روش تربیتی مونته سوری چیست و چه مزایایی دارد؟

برنامه ریزی روزانه برای کودکان کار دشواری است و یکی از اولین راه‌حل‌ها برای آن که به ذهن والدین می‌رسد، فرستادن کودک به مهدکودک است. اما نکته‌ای که شاید بیشتر به آن توجه نکنند این است که مهدکودک‌ها هر کدام با سبک خاصی اداره می‌شوند. یکی از روش‌های آموزشی بسیار محبوب، روش مونته سوری است. نظریه‌ی مونته سوری یک روش آموزشی برای کودکان بسیار کوچک تا نوجوان است که توسط ماریا مونته سوری توسعه یافته است. روش‌ها، مفاهیم و اصول روش تربیتیِ مونته سوری را می‌توان در تمام سنین به کار برد. کلاس‌های درس مونته سوری محیط‌هایی هستند که به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا نیازهای هر کودک برای رشد در محدوده‌ی سنی خاص را برآورده کنند. دکتر ماریا مونته سوری کشف کرد که یادگیری تجربی در این نوع کلاس منجر به درک عمیق‌تر زبان، ریاضیات، علوم، موسیقی، تعاملات اجتماعی و موارد دیگر می‌شود. در ادامه بیشتر در مورد کلیت و مزایا و معایب مهدکودک به روش تربیتی مونته سوری در تربیت کودک توضیح می‌دهیم.

روش تربیتی مونته سوری چیست ؟

ایده و عمل، حرف اصلی را در این روش تربیتی می‌زنند. این روش بر این معتقد است که کودکان آنقدر که از شیوه‌ی انجام کارها و روند انجامش لذت می‌برند به نتیجه کار توجه ندارند. و این موضوع اساس، این روش تربیتی است. به طور کلی سه مولفه‌ی اصلی در این روش تربیتی مورد بررسی قرار می‌گیرند:

• محیط: که در این روش، همه‌ی گروه‌های سنی مختلف تا اختلاف سه سال (که در ادامه توضیح می‌دهیم) در یک اتاق در مهدکودک قرار می‌گیرند.
• آزادی: به این ترتیب که کودک در محیط مهدکودک آزاد است که در بین فعالیت‌های مورد علاقه‌ی خود انتخاب کند 
• نقش راهنما: در روش آموزش مونتسوری، راهنما تنها بر فعالیت کودکان نظارت داشته و مداخله‌ی مستقیمی ندارد

کلاس‌های درس مونتسوری کودکان به صورت دوره‌های سه ساله است: کمتر از 3 سال، از 3 تا 6 سال، از 6 تا 9 سال و از 9 تا 13 سال. اختلاط سه ساله‌ی کودکان در این محیط آموزشی به نفع همکاری، تمایل به یادگیری، احترام متقابل و کسب دانش عمیق در فرآیند آموزش کودک است.

نصب اپلیکیشن گهواره

مزایا و فواید مونته سوری چیست؟

تربیت به روش مونته سوری فواید زیادی دارد که بعضی از مهم‌ترین‌ آنها به شرح زیر است:

• یادگیری عملی را فراهم می‌کند: در طراحی کلاس‌های درس روش تربیت کودک مونته سوری نور زیاد خورشید و فضای کافی در طراحی کلاس مهم است. همه‌ی اینها برای ایجاد فضایی زیبا و دوستانه برای کودکان است در این محیط کودکان اجازه دارند با سرعت خودشان کار کنند، رشد کنند و یاد بگیرند. 
• افزایش تعامل اجتماعی: بچه‌ها مجذوب دستاوردهای بچه‌های دیگر می‌شوند. آموزش مونته‌سوری آن را با گروه‌بندی کودکان در گروه‌های سنی مختلف در یک محیط فراهم می‌کند. اکثر کلاس‌های درس مونته سوری در سنین مختلط هستند و هدف آنها ایجاد گروه همتا به همتا است. گروه‌های سنی مختلط به کودکان اجازه می‌دهند از یکدیگر بیاموزند، با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و مهارت‌های زندگی مانند پذیرش و شمول را بهبود بخشند.
• محیط یادگیری: آموزش مونته سوری یک محیط آموزشی منحصر به فرد برای کودکان فراهم می‌کند که می‌توانند در آن با سرگرمی و علاقه یاد بگیرند. محیط روش تربیت کودک مونته‌سوری یادگیری چند سنی منحصر به فرد و عامل کلیدی این روش آموزشی است. کودکان کوچکتر فرصت بسیار خوبی برای توسعه مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، رهبری و عاطفی خود با کار با کودکان بزرگتر دارند. کودکان بزرگتر نیز از این رویکرد سود می‌بردند.
• مهارت‌های نرم را توسعه می‌دهد: فلسفه مونته سوری به کودکان الهام می‌دهد تا مهارت‌های نرم و مهارت‌های زندگی بی‌شماری مانند مسئولیت‌پذیری، استقلال، انصاف، سازگاری و مثبت‌اندیشی را تقویت کنند که چنین دستاوردی در سنین پایین نتایج حیرت‌انگیزی در بزرگسالی خواهد داشت.
• استقلال را فراهم می‌کند: سیستم آموزشی مونته سوری حس اعتماد به نفس و خلاقیت را ارائه می‌دهد که دانش و مهارت‌هایی مانند اعتماد به نفس، احساس آزادی و اعتماد به توانایی‌های دانش آموزان را توسعه می‌دهد. 
• اعتماد به نفس: با توجه به اینکه در کلاس‌های مونته سوری بیشتر فرآیند یادگیری به خودی خود هدایت می‌شود، در نتیجه بچه‌ها می‌توانند خیلی سریع‌تر از یک محیط مدرسه سنتی احساس استقلال و اعتماد به توانایی‌های خود را به دست آورند. در واقع دانش آموزانی که کلاس درس مونته سوری را تجربه می‌کنند، بیشتر می‌توانند خودشان را مدیریت کنند و مستقل فکر کنند.

معایب روش مونته سوری کدام است؟

برخی از معایب آموزش مونته سوری عبارتند از:

• گران است: در مدارس مونته سوری، پایین نگه داشتن هزینه‌ها بسیار سخت است. دستیابی به بسیاری از مواد آموزشی بادوام و درجه یک همراه با آموزش طولانی و کامل در استفاده از چنین مواردی برای کودکان خردسال کار پرهزینه‌ای است. 
• استقلال همیشه مفید نیست: آموزش مونته سوری در ایجاد حس آزادی و خودراهبری بسیار قدرتمند است. اما شرایط همیشه اینطور نیست. این روش آموزشی طرز فکری ارائه می‌دهد که می‌تواند از جهاتی ارزشمند باشد، اما از سوی دیگر، می‌تواند همکاری گروهی را به چالش بکشد.

• فرصت تعامل کافی وجود ندارد: واضح است که تعامل در کلاس‌های درس مونته سوری با کلاس‌های درس سنتی متفاوت است. با این حال، تعاملی که ارائه می‌دهد بسیار معنادارتر است. محیط آموزشی مورد استفاده در کلاس به بچه‌ها اجازه می‌دهد تا در مقایسه با کلاس‌های درس سنتی آزادانه‌تر تعامل کنند. اما در مقابل، تعامل در این محیط کاهش می‌یابد.
• جامعه‌ی کوچک دانش آموزی: در محیط کلاس درس مونته سوری دانش آموزان در یک جامعه کوچک هستند و وقت خود را با همسالان مشابه می‌گذرانند. این می‌تواند مانعی برای رشد مهارت‌های اجتماعی باشد. دانش آموزان دسترسی محدودی به فعالیت‌های اجتماعی در سیستم آموزشی مونته سوری دارند. 

مونته سوری از چه سنی و برای چه کودکانی است؟

روش مونته سوری در تربیت کودکان از سنین بسیار پایین تا راهنمایی قابل استفاده است:

1. از سن تولد تا سه سال: تاکید بر افزایش اعتماد به نفس، کشف توانایی‌های جالب، هماهنگی حرکتی درشت، مهارت‌های حرکتی ظریف و مهارت‌های زبانی 
2. کودکان سه تا شش سال (پیش‌دبستانی): تقویت استقلال عملکردی، تداوم وظیفه، خود تنظیمی و روابط اجتماعی، اصلاح ادراک حسی و توسعه‌ی سواد و درک ریاضی، ایجاد فرصت‌هایی برای کاوش تخیلی 
3. کودکان شش تا دوازده سال: ارائه‌ی فرصت‌هایی برای کاوش فکری، حمایت از رشد اعتماد به نفس، تخیل، استقلال فکری و خودکارآمدی، درک نقش کودک در جامعه، فرهنگ و دنیای طبیعی 
4. نوجوانان دوازده تا پانزده ساله: تمرکز بر محیط‌های کشاورزی، کمک به در درک خود در چارچوب‌های مرجع، ایجاد زمینه‌ای برای کاربرد عملی دانشگاهیان، تاکید بر توسعه‌ی بیان خود، اتکای واقعی به خود و چابکی در روابط بین فردی

ابزار مونته سوری چیست؟

ابزارهای یادگیری شامل انواع مختلفی از مواد لمسی و چند حسی منحصر به فرد است که به طور سنتی در آموزش مونته سوری برای ایجاد مهارت‌های رشدی استفاده می‌شود. ماریا مونته سوری با اشاره به اهمیت حیاتی حرکت در روند رشد شناختی کودک اشاره کرد که «دست، ابزار عقل است». ابزارهایی که در اینجا به شما نشان می‌دهیم تنها برخی از مواد آموزشی است که دانش آموزان در سه سطح سنی در روش‌های تربیتی مونته سوری استفاده می‌کنند:

• کاغذ‌های سنباده‌ای که روی آنها شکل و حروف الفبا نوشته شده است که در حین یادگیری فرصت لمسی را برای کودک فراهم می‌کند.
• برج‌های مکعبی که به صورت مجموعه‌ای از چندین مکعب چوبی رنگی، در اندازه‌های یک تا ده سانتی متری به در اختیار کودک قرا داده می‌شود.
• انواع پازل‌های شکلی (مراحل رشدی، کشورها، استان‌ها و ...)
• پیچ و مهره‌های آموزشی
• ست مهره‌های بازی با ریاضی یا میله‌های مهره‌ای که حالتی شبیه به چرتکه دارند.
• و سایر وسایل و ابزارهای آموزشی و بازی برای مهارت حرکتی و فکری کودکان

خوشبختانه به دلیل افزایش محبوبیت روش تربیت مونته سوری در تربیت کودکان و افزایش درخواست برای اجرای روش تربیتی مونته سوری در خانه، وسایل مونته سوری در ایران نیز موجود است و شما می‌توانید آنها را از مغازه‌های اسباب‌بازی فروشی تهیه کنید. اگر می‌خواهید این روش آموزشی را در خانه اجرا کنید، حتماً کتاب روش تربیتی مونته سوری را تهیه کرده و نکات مربی‌گری مربوطه را یاد بگیرید.