عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری چیست
عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری، نوعی از عفونت است که توسط انگلی با نام توکسوپلاسموز گوندی به وجود می‌آید. چرخه زندگی توکسوپلاسموز گوندی به این شکل است که این انگل به صورت ناقل و بی‌علامت از طریق خوراک و آب وارد بدن جانداران شده و در روده آن‌ها ساکن می‌شود. پستاندارانی مانند گربه و خوک از این دسته هستند. البته این جانوران علائم بیماری را از خود بروز نمی‌دهند و فقط ناقل بیماری به انسان بوده و یا اصطلاحا میزبان انگل می‌باشند. ضمنا به دلیل وجود این انگل در بدن بعضی گربه‌ها، از آن با عنوان انگل گربه در بارداری نیز یاد می‌شود. البته خرافات زیادی نیز در این زمینه وجود دارد که در ادامه به بررسی همه آن‌ها و ابتلا به این بیماری در بارداری خواهیم پرداخت.
توکسوپلاسموز چیست؟
برای بررسی عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری ابتدا بدانیم توکسوپلاسموز چیست؟ انگلی با نام توکسوپلاسموز گوندی که از طیق پستاندارانی مانند گربه و خوک به انسان منتقل می‌شود. در صورت ورود توکسوپلاسموز به بدن شما سبب ایجاد کیست خواهد شد. محل رویش این کیست‌ها می‌تواند مغز و ماهیچه‌ها و حتی قلب باشد. البته باید در نظر داشت که اگر سیستم ایمنی شما به قدر کافی قوی باشد، انگل توکسوپلاسموز مشکلی برای شما به وجود نخواهد آورد. در نتیجه ممکن است توکسوپلاسموز در بدن شما باشد اما شما حتی از حضور آن مطلع نباشید. زیرا علامت به خصوصی ایجاد نمی‌کند. معمولا ایجاد مشکل به وسیله انگل توکسوپلاسموز در افرادی شایع است که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند. مانند افراد مبتلا به HIV یا سرطان و یا در افرادی که تحت درمان با داروهای ضد سرطان هستند.
یک باور صد در صد غلط وجود دارد که تصور می‌شود این انگل بر روی موی گربه‌سانان زندگی می‌کند. اگر گربه به این انگل مبتلا باشد، محل حضور آن همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم روده است. در نتیجه انگل فقط در مدفوع او یافت می‌شود نه در موها! ضمنا انگل توکسوپلاسموز کوچک‌ترین ارتباطی با نازایی ندارد. فقط به دلیل خطراتی که برای جنین و نوزاد ایجاد خواهد کرد باید از ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری جلوگیری کرد. این انگل از طریق مادر به جنین منتقل شده و سبب بروز مشکلات مغزی و چشمی خواهد شد.
علائم عفونت انگلی توکسوپلاسموز
علائم عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری بسیار به نشانه‌های ابتلا بیماری آنفولوانزا در بارداری مشابه است. این علائم توکسوپلاسموز در بارداری عبارتند از:
- سردرد
- درد بدنی
- تب
- احساس خستگی بیش از حد
است و اگر سیستم ایمنی شما به دلایل مشکلات سلامتی دیگر، عملکرد مناسبی نداشته باشد، علاوه بر علائم ذکرشده در بالا نشانه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد را احساس می‌کنید.
- سرگیجه
- عدم توانایی حفظ تعادل
- تشنج
- تنگی نفس
- تاری دید
چگونگی ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری
با انجام کارهایی که اشاره می‌کنیم خود را در معرض ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری قرار می‌دهید:
- تمیز کردن خاک مخصوص دستشویی گربه‌ای که از ابتلا یا عدم ابتلای او به توکسوپلاسموز اطمینان ندارید: زیرا همانطور که پیش‌تر ذکر شد انگل توکسوپلاسموز می‌تواند در روده گربه‌ها زندگی کند. اگر گربه شما به این انگل مبتلا شود با لمس مدفوع او و عدم شست‌و‌شوی دست‌ها پس از تعویض خاک گربه، عفونت به شما منتقل خواهد شد.
- نوشیدن آب آلوده به انگل توکسوپلاسموز: در واقع بهتر است در مواقعی که از سلامت آب شرب منطقه اطمینان ندارید، از انواع آب‌های معدنی استفاده نمایید که مطمئن‌تر هستند.
- استفاده از گوشت تازه در بارداری به صورت نیمه‌پخته یا خام: اگر جانور از علوفه آلوده به انگل توکسوپلاسموز تغذیه کرده باشد به این انگل مبتلا شده و انگل‌ها در ماهیچه‌ها یا گوشت او ساکن خواهند شد. اگر گوشت حیوانات به خوبی پخته شود، تمامی آلودگی‌های درون آن از بین خواهند رفت. اما اگر خام یا نیم‌پز باشند می‌توانند انتقال‌دهنده آلودگی باشند.
- استفاده از ظروفی که با گوشت خام در تماس بوده‌اند و به خوبی شسته و تمیز نشده‌اند.
ضمنا اگر از اهدای عضو یا اهدای خون استفاده کرده‌اید نیز باید از نظر ابتلا به انگل توکسوپلاسموز بررسی شوید. یعنی پیش از انجام اهدای خون و یا پس از دریافت آن بررسی ضروری است.
نحوه تشخیص عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری
برای تشخیص توکسوپلاسموز در بارداری به نکات زیر توجه کنید:
- برای تشخیص عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری اگر علائم توکسوپلاسموز را در خود مشاهده کردید لطفا به پزشک مراجعه نمایید. به ویژه اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید. ضمنا اگر از داروهای خاصی استفاده می‌کنید یا به انواع بیماری خاص مبتلا هستید که سبب کاهش عملکرد سیستم ایمنی می‌گردد، لطفا موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. شاید برای تشخیص برای شما افزایش ای جی ام تجویز شود و برای شما سوال پیش بیاید که آزمایش ای جی ام چیست؟ اگر به عفونت انگلی توکسوپلاسموز مبتلا شوید بدن شما علیه آن انواع آنتی‌بادی ترشح خواهد کرد تا با عفونت مبارزه نمایند. نام این آنتی‌بادی‌ها ای جی ام است.تفسیر نتایج آزمایش توکسوپلاسما به این صورت است که اگر شما به توکسوپلاسموز مبتلا شده باشید، با تست آزمایشگاهی سطح آنتی‌بادی‌های مخصوص مبارزه با توکسوپلاسموز در خون شما سنجیده می‌شود تا تشخیص قطعی صورت گیرد.
- اگر اخیرا به عفونت مبتلا شده باشید ممکن است هنوز سطح آنتی‌بادی‌ها در خون شما به حدی نرسیده باشد که در آزمایش قابل تشخیص باشد. در نتیجه احتمالا پزشک از شما درخواست می‌کند تا چند هفته بعد تست را تکرار نمایید تا از نتیجه اطمینان حاصل نماید.
- اگر سطح آنتی‌بادی‌های خون شما براساس آزمایش انجام شده بالا باشد، تست‌های تکمیلی جهت اطمینان انجام خواهد شد. تست‌هایی که میزان درمان toxoplasma در بدن شما را تأیید می‌نماید و مشخص می‌کند که از چه زمانی عفونت آغاز شده است. زیرا زمان ابتلا به عفونت بسیار مهم است.
- اگر شما در اوایل بارداری به عفونت مبتلا شوید، ریسک انتقال انگل به جنین و بروز مشکلات برای او کمتر خواهد بود. اما در صورت انتقال انگل توکسوپلاسموز به جنین، مشکلات جدی بروز خواهد کرد.
- اما اگر در اواخر بارداری به عفونت انگلی توکسوپلاسموز مبتلا شوید، اگرچه ریسک انتقال به جنین بسیار بالاست، اما در صورت انتقال انگل به جنین، مشکلاتی که بروز خواهند کرد بسیار جدی نخواهند بود.
هزینه آزمایش توکسوپلاسما
هزینه آزمایش توکسوپلاسما نسبت به تست‌های تشخیصی دقیق دیگر ناچیز است. اما پیش از انجام آزمایش بهتر است با آزمایشگاه مورد نظر به پرسش و پاسخ درباره توکسوپلاسموز و هزینه آزمایش بپردازید.
در صورت ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری چه باید کرد؟
- پیش از هرچیز باید در نظر داشته باشید که خوشبختانه در کشور ما به صورت روتین، تمامی مادرانی که قصد بارداری دارند و باردار هستند از نظر ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز بررسی می‌شوند.
- توکسوپلاسموز از عفونت‌های شایع انگلی است که می‌تواند خطرناک باشد به طور کلی وجود انگل در بارداری خطرناک است. اگر در بارداری یا مدت زمان کوتاهی پیش از اقدام برای بارداری برای اولین بار به این عفونت انگلی مبتلا شوید، باید بدانید که ریسک سقط، مرده‌زایی و نقایص هنگام تولد در نوزاد افزایش خواهد یافت.
- البته لازم به ذکر است که احتمال ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری برای اولین بار بسیار ناچیز است. هم‌چنین در صورت ابتلای شما به عفونت طی بارداری لزوما جنین نیز دچار انگل توکسوپلاسموز و مشکلات پس از آن نخواهد شد.
- اگر توسط روش‌هایی مذکور متوجه ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری شدید، اولین نکته بررسی انتقال انگل به جنین است. با روش‌هایی که در ادامه توضیح می‌دهیم، می‌توان از انتقال یا عدم انتقال انگل به جنین مطلع شد. این روش‌ها توسط پزشک انجام خواهند شد.
- سونوگرافی؛ در این روش از امواج اولترا سوند برای تصویربرداری از جنین استفاده می‌شود.به وسیله سونوگرافی می‌توان مایع تجمع یافته در درون مغز جنین را شناسایی کرد. این ویژگی یکی از نشانه‌های ابتلای جنین به انگل توکسوپلاسموز است. باقی علائم نیز به وسیله سونوگرافی چک خواهد شد.
- آمنیوسنتز؛ به وسیله یک سوزن باریک و بلند، مقداری از مایع آمنیوتیک که اطراف جنین را در درون کیسه آمنیوتیک پر کرده است، نمونه‌برداری می‌کنند. مایع از نظر وجود علائم عفونت انگلی در آزمایشگاه بررسی می‌گردد. برای انجام این آزمایش لازم است که حداقل ۱۴ هفته بارداری را تمام کرده و وارد هفته پانزدهم شده باشید.
درمان عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری
شاید برای شما سوال پیش بیاید که آیا بیماری توکسوپلاسما درمان دارد؟ جواب این سوال بلی است. درمان قطعی توکسوپلاسموز چیست؟
- همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، توکسوپلاسموز برای اکثر افراد ایجاد مشکل نخواهد کرد. به ویژه اگر شما سیستم ایمنی قوی داشته باشید. در نتیجه در این شرایط نیاز به درمان نخواهد بود. اگر شما به HIV یا ایدز مبتلا باشید پزشک نوعی آنتی‌بیوتیک با نام سولفادیازین و داروی مخصوص درمان مالاریا (پری‌متامین) را برای شما تجویز خواهد کرد.
- در خانم‌های بارداری که جنین آن‌ها تحت تأثیر عفونت قرار نگرفته است نوعی آنتی‌بیونیک با نام اسپیرامین، جهت درمان تجویز خواهد شد. اما اگر جنین نیز به عفونت مبتلا شده باشد، پس از هفته ۱۶ بارداری، سولفادیازین و پری‌متامین تجویز خواهد شد. ضمنا به صورت روتین، جنین از نظر بروز علائم و مشکلات بررسی خواهد شد. گاهی اوقات به دلیل درگیری شدید و مشکلات جدی (مانند کوریوتینیت یا توکسوپلاسموز چشمی)، تنها راه سقط جنین خواهد بود.
- باید بدانید که جهت درمان این عفونت انگلی قرص مبندازول در بارداری یا انواع دیگر ضدانگل‌ها کاربردی نخواهند بود. در نتیجه با مصرف خودسرانه داروهای روند درمان را مشکل‌تر ننمایید.
ضمنا هیچ‌گونه روش تیایید شده‌ای برای درمان خانگی توکسوپلاسموز وجود ندارد. پس با روش‌هایی درمان توکسوپلاسموز در طب سنتی جان خود و جنین را به خطر نیندازید. این عفونت انگلی به هیچ عنوان شوخی بردار نیست و لازم است توسط روش‌هایی دقیق پزشکی تشخیص و درمان گردد. با استفاده از داروهای گیاهی نه تنها به درمان بیماری کمک نمی‌کنید، بلکه جان خود و جنین را به خطر می‌اندازد. هیچ یک از داروهای مخصوص طب سنتی تأییدیه سازمان جهانی غذا و دارو را ندارند و تأثیر ان‌ها بر روند بارداری و جنین مشخص نیست.
پیشگیری از ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری
روش‌هایی وجود دارند که با رعایت هر یک از آن‌ها می‌توانید تا حدود زیادی از ابتلا به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری جلوگیری نمایید:
- اگر بیرون از منزل به ویژه در حیاط یا باغ مشغول کار هستید، لطفا از دستکش استفاده کنید و بلافاصله پس از اتمام کار دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- اگر گلدان، جعبه شنی و یا ظرف خاک در منزل دارید، روی آن‌ها را بپوشانید یا حتی‌الامکان از منزل خارجشان کنید تا در دسترس گربه شما نباشد. خاک آلوده می‌تواند سبب انتقال عفونت انگلی به گربه شود. سپس در هنگام تعویض خاک مخصوص دستشویی گربه عفونت به شما نیز منتقل خواهد شد. پس در حفظ بهداشت حیوان خانگی خود بکوشید. واکسیناسیون و انگل‌زدایی حیوان را در مدت مقررشده به درستی انجام دهید تا هم او و هم شما از انواع بیماری در امان باشید.
- پس از استفاده از ظروف برای برش و بسته‌بندی گوشت خام، لطفا تمامی وسایل استفاده شده را اعم از تخته برش و چاقو، به وسیله آب گرم و مایع مخصوص ظرف‌شویی، بشویید.
- لطفا از پخت کامل انواع گوشت اطمینان حاصل نمایید سپس اقدام به خوردن آن‌ها کنید. ضمنا از ضدعفونی و شست‌و‌شوی کامل سبزیجات و میوه‌ها مطمئن شوید. در مصرف آب آشامیدنی خود دقت نمایید. لازم است آبی که جهت آشامیدن مصرف می‌نمایید کاملا سالم و تصفیه شده باشد.
- لطفا به هیچ عنوان از شیر غیرپاستوریزه و تخم‌مرغ خام یا عسلی استفاده ننمایید. ضمنا هر نوشیدنی یا خوراکی که حاوی شیر پاستوریزه نشده و تخم‌مرغ خام هست نیز باید حذف گردد.
- اگر گربه خانگی دارید بهتر است ابتدا نسبت به تشخیص توکسوپلاسموز در گربه خود اقدام نمایید. اگر به صورت روتین واکسیناسیون و انگل‌زدایی گربه را انجام می‌دهید احتمال ابتلا به انگل توکسوپلاسموز بسیار ناچیز است. در غیر این صورت آزمایش تشخیص توکسوپلاسموز را در دامپزشکی برای گربه خود انجام دهید. البته در ادامه اصولی را برایتان شرح می‌دهیم که اگر هر یک از آن‌ها را به دقت رعایت نمایید، هم شما و خانواده، هم گربه از بروز انواع مشکلات در امان خواهید بود.
- لطفا به گربه خود اجازه خروج از منزل را ندهید. این کار احتمال ارتباط گربه با انگل توکسوپلاسموز را به صفر می‌رساند.
- لطفا گربه خود را از محل تهیه غذا که به طور معمول آشپزخانه است دور نگه دارید.
- لطفا فقط به گربه خود غذای خشک یا کنسروی مخصوص گربه بدهید. ممکن است با دادن خوراکی‌های ناسالم و خام، انگل را به حیوان بیچاره منتقل نمایید.
- لطفا از لمس حیواناتی که بی‌سرپرست هستند جدا خودداری نمایید. در صورت لمس آن‌ها حتما در اسرع وقت دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- لطفا در بارداری تعویض و تمیز کردن خاک گربه را به عهده افراد دیگر خانواده بگذارید.
- لطفا اگر مجبور به تعویض خاک گربه شدید، حتما حین کار از دستکش استفاده نموده و پس از اتمام تعویض خاک، دست‌های خود را با آب گرم و صابون بشویید.
- لطفا هر روز خاک گربه خود را تمیز کرده و در صورت نیاز، خاک را تعویض و ظرف مخصوص را بشویید. اگر این عملکرد به درستی انجام نشود گربه در مکان‌های دیگر خانه دستشویی می‌کند!
در هر صورت همیشه پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ساده‌تر از درمان خواهد بود. با انجام اصول ذکرشده در بالا می‌توانید خود، جنین و حتی حیوان خانگی‌تان را از ابتلا به انگل توکسوپلاسموز در امان نگاه دارید. ضمنا در نظر داشته باشید که با وجود خطر جدی بروز عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری، احتمال انتقال آن از شما به جنین بسیار کم خواهد بود. در نتیجه اگر عفونت در بدن شما بروز کرد به معنی مشکلات جدی جنین نخواهد بود. بنابراین با اطلاع از علائم به سرعت به پزشک مراجعه نموده و پس از اطمینان از ابتلا یا عدم ابتلای جنین به عفونت انگلی توکسوپلاسموز در بارداری، نسبت به درمان مربوطه اقدام نمایید تا از عوارض جدی جلوگیری شود.
منبع:
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.