واریکوسل و ناباروری | درمان واریس بیضه برای بچه دارشدن

مرداد ۱۴۰۲ | زمان مطالعه : ۹ دقیقه
واریکوسل و ناباروری

ارتباط بین واریکوسل و ناباروری مردان بیش از نیم قرن است که مورد بحث بوده است. واریکوسل به عنوان شایع‌ترین علت قابل اصلاح ناباروری مردان در نظر گرفته می‌شود، اما برخی از مردان مبتلا به واریکوسل حتی بدون مداخله نیز می‌توانند صاحب فرزند شوند. علاوه بر این، بهبود کیفیت مایع منی بعد از جراحی واریکوسلکتومی همیشه منجر به بارداری خود به خود نمی‌شود. اگر شما نیز با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنید در ادامه همراه ما باشید تا ببینید ارتباط واریکوسل و ناباروری چیست، چطور درمان می‌شود و آیا قابل پیشگیری ست. 

واریکوسل چیست؟

واریکوسل یا واريس بيضه، واریس سیاهرگ بیضه و کیسه بیضه است که ممکن است باعث درد، آتروفی بیضه (کوچک شدن) یا مشکلات باروری شود. سیاهرگ‌ها حاوی دریچه‌های یک طرفه هستند که اجازه می‌دهند خون از بیضه‌ها و کیسه بیضه به قلب برگردد. هنگامی که این دریچه ها از کار می‌افتند، خون جمع می‌شود و سیاهرگ‌های اطراف بیضه بزرگ شده و در نتیجه واریکوسل رخ می‌دهد. 

واریکوسل چیست

شبکه عروقی داخل کیسه بیضه به خنک شدن خون قبل از رفتن به شریان بیضه کمک می‌کنند که خون بیضه‌ها را تامین می‌کند. اگر بیضه ها خیلی داغ باشند، نمی توانند اسپرم سالم بسازند. سلامت اسپرم بر باروری تأثیر می‌گذارد، بنابراین ضروری است که رگ‌ها بتوانند خون را خنک کنند. واریکوسل بر مورفولوژی و تعداد اسپرمها تاثیر میگذارد و یک علت تحرک پایین اسپرم است. بسته به شدت بیماری، واریکوسل را به سه گرید 1 تا 3 تقسیم می‌کنند.

  • واریکوسل گرید 1 : کوچکترین نوع واریکوسل که قابل مشاهده نیست، اما اگر پزشک از مانور والسالوا استفاده کند، می‌تواند آن را احساس کند.
  • واریکوسل گرید 2: باز هم قابل مشاهده نیست، اما بدون مانور والسالوا می‌توان آن را احساس کرد.
  • واریکوسل گرید 3: واریکوسل شدید و قابل مشاهده. واریکوسل درجه سه و ناباروری ارتباط بسیار تنگانگی با هم دارند. 

ارتباط واریکوسل و ناباروری 

آیا واریکوسل نازایی می‌آورد؟ واریکوسل و ارتباط آن با ناباروری یک ارتباط مستقیم و واضح است. واریکوسل چگونه باعث ناباروری میشود؟ واریکوسل خون رسانی به بیضه‌ها را دچار مشکل می‌کند. در نتیجه تولید اسپرم سالم مختل شده و نه تنها تعداد و تحرک اسپرم کاهش پیدا می‌کند، بلکه مورفولوژی اسپرم نیز کم می‌شود و در نتیجه ابتلا به واریکوسل ناباروری می‌آورد. همچنین تاثیرات هورمونی واریکوسل در ناباروری را نیز نباید نادیده گرفت. علاوه بر سطح تستوسترون کل پلاسما، مشخص شده است که مردان مبتلا به واریکوسل کاهش سطح تستوسترون آزاد و افزایش سطح هورمون محرک فولیکول پلاسما (FSH) را تجربه می‌کنند.

بعضی فکر می‌کنند واریکوسل خفیف باعث ناباروری میشود اما اینطور نیست. در موارد خفیف شانس بسیار کمی برای باروری وجود دارد و شاید فرایند طولانی شود. اما در موارد شدیدتر نیاز به درمان وجود دارد. اکثر مردانی که واریکوسل دارند مشکل باروری ندارند. با این حال، نرخ ناباروری در میان افراد مبتلا به واریکوسل بیشتر از افراد بدون واریکوسل است. این تفاوت ممکن است به این دلیل باشد که واریکوسل با توانایی بدن در ساخت و ذخیره اسپرم تداخل دارد.

علائم واریکوسل چیست؟

اکثر افراد مبتلا به واریکوسل علائمی ندارند، اما برخی ممکن است مشکلات باروری را تجربه کنند. هنگامی که فردی مبتلا به واریکوسل است، ممکن است تورم و حساسیت کیسه بیضه را نیز تجربه کند. سایر علائم عبارتند از:

  • درد یا ناراحتی مبهم و دردناک هنگام ایستادن یا اواخر روز  
  • توده‌ای در کیسه بیضه. اگر واریکوسل به اندازه کافی بزرگ باشد، ممکن است توده‌ای مانند کیسه‌ی کرم در بالای بیضه قابل مشاهده باشد. 
  • در شرایط وخیم اندازه بیضه‌ها کوچک شده و دیگر هم اندازه نیستند
  • واریکوسل و ناباروری

تشخیص واریکوسل چگونه است؟

اکثر مردانی که واریکوسل دارند متوجه هیچ چیز غیرعادی نمی شوند، اگرچه برخی از افراد احساس سنگینی یا ضربان گاه به گاه در کیسه بیضه را گزارش می‌دهند. بسیاری از مبتلایان تنها پس از تجربه مشکلات ناباروری متوجه می‌شوند که واریکوسل دارند. تشخیص از طریق معاینه فیزیکی انجام می‌شود که تشخیصی نسبتاً ساده است.

  • در اثر ابتلا به واریکوسل، کیسه بیضه شبیه یک کیسه کرم به نظر می‌رسد. یعنی رگ‌ها درشت و برجسته شده‌اند. تصاویر واریکوسل در ادامه آمده است.
  • اندازه بیضه نسبت به شرایط عادی کوچک می‌شود.

همچنین در مورد واریکوسل خفیف و ناباروری مانند واریکوسل گرید یک و ناباروری، بیماری از طریق انجام سونوگرافی تشخیص داده میشود. جریان خون غیرطبیعی را اغلب می‌توان با یک آزمایش تصویربرداری غیرتهاجمی به نام اولتراسوند جریان رنگی یا از طریق وریدوگرافی - اشعه ایکس که در آن یک رنگ مخصوص به رگ‌ها تزریق می‌شود تا ناهنجاری رگ‌های خونی برجسته شود، تشخیص داده می‌شود. اگر فرد مشکل باروری دارد، ممکن است پزشک برای بررسی کیفیت اسپرم، آزمایش مایع منی را نیز تجویز کند.

تشخیص واریکوسل

عوارض واریکوسل در رابطه زناشویی

متاسفانه واریکوسل بر میل جنسی تاثیر گذاشته و عمل زناشویی را دچار اختلال می‌کند. داده ها نشان می‌دهد که سطح تستوسترون تام سرم و میل جنسی به طور قابل توجهی پس از جراحی واریکوسل در افراد افزایش می‌یابد. با افزایش سن، سطح تستوسترون کل پس از جراحی واریکوسل افزایش می‌یابد.

ناباروری ثانویه و واریکوسل

اگرچه واریکوسل در 15 درصد از مردان عادی وجود دارد، اما در 40 درصد از بیماران ناباروری مردانه دیده می‌شود. برای مردان نابارور با سابقه قبلی باروری طبیعی (به نام ناباروری ثانویه)، واریکوسل در 70٪ موارد یک علت محسوب می‌شود و بنابراین باید درمان شود.

ناباروری ثانویه و واریکوسل

درمان واریکوسل یا واریس بیضه چگونه است؟

اگرچه واریکوسل باعث ناباروری میشود اما امکان درمان آن نیز وجود دارد. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که درمان واریکوسل شانس باروری را افزایش می‌دهد. مخصوص در زوجینی که علت نازایی ناشناخته است مشخص شده است که درمان واریکوسل شرایط را بهبود می‌بخشد. با این حال شواهد موجود به تحقیقات بیشتری برای اثبات کاملتر نیاز دارند. در حال حاضر دو گزینه برای درمان واریکوسل و نازایی مردان وجود دارد: آمبولیزاسیون با کاتتر یا بستن جراحی

آمبولیزاسیون کاتتر

آمبولیزاسیون با کاتتر یک درمان غیر جراحی و سرپایی است که توسط رادیولوژیست مداخله‌ای با استفاده از تصویربرداری برای هدایت کاتترها یا سایر ابزارها در داخل بدن انجام می‌شود. از طریق آرام‌بخشی خفیف IV و بی‌حسی موضعی، بیماران در طول این عمل تقریباً دو ساعته آرام بوده و دردری را احساس نمی‌کنند.

برای این روش، یک رادیولوژیست مداخله‌ای با استفاده از بی‌حسی موضعی، یک سوراخ کوچک در پوست کشاله ران ایجاد می‌کند که از طریق آن یک کاتتر نازک (مثل یک تکه اسپاگتی) به داخل سیاهرگ فمورال، مستقیماً به ورید بیضه منتقل می‌شود. سپس پزشک رنگ کنتراست را برای تجسم مستقیم وریدها تزریق می‌کند تا بتواند دقیقاً محل مشکل و محل آمبولی کردن یا مسدود کردن ورید را مشخص کند. رادیولوژیست مداخله‌ای با استفاده از سیم پیچ ها، بالون‌ها یا ذرات، جریان خون را در ورید مسدود می‌کند که باعث کاهش فشار روی واریکوسل می‌شود. با آمبولیزاسیون ورید، جریان خون دوباره به مسیرهای سالم دیگر هدایت می‌شود. اساساً، ورید ناکارآمد با جلوگیری از جریان خون، با انجام کاری که متخصص اورولوژی انجام می‌دهد، از داخل بسته می‌شود، اما بدون جراحی.

عمل واریکوسل و ناباروری

پزشک می‌تواند واریکوسل را با انسداد جریان خون به ورید آسیب دیده از بین ببرد. این جراحی واریکوسلکتومی نامیده می‌شود. یک فرد قبل از واریکوسلکتومی یک بیهوشی عمومی دریافت می‌کند، بنابراین در طول عمل در خواب خواهد بود و نمی‌تواند دردی را احساس کند. یک فرد ممکن است چند روز بعد کمی درد و حساسیت را تجربه کند. جراحی نسبت به آمبولیزاسیون با نرخ شکست کمتر از 5 درصد مؤثرتر است. جراحی لاپاراسکوپی از برش کوچکتری نسبت به جراحی باز استفاده می‌کند و به زمان بهبودی کمتری نیاز دارد، اما به جراح بسیار ماهر نیز نیاز دارد. جراحی باز از یک برش بزرگتر در کیسه بیضه استفاده می‌کند.

عمل واریکوسل و ناباروری

مقایسه دو روش درمان واریکسول و ناباروی 

آمبولیزاسیون در بهبود واریکوسل علت ناباروری مردان به اندازه‌ی جراحی مؤثر است و هزینه‌ای تقریباً برابر با بستن جراحی دارد. میزان حاملگی و میزان عود با واریکوسلکتومی جراحی بسیار قابل توجه است. در یک مطالعه، شصت درصد افرادی که به دلیل ناباروری تحت درمان جراحی قرار گرفتند، باردار شدند. در مطالعه دیگری، غلظت اسپرم در 83 درصد از بیماران تحت آمبولیزاسیون در مقایسه با 63 درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی بستن بودند، بهبود یافت. بیمارانی که تحت هر دو روش قرار گرفتند ترجیح زیادی برای آمبولیزاسیون داشتند. میانگین یک تا دو روز برای بهبودی کامل برای آمبولیزاسیون، در مقایسه با دو تا سه هفته برای جراحی نیاز است.

24 درصد از بیماران بستن جراحی نیاز به بستری یک شبه در بیمارستان داشتند، در حالی که نیاز به بستری برای آمبولیزاسیون وجود نداشت مزایای روش آمبولیزاسیون نسبت به جراحی واریکوسل و ناباروری به شرح زیر است:

  • نیاز به برش ندارد
  • بدون بیهوشی عمومی
  • بدون بخیه
  • بدون عفونت
  • مقرون به صرفه
  • زمان بهبودی کمتری - بیماران می‌توانند بلافاصله و بدون بستری شدن در بیمارستان به فعالیت های عادی روزانه بازگردند

موفقیت عمل واریکوسل و درمان ناباروری

آیا بعد از عمل واریکوسل بچه دار میشویم؟ موفقیت روش‌های درمانی واریکسول بسته به وخامت اوضاع متغیر است. با این حال انتظار می‌ورد که بعد از پایان جراحی تا 75 درصد احتمال بهبودی و بازگشت به شرایط عادی وجود داشته باشد. با این حال باید یک نکته را در نظر داشت. نتایج جراحی به یک دوره‌ی اثربخشی نیاز دارد. زمانی طول می‌کشد که بیضه‌ها به حلت عادی برگردند و فعالیت خود را از سر بگیرند و اسپرم‌های سالم تولید کنند. این دوره اثر بخشی بسته به شدت آسیب و روش‌های مراقبتی بعد از عمل می‌تواند تا حدود سه ماه طول بکشد.

درمان واریکوسل در طب سنتی

درمان واریکوسل در طب سنتی

مثل همیشه طب سنتی نیز روش‌های درمانی خودش را برای درمان واریکوسل و ناباروری دارد. در این طب از زالودرمانی با درصد تاثیر بسیار بالا استفاده می‌شود. خونی که در واریکوسل در سیاهرگ جمع می‌شود، خون سودایی ست و حاوی CO2 ست. زالوها موجودی هستند که به صورت هوشمند خون حاوی CO2 بیشتر یا به اصطلاح این طب خون‌های تباه را از رگ خارج می‌کنند با این کار حجم رگ‌ها به حالت اولیه برمی‌گردد. برای آنکه زالودرمانی جواب بدهد باید حتماً توسط یک متخصص انجام شود زیرا محل گذاشتن زالوها مهم است. بعضی به تاثیر این روش درمانی برای درمان واریکوسل و احتمال ناباروری شک دارند. اما تحقیقات انجام شده مشخص شده است که درصد موفقیت در این روش بسیار بالاست. بسته به شدت وخامت اوضاع، ممکن است به پنج تا شش جلسه زالو درمانی با فاصله‌ی دو هفته نیاز داشته باشید و بعد از پایان جلستان افزایش تعداد اسپرم به سرعت انجام می‌شود اما مورفولوژی و تغییر در تحرک آنها کمی بیشتر زمان می‌برد.