ترشح شیر بعد از قطع شیردهی طبیعی است؟
از شیر گرفتن کودک یک فرایند تدریجی ست. چه برای کودک و چه برای مادر. به همان نسبت که کودک باید با قطع شیردهی کنار بیاید و به رژیم غذایی جدیدش عادت کند، مادر نیز دچار تغییراتی می‌شود. در این کنار استفاده از روش درست قطع شیردهی در کنار خواندن دعای از شیر گرفتن کودک میتواند بسیار کمک کننده باشد. به محض آنکه کودک را از شیر بگیرید، تولید شیر در مادر قطع نمی‌شود و به زمان نیاز دارد. در این دوران که شیر هنوز تولید می‌شود اما کودک شیر نمی‌خورد، این شیر اضافه میتواند مشکلاتی مانند درد سینه یا ماستیسیت پستانی ایجاد کند و این تنها میتواند بخشی از عوارض از شیر گرفتن کودک برای مادر باشد. اما یکی از اتفاقات شایع در این دوران، ترشح شیر بعد از قطع شیردهی است که میتواند ادامه‌دار یا آزاردهنده باشد. در این مقاله قصد داریم در مورد علت بروز این اتفاق و روش‌های جلوگیری یا کنترل آن بیشتر توضیح دهیم.
علت ترشح شیر بعد از قطع شیردهی
هورمونی موسوم به پرولاکتین مسئول تولید شیر مادر است. وقتی شیردهی قطع می‌شود هورمون پرولاکتین همچنان در بدن شما وجود دارد و در نتیجه، تولید شیر همچنان رخ می‌دهد. وقتی به کودک شیر نمی‌دهید، این شیر در سینه جمع می‌شود و شما ممکن است درد سينه بعد از شير گرفتن كودك را تجربه کنید. گاهی میزان تولید شیر به حدی ست که از سینه نشت می‌کنند. این اتفاق رایج است و غیرطبیعی نیست. به هر نسبت که شما در دوران شیردهی شیر بیشتری به کودک خود می‌دادید یا نوزادان دو قلو یا چند قلو داشتید، پرولاکتین در بدن شما بالاتر و در نتیجه تولید شیر بیشتر بوده است و در نتیجه بروز ترشح شیر بعد از قطع شیردهی شایع‌تر است. همچنین در مورد از شیر گرفتن فوری کودک احتمال بروز همچنی اتفاقی بیشتر هم می‌شود. مثلاً از شیر گرفتن کودک در ۱۸ ماهگی به صورت زودهنگام نشت شیر را بیشتر می‌کند. این مشکل به مرور با قطع شیردهی و کاهش سطح پرولاکتین برطرف می‌شود. یکی دیگر از دلایل نشت شیر گلاکتوره ست که در ادامه بیشتر در موردش توضیح می‌دهیم.
گالاکتوره چیست؟
گالاکتوره نوعی از ترشح شیر بعد از قطع شیردهی که به شیردهی ارتباطی ندارد و حداقل یک سال پس از قطع شیردهی رخ می‌دهد! این اتفاق میتواند در هر دو پستان یا تنها یک سینه رخ دهد. گالاکتوره تنها مختص زنان نیست و به عنوان یکی از عوارض پرولاکتین بالا در مردان نیز رخ می‌دهد. حتی پرولاکتین بالا در دختر مجرد نیز ممکن است رخ دهد و ارتباطی به شیردهی ندارد. دلایل بروز گالاکتوره چیست؟
افرایش سطح پرولاکتین که تولید آن توسط غده هیپوفیز کنترل می‌شود. این هورمون تنها در دوران شیردهی افزایش نمی‌یابد و تحت بعضی شرایط خاص دیگر نیز ممکن است رخ دهد و منجر به ترشح شیر بعد از قطع شیردهی شود که از جمله مهمترینشان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بارداری
- تحریک و ماساژ بیش از حد سینه‌ها
- بعضی داروها مانند داروهای ضد روان پریشی، داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون و ...
- کم کاری تیروئید
- بیماری‌های کلیوی
- تومور هیپوفیز (شایع‌ترین تومور هیپوفیز که باعث گالاکتوره می‌شود پرولاکتینوما ست که نوعی تومور خوش‌خیم است.)
- مشکلات مربوط به هیپوتالاموس، بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل می‌کند
همچنین گالاکتوره میتواند گاهی به علت کاملاً نامشخص نیز رخ دهد.
علائم پرولاکتین بالا چیست؟
از طریق انجام یک آزمایش خون ساده شما می‌توانید از سطح هورمون پرولاکتین در بدن مطلع شوید و در صورت بالا بودن اقدامات لارم را انجام دهید. با این حال با شناسایی بعضی علائم ساده می‌توانید متوجه بالا بودن این هورمون در بدنتان شوید:
- ترشح شیر پس از قطع شیردهی. در بیشتر موارد رنگ این شیر سفید است اما ترشح شیر زرد بعد از قطع شیردهی و حتی شیر سبز نیز طبیعی ست. اما اگر ترشحات قرمز یا خونی باشد، احتمالاً مربوط به گالاکتوره نیست و باید برای بررسی علت آن به پزشک مراجعه کنید.
- سردرد که میتواند به دلیل وجود تومور هیپوفیز نیز باشد
- تغییرات بینایی
- از دست رفتن دوره‌ی قاعدگی یا دوره‌های نامنظم
- علاقه کمتر به رابطه جنسی و احساس افسردگی
- اختلال نعوظ در مردان
- پوکی استخوان که با درد استخوا‌ن‌ها همراه است.
درمان پرولاکتین بالا چیست؟
در ابتدا اگر ترشح شیر بعد از قطع شیردهی وبلافاصله پس از این دوران اتفاق افتاد نیازی نیست اقدام فوری انجام دهید. زیرا بخشی از روند طبیعی ست و باید اجازه دهید شیر خشک شود. خشک شدن شیر مادر چند روز طول می‌کشد؟ زمانی که مادر شیردهی خود را به طور کامل متوقف کند، شیر او طی 7 تا 10 روز خشک می‌شود. در مواردی ممکن است بیشتر نیز طول بکشد.
در هر حال اگر تولید شیر همچنان ادامه داشت و منجر به درد سینه‌ها شد می‌توانید در ابتدا از درمان‌های خانگی و سپس درمان‌های دارویی برای قطع آن کمک بگیرید.
درمان‌های خانگی قطع شیردهی
برای قطع شیردهی می‌توانید از چند روش ساده استفاده کنید:
- استفاده از برگ کلم. گذاشتن برگ کلم داخل سوتین و روی سینه‌ها منجر به کاهش تولید شیر می‌شود. برگها را پس از پژمرده شدن یا تقریباً هر دو ساعت یکبار عوض کنید. برگ کلم میتواند به کاهش تورم کمک کند. همچنین برای کاهش علائم گرفتگی در اوایل شیردهی نیز استفاده می‌شوند.
- قطع شیردهی با گیاه مریم گلی که یک نوع داروی گیاهی و مخدر طبیعی ست و نباید زمانی که کودک شیر می‌خورد از آن استفاده کرد. چای مریم گلی برای قطع شیردهی میتواند عوارضی نیز داشته باشد که باید از آن جلوگیری کنید.
گیاهان دیگری که پتانسیل خشک کردن شیر مادر را دارند عبارتند از:
- نعناع تند
- شاه توت
- جعفری
- یاس
متاسفانه اطلاعات کمی در مورد تأثیر این گیاهان بر روی نوزادان وجود دارد، اما برخی از آنها می‌توانند برای نوزاد خطرناک باشند. از آنجایی که مواد گیاهی می‌توانند عوارض جانبی منفی برای شما یا کودکتان ایجاد کنند، باید قبل از استفاده از این روش ها با پزشک یا مشاور شیردهی خود صحبت کنید.
درمان‌های دارویی قطع شیردهی
انواع قرص قطع شیر در بازار وجود دارد که با مشورت دکتر می‌توانید از آنها برای جلوگیری از ترشح شیر بعد از قطع شیردهی استفاده کنید.
- قرص كابرگولين (قرص كابرلين): که برای قطع شیردهی و درمان اختلالات قاعدگی استفاده می‌شود.
- قرص داستینکس
- قرص بروموکریپتین
- قرص‌های ضدبارداری
- دوزهای بالای ویتامین B-1 (تیامین)، B-6 (پیریدوکسین) و B-12 (کوبالامین) برای سرکوب شیردهی موثراند.
جلوگیری از ترشح شیر بعد از قطع شیردهی
جدا از داروهای خانگی و شیمیایی که برای این کار می‌توانید استفاده کنید، ترفندهای زیر به جلوگیری از این اتفاق کمک می‌کند:
- عدم پمپ شیر: ممکن است جمع شدن و ترشح شیر بعد از قطع شیردهی ناراحت کننده باشد و وسوسه شوید با پمپ شیر آن را کاهش دهید. اما این کار تنها به تولید پرولاکتین و در نتیجه تولید شیر ادامه می‌دهد. اگر درد شدید شد میتواند هر چند روز یک بار کمی از شیر سینه را تخلیه کنید.
- ماساژ ندهید و تحریک نکنید
- تحریک نوک سینه تنها تولید شیر را تحریک می‌کند و این روند طولانی‌تر می‌شود در نتیجه از انجام این کار خودداری کنید.
- دوش آب گرم نگیرید
- گرما منجر به افزایش ترشح شیر بعد از قطع شیردهی می‌شود. بنابراین دوش آب گرم طولانی یا کمپرس گرم به تولید شیر بیشتر کمک می‌کند.
- از مصرف غذاهای شیرزا خودداری کنید
- غذاهایی تولید کننده‌ی شیر مانند لبنیات، جو و ... تنها تولید شیر را افزایش می‌دهند پس از خوردنشان خودداری کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.