عوارض پرکاری تیروئید در کودکان | نشانه ها و درمان آن
عوارض پرکاری تیروئید در کودکان می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. آیا به عنوان پدر یا مادر با عوارض پرکاری تیروئید در کودک آشنا هستید؟ دو بیماری تیروئید شایع، پرکاری و کم کاری تیروئید هستند. پرکاری تیروئید یکی از بیماری‌های مهم در دوران کودکی و بزرگسالی است، اما عوارض ابتلا به آن در دوران کودکی بیش‌تر از بزرگسالی است. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم تیروئید چیست و درمورد بیماری پرکاری تیروئید در کودکان صحبت خواهیم‌کرد و در ادامه به علائم پرکاری تیروئید در نوزادان خواهیم پرداخت. درادامه مقاله عوارض پرکاری تیروئید در کودک با ما باشید.
پرکاری تیروئید در کودکان چیست؟
تیروئید یک غده کوچک است که زیر پوست و جلو گردن قرار گرفته است. در زبان یونانی "تیروئید" به معنای "سپرمانند" است. دلیل این نام‌گذاری این است که غده تیروئید مانند سپر جلو نای قرار دارد. غده تیروئید تحت تاثیر و کنترل هورمون مترشحه از غده هیپوفیز در مغز (TSH)، هورمون‌های تیروئیدی را ترشح می‌کند. هورمون‌های تیروئیدی (T3,T4) میزان سوخت‌وساز بدن ما را کنترل می-کنند و در اعمال مهمی از بدن از جمله رشد دخیل هستند. پرکاری تیروئید در کودکان به حالتی گفته می‌شود که سطح هورمون‌های تیروئیدی از حد مجاز خود بالاتر روند. با افزایش هومورن‌های تیروئیدی، سلول‌ها سریع‌تر و بیش‌تر مواد غذایی را از خون می‌گیرند و سوخت‌وساز بدن افزایش پیدا می‌کند. علائم و عوارض پرکاری غده تیروئید در کودکان، اغلب در زمینه همین افزایش سوخت‌وساز بدن است.
علت پرکاری تیروئید در کودکان چیست؟
- بیماری گریوز؛ علت اصلی پرکاری تیروئید در کودکان سه‌ساله، کوچک‌تر یا بزرگ‌تر بیماری گریوز است. گریوز یک بیماری خودایمن است که در آن، بدن علیه غده تیروئید آنتی‌بادی (پروتئین‌های حفاظتی بدن و ساخته‌شده توسط سیستم ایمنی هستند) می‌سازد و باعث می‌شوند غده تیروئید خودبه‌خود فعال شود. این بیماری در دختران پنج بار شایع‌تر از پسران است و بیش‌ترین شیوع آن در سنین نوجوانی است.
- تیروئیدیت؛ گاهی علت پرکاری تیروئید، تیروئیدیت است که به معنی التهاب غده تیروئید است. تیروئیدیت تحت حاد به دنبال عفونت‌های ویروسی، باعث می‌شود غده تیروئید در پاسخ به التهاب مقدار بیش‌تری هورمون بسازد و وارد بدن کند. اگر تیروئیدیت باعث تخریب بافت تیروئید شود، پس از مدتی موجب کم کاری تیروئید در کودکان خواهدشد.
- ندول‌های تیروئید؛ ندول‌ها در بافت غده ایجاد شده و می‌توانند حجم زیادی از هورمون را تولید کنند. گاهی ندول‌های تیروئید آن‌قدر بزرگ می‌شوند که از روی گردن می‌توان آن‌ها را لمس کرد. ندول‌های تیروئید اغلب خوش‌خیم هستند و با جراحی درمان می‌شوند.
- پرکاری مادرزادی تیروئید؛ اغلب در نوزادانی دیده می‌شود که مادران‌شان هم پرکاری تیروئیدی دارند. دلیل این بیماری آنتی‌بادی با نام TSIs است که می‌تواند از طریق جفت عبور کند، وارد بدن نوزاد شود و باعث ایجاد عوارض پرکاری تیروئید در نوزادان شود. البته از آن‌جا که این آنتی‌بادی از بدن مادر آمده و در بدن نوزاد تولید نمی‌شود، بیماری حاصل از آن علائم و عوارضی کوتاه‌مدت و گذرا داشته و همچنین شیوع بالایی ندارد. پرکاری مادرزادی می‌تواند به دلیل وجود ندول‌هایی در غده تیروئید نیز نوزاد باشد، که البته بسیار نادر است. تشخیص این نوزادان با آزمایشات تشخیصی صورت می‌گیرد.
از آن‌جا که بررسی کم‌کاری تیروئید در کودکان، از موارد طرح غربال‌گری نوزادان است، از همین راه می‌توان نوزادن مبتلا به پرکاری تیروئید گذارا و مادرزادی را نیز تشخیص داد. این آزمایش تیروئید کودکان اهمیت فراوانی دارند، زیرا تاخیر شش هفته‌ای در درمان نوزاد مبتلا به اختلال تیروئیدی می‌تواند عوارض دائم و خطرناکی بر طفل بگذارد. حد نرمال تیروئید در کودکان بسته به هورمون مورد نظر، سن و جنسیت کودکان می‌تواند متفاوت باشد.
علائم پرکاری تیروئید در کودکان
علائم پرکاری تیروئید در کودکان زیر دو سال چیست؟ بسیاری از مادران و پدران درمورد علائم و عوارض پرکاری تیروئید در کودکان از ما می‌پرسند. علائمی که در ابتدای بیماری آشکار می‌شوند، شامل تغییرات شخصیت، عدم ثبات خلق و توانایی‌های ضعیف تحصیلی است. سایر علائم و عوارض پرکاری تیروئید در کودکان عبارتاند از؛
- افزایش ضربان قلب
- لرزش دست
- اضطراب
- عدم توانایی تمرکز
- بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر
- نکته: سه مورد اخیر بسیار با اختلالات روانپزشکی اشتباه می‌شوند.
- واکنش سریع (رفلکس‌های سریع)
- احساس پُری در گردن
- تغییر در اندازه یقه پیراهن؛ در کودکان بزرگ‌تر دیده می‌شود.
- افزایش تعریق
- درد در ناحیه قفسه سینه
- پوست نرم و براق
- عدم تحمل گرما
- خستگی
- تحرک زیاد
- مدفوع نرم و یا زیاد
- ضعف
- گاهی فلج دوره‌ای
- کبودشدن هنگام بالارفتن از پله
- چشم‌های از حدقه بیرون‌زده
- تاخیر در حرکت پلک چشم
- ریزش مو
- وجود صدا در غده تیروئید (گاهی خود بیمار متوجه صدا می‌شود و گاهی پزشک با گوشی پزشکی صدا را می‌شنود).
در پرکاری تیروئید در نوزادان علائم عبارتاند از؛
- ضربان قلب سریع
- نفس کشیدن سریع ( نوزادان در هفته اول تولد تا حتی شصت بار در دقیقه نفس می‌کشند و این مسئله طبیعی است اما به مرور این میزان کم می‌شود تا به چهل بار در دقیقه می‌رسد.)
- احساس ناراحتی و بی‌قراری
- اشتها زیاد
- وزن‌نگرفتن نوزاد
- رشد کم
- اسهال نوزاد
- استفراغ نوزاد
- گاهی چشم‌های از حدقه بیرون‌زده
در پرکاری تیروئید در کودکان، همه علائم دیده نمی‌شوند. تشخیص نهایی پرکاری تیروئید در کودکان، توسط پزشک و از روی علائم بالینی بیماری و انجام آزمایش‌های مورد نیاز مانند سطح هورمون‌های تیروئیدی و TSHصورت می‌گیرد.
عوارض پرکاری تیروئید در کودکان چیست
اگر پرکاری تیروئید در کودک درمان نشود، او دچار عوارض پرکاری تیروئید می‌گردد. عوارض پرکاری تیروئید در کودکان، درواقع همان نشانه‌های پرکاری تیروئید در کودکان هستند که به دلیل عدم درمانِ به‌موقع، مزمن شده‌اند. عوارض ناشی از عدم درمان به‌موقع پرکاری تیروئید در کودکان عبارتاند از؛
- مشکلات قلبی؛ از مهم‌ترین عوارض پرکاری تیروئید در کودکان اختالالت قلبی است. اختلالات دهلیز قلب، اختلال در فشار خون، تندزدن قلب و به‌هم خوردن ریتم قلبی، در دسته مشکلات قلبی ناشی از پرکاری تیروئید در کودکان قرار دارند.
- افزایش سوخت و ساز بدن؛ تعریق زیاد، پوست براق، خستگی، کاهش آستانه تحمل گرما، تحرک زیاد، خشم و مدفوع شل در این دسته قرار دارند.
- مشکلات اسکلتی- عضلانی؛ عوارض پرکاری تیروئید در کودکان در این دسته شامل جلو‌بودن سن استخوانی کودک (استخوان‌های کودک زودتر از سایر قسمت‌های بدنش رشد می‌کند.)، ضعف عضلانی، فلج دوره‌ای، نارسایی قلبی (در اثر فلج عضلات قلبی) و تنگی نفس (در اثر فلج عضلات تنفسی) است.
- مشکلات چشمی و بینایی؛ بیرون‌زدگی چشم‌ها از حدقه، خیره‌شدن، تورم پلک، التهاب چشم، اختلال در حرکات چشم به‌سمت خارج، زخم قرنیه، درگیری عصب بینایی و در موارد شدید نابینایی از عوارض پرکاری تیروئید در کودکان هستند.
- مشکلات روانی؛ این دسته شامل عدم ثبات شخصیت، خشم و پرخاشگری، عدم تمرکز و در صورت ادامه‌دار شدن، مشکلات جدی‌تر روانپزشکی است.
- پوست و مو؛ کم‌شدن موی سر که تا حدی با درمان پرکاری تیروئید در کودکان قابل برگشت است. همچنین جدا شدن ناخن‌ها از بسترشان که با درمان قابل برگشت است.
- طوفان تیروئیدی حاد؛ شاید از مهم‌ترین عوارض پرکاری تیروئید در کودکان، بتوان به طوفان تیروئیدی اشاره کرد. طوفان تیروئیدی یک حالت نادر و نوعی بیماری تیروئید است که در آن فرد ابتدا دچار افزایش ضربان قلب و سپس افزایش دمای بدن می‌شود. علائم بعدی شامل نارسایی قلبی، کما، شوک و مرگ است. در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید، عواملی مانند قطع ناگهانی درمان، درمان ناکافی پرکاری تیروئید و عفونت سیستمیک و شدید می‌تواند باعث طوفان تیروئیدی شود.
درمان پرکاری تیروئید در کودکان چیست
درمان تیروئید پرکار در کودکان با توجه به علت بیماری متفاوت است. درمان شامل سه انتخاب: دارو درمانی، جراحی و ید رادیواکتیو است.
- دارودرمانی در نوزادان؛ درمان نوزادن مبتلا به پرکاری تیروئید درمان با داروی ضدتیروئیدی (معمولاً متی‌مازول) از راه خوراکی سه بار در روز است. گاهی‌اوقات همراه با این دارو، از دسته داروهای بتابلاکر نیز برای کنترل عوارض پرکاری تیروئید در کودکان مصرف می‌شوند. از آن‌جا که تحقیقات اخیر ثابت شده که داروی پروپیل‌تیوراسیل می‌تواند موجب نارسایی کبد شود، معمولاً در نوزادان و اطفال از آن استفاده نمی‌شود. با این حال ممکن است در موقعیت‌هایی مانند طوفان تیروئیدی استفاده شود. اگر نوزاد مقاوم به درمان‌های اخیر باشد، می‌توان قطره لوگل (یدید پتاسیم) نیز به درمان‌ها اضافه نمود. در پرکاری تیروئید در نوزادان، کسانی که به رژیم دارویی پاسخ می‌دهند باید یک دوره دوساله دارو را دریافت کنند.
- درمان کودکان بزرگ‌تر؛ درمان پرکاری تیروئید در کودکان بزرگ‌تر معمولا شبیه به درمان تیروئید پرکار در بزرگسالان است. بتابلاکرها (نوعی قرص تیروئید) برای بهبود فشارخون و کاهش ضربان قلب مورد استفاده قرار می-گیرند. در صورت عدم درمان، روش‌های دیگر مانند جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ید رادیواکتیو درصورت عدم پاسخ درمانی به داروهای ذکرشده در بالا و در برخی موارد قابل استفاده است. معمولاً در کودکان زیر 10 سال از ید رادیواکتیو استفاده نمی‌شود.
- جراحی؛ سریع‌ترین روش درمان عوارض پرکاری تیروئید در کودکان است که البته عوارض مخصوص به خود را دارد. درمان انتخابی در ندول تیروئید، جراحی است.
درمان پرکاری تیروئید کودکان در طب سنتی
مثل همیشه طب سنتی نیز برای رفع خطرات تیروئید پرکار راهکارهایی دارد. درمان اصلی، اصلاح طبع و پاکسازی خلط صفراست. در نتیجه این بیماران باید از خوردن غذاهای با طبع سرد و تر جلوگیری کنند. البته خوردن این غذاها در بارداری توسط مادر، تاثیری بر پرکاری تیروئید در نوزاد ندارد. همچنین ماساژ گلو و اطراف آن با روغن‌های گیاهی مانند گل بنفشه، نیلوفر و گل سرخ به درمان این عارضه کمک می‌کند. تنظیم ساعت خوابی نوزاد نیز می‌تواند بسیار موثر باشد.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.