زانو درد در بارداری | از دلایل تا روش‌هایی درمان موثر
زانو درد در بارداری یکی از مشکلات شایع این دوران است که ممکن است از ماه‌های اول بارداری آغاز شود یا در سه‌ماهه سوم شدت بگیرد. در اغلب موارد، زانو درد ناشی از تغییرات هورمونی، افزایش وزن و جابه‌جایی مرکز ثقل بدن است، اما می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که شناخت آنها به مدیریت بهتر درد کمک می‌کند. در ادامه در مورد دلایل زانو درد در بارداری، روش‌های درمان موثر و پیشگیری از آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره، در جریان تغییرات هفته به هفته بارداری خود قرار می‌گیرید. این برنامه، اطلاعات تخصصی درباره رشد جنین، سلامت مادر و تغذیه ارائه می‌دهد و تمامی آزمایشات و معاینات بارداری را یادآوری می‌کند و هر روز یک پیام مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری خود دریافت خواهید کرد.
علت زانو درد در بارداری
زانو درد در بارداری نشانه چیست؟ دلیل زانو درد در بارداری با توجه به شرایط هر فردی متفاوت است اما شایع‌ترین دلایل عبارتند از:
- افزایش وزن: افزایش وزن طبیعی در دوران بارداری باعث فشار بیشتر بر مفاصل زانو می‌شود، به‌خصوص در سه‌ماهه دوم و سوم.
- تغییرات هورمونی: هورمون‌هایی مانند ریلکسین باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل برای آمادگی زایمان می‌شوند، اما این شل شدن ممکن است موجب بی‌ثباتی زانو و درد نیز شود.
به نقل از icliniq.com
In the final trimester of pregnancy, the body releases hormones to prepare the pelvic region for childbirth. This process makes the ligaments and tissues in the pelvic region looser and affects other body parts, including the knees. Consequently, the kneecap, bones, ligaments, or tendons may shift from their position, resulting in knee pain
در سه ماهه آخر بارداری، بدن هورمون‌هایی را آزاد می‌کند تا ناحیه لگن را برای زایمان آماده کند. این فرآیند باعث شل شدن رباط‌ها و بافت‌های ناحیه لگن شده و سایر قسمت‌های بدن از جمله زانوها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در نتیجه، کشکک زانو، استخوان‌ها، رباط‌ها یا تاندون‌ها ممکن است از موقعیت خود تغییر مکان دهند و منجر به درد زانو شوند.
- جابجایی مرکز ثقل: با بزرگ شدن شکم، حالت ایستادن و راه رفتن مادر تغییر می‌کند و فشار بیشتری به مفاصل پایین تنه از جمله زانو وارد می‌شود.
- احتباس مایعات: تورم عمومی بدن و تجمع مایعات می‌تواند باعث احساس درد یا سنگینی در مفاصل به‌ویژه زانوها شود.
- کم‌تحرکی یا فعالیت زیاد: هم بی‌تحرکی و هم فعالیت بیش از حد می‌تواند به درد زانو در این دوران منجر شود.
دلایل زانو درد شدید در بارداری
زانو درد شدید در بارداری می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد و معمولاً نشان‌دهنده فشار بیش از حد یا مشکلی زمینه‌ای است که در دوران بارداری تشدید شده است. بعضی از دلایل زانو درد شدید که در بالا هم به آنها اشاره کردیم می‌تواند شامل کم تحرکی، شل شدن مفاصل، تجمع مایعات و... باشد. اما در موارد شدید دلایل زیر نیز دخیل‌اند:
- افزایش وزن سریع یا زیاد: فشار اضافه روی مفاصل زانو باعث فرسایش بیشتر غضروف و درد شدید می‌شود.
- التهاب مفصل (آرتریت): اگر فرد سابقه آرتروز یا رماتیسم مفصلی داشته باشد، ممکن است در بارداری بدتر شود.
- فشار عصبی یا فشردگی عصب: در مواردی که اعصاب اطراف زانو تحت فشار قرار می‌گیرند (مثلاً در اثر تغییر حالت بدن)، درد ممکن است شدید و تیرکشنده باشد.
- کمبود شدید کلسیم یا ویتامین D: کمبود شدید کلسیم و ویتامین دی می‌تواند باعث ضعف استخوان‌ها شود و در نتیجه این ضعف استخوان و مفاصل می‌تواند منجر به دردهای ناگهانی و قوی مانند زانو درد شدید در بارداری شود.
در صورتی که زانو درد شدید، ناگهانی، همراه با تورم، قرمزی یا ناتوانی در راه رفتن باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود، زیرا ممکن است نیاز به درمان پزشکی یا تصویربرداری داشته باشد.
* موثرترین روش‌های درمان درد مفاصل بعد از زایمان
علائم زانو درد در بارداری
زانو درد در بارداری معمولاً خود را به شکل زیر نشان می‌دهد:
- درد مبهم یا تیرکشنده در جلو یا پشت زانو
- احساس سفتی و خشکی هنگام بیدار شدن یا پس از نشستن طولانی
- تورم خفیف اطراف زانو
- صدای تق‌تق یا احساس ناپایداری در مفصل
- درد هنگام بالا یا پایین رفتن از پله
درد زانو در اوایل بارداری
زانو درد در اوایل بارداری معمولاً به‌دلیل تغییرات هورمونی به‌ویژه افزایش هورمون ریلاکسین رخ می‌دهد که باعث شل شدن رباط‌ها و مفاصل برای آماده‌سازی بدن جهت زایمان می‌شود. این شل شدن ممکن است موجب ناپایداری مفصل زانو و درد خفیف یا احساس لق بودن در این ناحیه گردد. همچنین، کاهش فعالیت بدنی یا اضطراب‌های اولیه بارداری نیز می‌توانند نقش داشته باشند. اگرچه در این مرحله افزایش وزن چندان محسوس نیست، اما تغییرات جسمی و روانی می‌توانند علت زانو درد در سه ماه اول بارداری باشند.
زانو درد در بارداری و جنسیت جنین
در حال حاضر، هیچ‌گونه شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد زانو درد در بارداری با جنسیت جنین ارتباط مستقیم دارد. با این حال، در و باورهای قدیمی، گاهی بیان می‌شود که شدت یا نوع دردهای جسمی مانند کمر درد یا زانو درد ممکن است با پسر یا دختر بودن جنین ارتباط داشته باشد. مثلاً برخی عقیده دارند بارداری پسر با دردهای شدیدتر در ناحیه مفاصل همراه است یا بارداری دختر با خستگی بیشتر.
این باورها پایه علمی ندارند و عوامل اصلی زانو درد در بارداری شامل تغییرات هورمونی، افزایش وزن، ساختار بدن مادر، میزان فعالیت بدنی و سابقه مشکلات مفصلی هستند، نه جنسیت جنین. بنابراین نباید درد زانو را به‌عنوان نشانه‌ای از دختر یا پسر بودن جنین در نظر گرفت. برای تعیین جنسیت، تنها روش‌های پزشکی مانند سونوگرافی یا آزمایش خون قابل اعتماد هستند.
* روش‌های جلوگیری از کمردرد در بارداری
راه‌های پیشگیری از زانو درد در بارداری
به کمک روش‌های زیر می‌توانید درد زانوی خود را در دوران بارداری کنترل کنید:
- کنترل وزن: حفظ وزن مناسب با رژیم متعادل و مشاوره با متخصص تغذیه
- پوشیدن کفش مناسب: استفاده از کفش‌های طبی و بدون پاشنه بلند برای کاهش فشار بر زانوها
- ورزش ملایم: انجام حرکات کششی، پیاده‌روی آرام یا ورزش‌هایی مانند شنا و یوگا بارداری
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن: پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت و حفظ راستای مناسب بدن
- استفاده از پد زانو یا جوراب‌های فشاری: این وسایل می‌توانند به توزیع مناسب فشار کمک کنند
درمان زانو درد در دوران بارداری
برای زانو درد در بارداری چه کنیم؟ درمان زانو درد در دوران بارداری معمولاً غیر دارویی و مبتنی بر روش‌های طبیعی است از جمله:
- استفاده از کمپرس سرد یا گرم: کمپرس سرد برای کاهش التهاب و کمپرس گرم برای آرام‌سازی عضلات مفید است.
- ماساژ ملایم: توسط فرد متخصص یا با استفاده از روغن‌های بی‌خطر در بارداری مانند روغن زیتون یا نارگیل
- تمرینات تقویتی عضلات ران: تقویت عضلات چهارسر ران می‌تواند فشار وارد بر زانو را کاهش دهد.
- مصرف مکمل با تجویز پزشک: در صورت درد شدید قرص‌های مکمل کلسیم یا ویتامین D تجویز خواهد شد.
- استفاده از زانوبند طبی: در صورت احساس ناپایداری مفصل، استفاده از زانوبند می‌تواند مفید باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که زانو درد شدید، ناگهانی یا همراه با تورم زیاد، قرمزی، تب یا ناتوانی در باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود. همچنین اگر درد زانو به‌طور پیوسته با فعالیت‌های روزانه تداخل ایجاد کند، نیاز به ارزیابی تخصصی وجود دارد.
سخن پایانی
زانو درد در بارداری یکی از مشکلات شایعی است که اغلب به‌دلیل تغییرات هورمونی، افزایش وزن و فشار بر مفاصل به وجود می‌آید و معمولاً با رعایت نکاتی مانند حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی ملایم، استفاده از کفش طبی و مراقبت از وضعیت بدنی قابل کنترل است. اگرچه این درد در بیشتر موارد موقتی و بی‌خطر است، اما در صورت شدت گرفتن یا همراه شدن با علائم نگران‌کننده، لازم است به پزشک مراجعه شود. شناخت عوامل موثر و راه‌های پیشگیری می‌تواند به کاهش ناراحتی و حفظ کیفیت زندگی مادر در دوران بارداری کمک کند.
منابع
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.