دادن دائمی چشم
- اختلالات ساختاری چشم
- چشمان برجسته
- درد چشم، خارش یا تحریک پایدار
- قرمزی مداوم در چشم
- افتادگی پلک ها
- حساسیت شدید به نور
- سفیدی، سفیدی متمایل به خاکستری و یا لکه زرد در مردمک
علل نابینایی یا کم بینایی و یا کور چشمی مادرزادی نوزادان
- کمبود انواع ویتامین آ در مادر باردار
- آب مروارید
- اشکال در تشکیل عصب بینایی
- آب سیاه
- بیماری‌های شبکیه
- کدورت قرنیه (کدری قرنیه)
- شب کوری
- آلبینیسم یا زالی
- ازدواج فامیلی که باعث بروز اختلالات ژنتیکی نهفته میشود
- عفونت های داخل رحم
- نارس بودن
تست بینایی نوزاد چگونه انجام میشود؟
تست بینایی نوزاد توسط پزشک انجام میشود. پزشک ساختار چشم و توانایی چشم نوزاد را برای حرکت آنها بررسی می کند. پزشک درباره سابقه بینایی در خانواده سوال می‌کند و هرگونه ترشحات و عفونت، حساسیت، بیماری، تحرک چشم نوزاد، انسداد غدد اشک، مساوی بودن سایز، گردی و واکنش در برابر نور مردمک چشم را بررسی می‌کند. به طور کلی پس از انجام بررسی‌ها و چکاپ‌های زمان تولد، زمان بررسی مطلوب چشم کودک در شش ماهگی، سه سالگی، پیش از اول دبستان و سپس هر دو سال یک بار است. غربالگیری بینایی در کشور ما در کودکان ۳ تا ۶ سال انجام میشود.
کلام آخر
حس بینایی در کودکان شیرخوار روند تکاملی عجیب و البته سریعی دارد؛ این روند تکامل متفاوت از روند تکامل حس چشایی در کودکان شیرخوار است. تاثیر حس بینایی در درک کودک و نوزاد از محیط اطراف بسیار زیاد است. بنابراین به عنوان یک والد آگاه تمام سنجش‌های لازم برای تایید سلامت حس بینایی در کودکان شیرخوار خود را از ابتدای تولد انجام دهید تا اگر مشکلی وجود داشته باشد، با تشخیص به موقع بتوانید در صدد رفع آن برآیید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.