مورفولوژی اسپرم و تاثیر شکل ظاهری اسپرم بر بارداری
در باروری اسپرم عوامل مختلفی دخیل هستند. تحرک و تعداد اسپرم عواملی هستند که بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند اما یکی از عوامل موثر دیگر مورفولوژی یا شکل اسپرم است. در بعضی از افرادی که با مشکل ناباروری روبه رو هستند، پایین بودن مورفولوژی اسپرم به عنوان عامل موثر معرفی می‌شود. اما مورفولوژی اسپرم چیست و چطور بر باروری مردان تاثیر می‌گذارد. در این مقاله گهواره قصد داریم در مورد اهمیت مورفولوژی در آزمایش اسپرم بیشتر توضیح دهیم.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما به ابزارهای کاربردی پیش از بارداری مانند مشاوره با پزشک دسترسی پیدا کرده و می‌توانید با دیگر مادران تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که در اختیارتان قرار می‌گیرد.
مورفولوژی اسپرم چیست؟
مورفولوژی اسپرم یعنی چه؟ مورفولوژی (morphology) به شکل اسپرم یا چیزی که در زیر میکروسکوپ دیده می‌شود اشاره دارد. منظور از مورفولوژی نرمال اسپرم چیست؟ هر اسپرم از سه بخش کلی سر، تنه و دم تشکیل شده است. تاثیر مورفولوژی اسپرم در بارداری را نباید نادیده گرفت. شکل سر اسپرم بسیار مهم است زیرا بر توانایی‌اش برای حل کردن سطح خارجی تخمک و بارور کردن آن تأثیر می‌گذارد. همچنین سر اسپرم حاوی محتوی DNA نیز هست. در آزمایش آنالیز مورفولوژی، به بررسی شکل اسپرم می‌پردازند. این آزمایش به طور ویژه شکل سر اسپرم را بررسی می‌کند زیرا شکل آن مهمترین نقش را در باروری دارد. به جز این در بخش مورفولوژی مسائلی مانند قطعه‌ی میانی و ساختار دم اسپرم نیز بررسی می‌شود.
پس اگر بخواهیم بگوییم دقیقاً مورفولوژی اسپرم نرمال چیست منظور اسپرمی است که سر گرد، در اندازه‌ی درست و شکل طبیعی یک اسپرم را داشته باشد.
تفسیر آزمایش مورفولوژی اسپرم
مورفولوژی در آزمایش اسپرم چیست؟ جواب آزمایش اسپرم شامل چند مولفه‌ی اصلی ست:
- تعداد اسپرم‌ها
- تحرک اسپرم‌ها
- مورفولوژی اسپرم
بخش تفسیر مورفولوژی اسپرم در جواب آزمایش، شکل اسپرم‌ها را بررسی می‌کند:
- سر
- تنه
- دم
اسپرم برای آنکه به تخمک‌ها بچسبد باید شکل سالم و طبیعی داشته باشد. مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم یعنی ایرادی در شکل ظاهری اسپرم وجود دارد که مانع از ترکیبش با تخمک و بارداری می‌شود. سر اسپرم نسبت به بخش‌های دیگر اهمیت بیشتری دارد زیرا از این بخش است که اسپرم وارد تخمک می‌شود و همچنین محتوی DNA نیز در این قسمت وجود دارد. در هر صورت آسیب یا مورفولوژی بد اسپرم در هر سه بخش به صورت درصدی بیان می‌شود اما درصد آسیب به سر از باقی قسمت‌ها مهم‌تر است. گزارش مورفولوژی اسپرم نشان می‌دهد که آیا اسپرم‌ها موجود قدرت باروری زن را دارند یا خیر.
مورفولوژی اسپرم باید چند درصد باشد؟
هر مرد چه بارور و چه نابارور درصدی اسپرم متفاوت و غیرطبیعی دارد. دلایل زیادی می‌توانند به عنوان علت مورفولوژی پایین اسپرم در نظر گرفته شود که از مهمترینشان می‌توان به افزایش دمای بیضه‌ها، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، عفونت و ژنتیک اشاره کرد. وقتی اسپرم تغییر شکل دهد. مشکل از زمانی ایجاد می‌شود که تعداد اسپرم‌های سالم بسیار کم شوند. به طور کلی در آزمایش اسپرموگرام مورفولوژی نرمال اسپرم چقدر باید باشد:
- 14 درصد اسپرم سالم باروری بالا
- از 3 تا 14 درصد، باروری کاهش یافته
- از 0 تا 3 درصد اسپرم سالم باروری مختل شده
سازمان بهداشت جهانی نیز معیارهای تجزیه و تحلیل اسپرم خود را دارد. از سال 2010، آنها وجود 4 درصد و بالاتر از میزان نرمال مورفولوژی اسپرم را به عنوان ترکیب نمونه ایده آل برای باروری در نظر گرفتند.
مورفولوژی اسپرم صفر درصد
متاسفانه این امکان وجود دارد که مورفولوژی اسپرم صفر درصد باشد. به این معنا که فرد هیچ اسپرم طبیعی برای بارداری نداشته باشد. به طور کلی زیر 4 درصد ممکن است به این معنی باشد که بارداری بیش از حد طبیعی طول می‌کشد. علت مورفولوژی صفر اسپرم چیست؟ علت مورفولوژی پایین اسپرم اتخاذ یک سبک ناسالم زندگی است که از مهمترینشان می‌توان به مصرف دخانیات و پوشیدن لباس‌زیرهای ضخیم و گرم شدن بیش از حد بیضه‌ها اشاره کرد. آیا می‌توان مورفولوژی اسپرم صفر را بهبود بخشید؟ از آنجایی که بسیاری از عواملی که می‌توانند باروری مردان را مختل کنند قابل رفع هستند، مورفولوژی اسپرم را می‌توان بدون دارو بهبود بخشید. مطالعات نشان می‌دهد که بین شکل اسپرم و مصرف کافئین، الکل و تنباکو رابطه وجود دارد. و قطع مصرف این مواد در کنار سایر درمان‌های جانبی میتواند تاثیرگذار باشد.
مورفولوژی اسپرم و واریکوسل
یکی از اصلی‌ترین علل مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم، ابتلا به عارضه‌ی واریکوسل است. واریکوسل بزرگ شدن سیاهرگ‌هایی است که خون کم اکسیژن را از بیضه دور می‌کند. اعتقاد بر این است که واریکوسل به دلیل دریچه‌های معیوب در وریدهای کیسه بیضه، درست بالای بیضه ها ایجاد می‌شود. به طور معمول، این دریچه‌ها جریان خون را به بیضه ها و از آن ها تنظیم می‌کنند. هنگامی که جریان طبیعی رخ نمی‌دهد، خون به عقب برمی‌گردد و باعث گشاد شدن سیاهرگ‌ها (بزرگ شدن) می‌شود.
آیا واریکوسل بر کیفیت اسپرم تاثیر می‌گذارد؟ واریکوسل در 35 تا 40 درصد از مردان مبتلا به ناباروری اولیه و در 80 درصد از مردان با ناباروری ثانویه وجود دارد. یک مطالعه اخیر نشان داد که واریکوسل با اختلال در عملکرد بیضه همراه است. این عارضه میتواند تحرک اسپرم‌ها را کاهش دهد، منجر به افزایش درصد موفولوژی ضعیف اسپرم شود و سطح تستوسترون را در بدن کاهش دهد.
تاثیر مورفولوژی اسپرم بر سقط جنین
در گذشته سقط جنین را تنها به شرایط زنان مربوط می‌دانستند اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که کیفیت اسپرم نیز میتواند بر آن موثر باشد. هنوز تحقیقات زیادی در مورد رابطه مورفولوژی اسپرم و سقط جنین انجام نشده است و این موضوع در دست بررسی است. اما متخصصین معتقدند در مردان با کیفیت اسپرم پایین باید توجه و مراقبت بیشتری در زمان بارداری از جنین انجام شود و این اهمیت مورفولوژی اسپرم را نشان می‌دهد.
برای بهبود مورفولوژی اسپرم چه کنیم؟
آیا مورفولوژی اسپرم قابل درمان است؟ اگر چنین است درمان مورفولوژی اسپرم چیست؟ بدن شما همیشه در حال تولید اسپرم جدید است، بنابراین تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی میتواند بر سلامت اسپرم آینده شما تأثیر بگذارد. از مهمترین راههای درمان مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- کاهش وزن
- ورزش منظم
- پرهیز از نوشیدن الکل، استعمال دخانیات یا مواد مخدر غیرقانونی
- پوشیدن لباس زیرهای نخی گشاد
برخی از مکمل‌ها و ویتامین‌های طبیعی ممکن است برای ارتقاء مورفولوژی طبیعی اسپرم نیز مفید باشند. تشخیص داروی مناسب برای درمان مشکل مورفولوژی اسپرم بسته به دلیل آن میتواند متفاوت باشد. برای مثال یک داروی بهبود مورفولوژی اسپرم کلومیفن سیترات است. وقتی مردان آن را به صورت خوراکی مصرف می‌کنند، غده هیپوفیز را تحریک می‌کند تا هورمون لوتئینیزه کننده (LH) و هورمون تحریک فولیکول (FSH) بیشتری بسازد. سطح بالاتری از این دو هورمون میتواند تعداد، مورفولوژی و تحرک اسپرم را بهبود بخشد.
بیشتر پزشکان مکمل مورفولوژی اسپرم نیز تجویز می‌کنند مثلاً مصرف اسید فولیک همراه با سولفات روی باعث بهبود غلظت، افزایش تحرک و مورفولوژی اسپرم می‌شود. اسید فولیک باعث بهبود مورفولوژی اسپرم در بیماران نابارور می‌شود. روی باعث بهبود مورفولوژی اسپرم در بیماران بارور می‌شود. مکمل‌طهایی مانند CoQ10 و آلفا توکوفرول به طور قابل توجهی تعداد اسپرم را بهبود می‌بخشند. همچنین کارنیتین اثرات مثبتی بر تحرک و مورفولوژی اسپرم دارد. مصرف همزمان ویتامین E و ویتامین C باعث کاهش آسیب DNA اسپرم می‌شود. نکته مهم این است که اصلاح مورفولوژی اسپرم یک فرایند زمانبر است و بیشتر پزشکان یک فرایند حداقل سه ماهه را برای ظهور نتایج در نظر می‌گیرند.
درمان مورفولوژی اسپرم با طب سنتی
راههای درمان مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم در طب سنتی نیز بسیار قابل توجه است. در این علم، از اصطلاح طبع برای افزایش مورفولوژی اسپرم استفاده می‌شود. تاکید بر افزایش طبع گرم با خوردن موادی مانند نخوداب، شیره انگور، عسل، زیتون؛ کنجد و سیاهدانه، دوسین و... است. همچنین افراد دارای مورفولوژی یک درصد یا به طور کلی زیر 4 درصد، باید هر روز ترکیب شیر و عسل را بنوشند که بهترین داروی بهبود مورفولوژی اسپرم در طب سنتی است. اگر علت مورفولوژی اسپرم پایین واریکوسل باشد زالودرمانی تجویز می‌شود که تاثیر معجزه‌آسایی دارد.
مورفولوژی اسپرم و IVF
مورفولوژی اسپرم تاثیر مستقیم بر شانس باروری دارد و اعداد پایین می‌توانند بارداری طبیعی را به تاخیر بیاندازند. لقاح آزمایشگاهی یا درمان ناباروی با IVF ممکن است یک گزینه برای جبران ناباروری به دلیل مورفولوژی پایین اسپرم باشد. IVF روشی است که در آن پزشک مایع منی را استخراج کرده و مستقیماً به تخمک‌هایی که از شریک زندگی شما خارج شده‌اند تزریق می‌کند. سپس جنین‌هایی را که از این فرآیند بدست را می‌آیند در رحم زن کاشت می‌کنند. این یک روش تهاجمی است، اما میتواند یک روش موثر برای بارداری باشد. اگر شما و همسرتان آماده باردار شدن هستید، با پزشک خود صحبت کنید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.