معرفی قرص ضد استفراغ برای کودکان | دوز مصرف و عوارضی جانبی آن‌ها

داروهای ضد استفراغ، دسته‌ای از داروها هستند که با هدف پیشگیری یا درمان حالت تهوع و استفراغ به کار می‌روند. این داروها با تاثیرگذاری بر مراکز مربوطه، از ارسال سیگنال‌هایی که باعث احساس تهوع و بروز استفراغ می‌شوند، جلوگیری می‌کنند. از جمله قرص ضد استفراغ برای کودکان می‌توان به اندانسترون، دومپریدون، متوکلوپرامید، پرومتازین و پروکلرپرازین اشاره کرد. در این مقاله از مجله سلامت گهواره، ابتدا مروری کوتاه بر دلایل شایع استفراغ در کودکان خواهیم داشت. سپس، به بررسی توصیه‌های مصرف هر یک از داروهای ضد استفراغ پرکاربرد برای کودکان خواهیم پرداخت.

با نصب اپلیکیشن گهواره، قد و وزن کودک خود را روی نمودار بررسی کنید و از رشد مناسبش اطمینان یابید. روزانه متناسب با سن کودکتان ، پیام‌های مشاوره‌ تخصصی دریافت کنید و با توصیه‌های تغذیه‌ای و دستور پخت‌های مناسب، تغذیه سالم‌تری برای او فراهم کنید. همچنین، با بازی‌های مناسب و آزمون‌های دوره‌ای به تقویت هوش و مهارت‌های فرزندتان کمک کنید.

دلایل شایع استفراغ در کودکان چیست؟

درک علل رایج استفراغ در کودکان به والدین و پزشکان کمک می‌کند تا وضعیت کودک را بهتر مدیریت کنند. علل اصلی استفراغ در کودکان شامل موارد زیر هستند:

• گاستروانتریت (التهاب معده و روده)
• آلرژی غذایی
• آپاندیسیت
• مسمومیت غذایی
• مسمومیت دارویی یا مسمومیت با مواد شیمیایی و سمی

علاوه بر موارد ذکر شده، برخی عفونت‌ها و شرایط خاص همچون عفونت مجاری ادراری، عفونت گوش میانی، ذات‌الریه و مننژیت هم می‌توانند عامل بالا آوردن و استفراغ در کودکان باشند. همچنین، بیماری حرکت (Motion Sickness) و شیمی درمانی هم می‌توانند در برخی کودکان موجب استفراغ شوند.

نصب اپلیکیشن گهواره

چه زمانی نیاز به مصرف داروی ضد استفراغ است؟

در مواجهه با استفراغ کودک، اولین و مهم‌ترین اصل، اجتناب از مصرف خودسرانه قرص ضد استفراغ برای کودکان است. تجویز هرگونه دارو، به ویژه برای کودکان، باید صرفا توسط پزشک و پس از تشخیص دقیق علت استفراغ صورت گیرد. در شرایط زیر، مراجعه فوری به پزشک متخصص اطفال و در صورت لزوم مصرف قرص ضد استفراغ ضروری است:

• استفراغ مکرر و عدم توانایی در نگهداری مایعات و مواد غذایی
• مشاهده نشانه‌های کم‌آبی همچون خشکی دهان، گریه بدون اشک، کاهش دفعات ادرار یا خشک بودن پوشک و خواب‌آلودگی افراطی
• استفراغ حاوی خون یا سبزرنگ
• همراه بودن استفراغ با علائم هشداردهنده دیگر همچون تب بالا (بیش از 38.5 درجه سانتی‌گراد)، بی‌قراری یا گردن سفت 
• خودداری کودک از دریافت شیر مادر یا شیر خشک

در کنار علائم ذکر شده، مدت زمان تداوم استفراغ هم یک معیار مهم برای تصمیم‌گیری جهت مراجعه به پزشک است. اگر استفراغ کودک بیش از مدت زمان‌های مشخص شده در جدول زیر ادامه پیدا کند، حتما باید تحت نظر پزشک قرار گیرد:

هشدار: به هیچ وجه به صورت سرخود از قرص ضد استفراغ برای کودکان استفاده نکنید. زیرا این اقدام می‌تواند با پنهان کردن علائم، روند تشخیص بیماری‌های جدی را به تاخیر انداخته و سلامت کودک را به خطر اندازد.

اسم قرص ضد استفراغ کودکان چیست؟ معرفی موثرترین داروهای ضد استفراغ برای کودکان

در ادامه، تعدادی قرص تهوع و استفراغ برای کودکان معرفی شده‌اند:

پرومتازین (Promethazine)

پرومتازین یکی از داروهایی است که معمولا برای کودکان دو سال و بالاتر تجویز می‌شود و می‌تواند در کنترل حالت تهوع و استفراغ موثر باشد. تعیین دوز دقیق این دارو یک موضوع کاملا تخصصی است و باید توسط پزشک و بر اساس وزن یا جثه کودک تعیین شود. معمولا، دوز پیشنهادی رایج حدود 1.1 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن یا مقداری بین 12.5 تا 25 میلی‌گرم است که می‌توان در صورت نیاز هر 4 تا 6 ساعت یک‌بار آن را تکرار کرد. مصرف این قرص ضد تهوع برای کودکان زیر دو سال فقط با تشخیص پزشک مجاز است.

پروکلرپرازین (Prochlorperazine)

پروکلرپرازین یکی دیگر از داروهای موثر در کنترل استفراغ است که معمولا برای کودکان در رده سنی 2 تا 5 ساله تجویز می‌شود. دوز ابتدایی معمول این دارو اغلب 2.5 میلی‌گرم است که باید 2 تا 3 بار در روز، بسته به تشخیص و صلاحدید پزشک مصرف شود. تعیین دوز این قرص استفراغ برای کودکان زیر دو سال، وابسته به نظر پزشک خواهد بود.

دومپریدون (Domperidone)

دومپریدون، یکی از شناخته‌شده‌ترین قرص ضد استفراغ برای بچه ها به شمار می‌رود. دوز متداول این قرص ضد استفراغ برای کودکان 12 سال به بالا، یک قرص 10 میلی‌گرمی است که می‌توان آن را تا سه بار در روز مصرف کرد. این قرص ضد استفراغ برای کودکان زیر 12 سال یا کسانی که وزن کمتر از 35 کیلوگرم دارند، مجوز مصرف ندارد.

متوکلوپرامید (Metoclopramide)

استفاده از داروی متوکلوپرامید برای کودکان بالای یک سال امکان‌پذیر است؛ اما به دلیل تفاوت شرایط در هر کودک و حساسیت‌های مربوط به سن پایین، مصرف آن باید حتما توسط پزشک تایید و تجویز شود. دوز پیشنهادی این دارو در اطفال معمولا بر اساس وزن بدن آن‌ها تنظیم می‌شود.

اندانسترون (Ondansetron)

برای کنترل تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و جراحی، معمولا اندانسترون با نام تجاری دمیترون، به عنوان بهترین قرص استفراغ برای کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه مصرف این قرص استفراغ برای بچه، با توجه به شرایط و سن متفاوت است و می‌تواند به شکل قرص یا شربت مصرف شود. در ادامه، دوز معمول این قرص برای کودکان تحت درمان سرطان را ذکر کرده‌ایم:

• کودکان 12 سال به بالا: مصرف دارو با 8 میلی‌گرم، 30 دقیقه قبل از آغاز درمان، شروع می‌شود. 8 ساعت پس از دوز اول، دوز دوم (8 میلی‌گرم) باید مصرف شود. برای ادامه درمان، کودک باید هر 12 ساعت یک‌بار یک قرص 8 میلی‌گرمی به مدت 1 تا 2 روز مصرف کند. در موارد استفراغ شدید، ممکن است برای این رده سنی یک قرص 24 میلی‌گرمی 30 دقیقه قبل از شروع درمان تجویز شود.
• کودکان 4 تا 11 ساله: دوز اولیه در این گروه معمولا 4 میلی‌گرم است که قبل از شروع درمان باید مصرف شود. 4 و 8 ساعت پس از دوز اول مجددا باید 4 میلی‌گرم مصرف کرد. سپس، برای ادامه درمان، کودک باید 4 میلی‌گرم هر 8 ساعت یک‌بار به مدت 1 تا 2 روز بخورد.
• کودکان زیر 4 سال: مقدار و نحوه مصرف باید حتما با تشخیص پزشک متخصص اطفال تعیین شود.

توجه: دوز قرص یا شربت اندانسترون برای کودکان زیر 12 سال در شرایط استفراغ شدید، به نظر پزشک معالج بستگی دارد و برای هر کودک متفاوت خواهد بود.

بر اساس نتایج مطالعات منتشر شده در سایت معتبر PubMed

مصرف یک دوز خوراکی اندانسترون توسط کودکان مبتلا به گاستروانتریت حاد، خطر استفراغ مکرر، نیاز به تزریق مایعات و بستری شدن در بیمارستان را کاهش می‌دهد.

A single oral dose of ondansetron has been shown to reduce the risk of recurrent vomiting, the need for intravenous fluids, and hospital admissions in children with acute gastroenteritis.

تفاوت قرص، شربت و آمپول ضد استفراغ در کودکان

هر سه شکل دارویی ضد استفراغ‌ها (قرص، شربت و آمپول) اثربخشی مطلوبی دارند، اما انتخاب گزینه مناسب کاملا به شرایط کودک و شدت بیماری بستگی دارد. قرص‌های ضد تهوع به دلیل سهولت در تعیین دوز، اغلب به عنوان اولین خط درمانی در کودکانی که قادر به بلعیدن قرص هستند و استفراغ نسبتا خفیف تا متوسطی دارند، تجویز می‌شوند.

شربت‌های ضد تهوع به عنوان یک گزینه بسیار مطلوب برای کودکانی مطرح هستند که در بلع قرص مشکل دارند. یکی از مزایای کلیدی شربت، جذب سریع‌تر آن‌ها نسبت به قرص و در نتیجه شروع اثرگذاری نسبتا سریع‌تر است؛ هرچند که اندازه‌گیری دوز شربت برای استفراغ کودکان در مقایسه با قرص با دقت کمتری همراه است. در شرایطی که شدت استفراغ بسیار بالا است و کودک قادر به مصرف اشکال خوراکی دارو نیست، آمپول‌ ضد استفراغ تجویز می‌شود که در مقایسه با دو فرم دیگر، سریع‌ترین اثربخشی را دارد.

عوارض جانبی احتمالی قرص‌های ضد استفراغ

قرص ضد استفراغ برای کودکان ممکن است با برخی عوارض جانبی زیر همراه باشد:

• سردرد
• سرگیجه
• یبوست
• خواب‌آلودگی
• خشکی دهان
• بی خوابی و تحریک‌پذیری
• تغییرات خلقی

همچنین، در موارد نادر، احتمال بروز عوارض جدی‌تری همچون اختلالات حرکتی و آنافیلاکسی (واکنش آلرژیک شدید) وجود دارد.

مصرف ایمن قرص ضد استفراغ برای کودکان فقط با نظر پزشک ممکن است!

انتخاب بهترین قرص ضد استفراغ برای کودکان، مستقیما به تشخیص صحیح علت آن بستگی دارد. داروهای مختلفی برای این منظور وجود دارند که هر یک برای شرایط خاصی طراحی شده‌اند؛ از همین رو، این تنها پزشک است که می‌تواند با ارزیابی کامل کودک، دارویی را تجویز کند که با کمترین عوارض، بیشترین اثربخشی را داشته باشد. بنابراین، هرگز نباید بدون مشورت با متخصص، به کودک داروی ضد تهوع داد، زیرا این کار می‌تواند به سلامت او آسیب برساند. بهترین راه برای تضمین بهبودی سریع و بی‌خطر کودک، اعتماد به تشخیص پزشک و پیروی دقیق از دستورالعمل‌های درمانی اوست.

سوالات متداول والدین درباره قرص ضد استفراغ برای کودکان

بهترین قرص استفراغ کودکان چیست؟

نمی‌توان یک دارو را برای همه کودکان بهترین دانست، چون انتخاب قرص ضد استفراغ برای کودکان به عواملی همچون علت استفراغ، سن و وزن کودک بستگی دارد.

آیا می‌توانم بدون تجویز پزشک، به کودک خود داروی ضد تهوع و استفراغ بدهم؟

خیر. مصرف خودسرانه می‌تواند به دلیل نامناسب بودن نوع دارو یا دوز مصرفی برای سن و شرایط کودک، باعث بروز عوارض جانبی شود. همچنین، استفراغ می‌تواند علامت یک بیماری جدی‌تر باشد و مصرف دارو بدون تشخیص علت اصلی، ممکن است تشخیص و درمان به موقع بیماری زمینه‌ای را به تاخیر بیندازد.

دوز مناسب قرص ضد استفراغ برای کودکان چگونه تعیین می‌شود؟

دوز مناسب به نوع دارو، شدت علائم و سن و جثه کودک بستگی دارد. دوز دقیق باید توسط پزشک تعیین شود.

چه زمانی باید برای استفراغ کودک به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده علائم خطر همچون نشانه‌های کم‌آبی، استفراغ مکرر، استفراغ خونی یا سبز رنگ، تب شدید یا امتناع کودک از غذا خوردن، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

منابع

Nhs

Clevelandclinic

Mayoclinic