سندروم هلپ چیست و چطور می‌توان آن را کنترل کرد

یکی از نادرترین اتفاقاتی که در دوران بارداری ممکن است برای زنان رخ دهد، بیماری سندروم هلپ یا hellp syndrome است که خود مجموعه‌ای از عارضه‌هایی است که هنوز علت آنها مشخص نشده است. با وجود آنکه این عارضه نادر است، با این حال بسیار پرخطر است و زنانی هستند که با آن درگیراند و از این رو در این مقاله قصد داریم تا در مورد ماهیت، علائم و روش‌های درمانی این بیماری بیشتر توضیح دهیم.  

با نصب اپلیکیشن گهواره، می‌توانید به صورت هفتگی روند بارداری خود را پیگیری کرده و به اطلاعات تخصصی در مورد رشد جنین، سلامت مادر و توصیه‌های تغذیه‌ای دسترسی داشته باشید. این برنامه زمان آزمایش‌ها و غربالگری‌های ضروری دوران بارداری را به شما یادآوری می‌کند و با امکان ثبت و پایش وزن بارداری، می‌توانید وضعیت خود را با نمودار استاندارد مقایسه نمایید. همچنین هر روز پیام‌های مشاوره‌ای متناسب با سن بارداری دریافت خواهید کرد که به شما کمک می‌کند دوران بارداری سالم و آگاهانه‌ای را تجربه نمایید.

سندرم هلپ چیست؟

همانطور که در بالا گفتیم سندروم hellp یک سندروم ترکیبی است. این سندروم نوعی پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) است و کلمه‌ی hellp خود یک کلمه‌ی اختصاری است که از حروف ابتدایی سه عارضه‌ی موجود در این سندروم تشکیل شده است که به شرح زیر است:

• H همولیز (شکستن گلبول‌های قرمز خون)
• EL افزایش آنزیم‌های کبدی (عملکرد کبد)
• LP تعداد پلاکت پایین (پلاکت عامل لخته شدن خون)

در واقع بعضی از پزشکان، سندروم هلپ را مقدمه‌ی پرهاکلامسی می‌دانند و در بسیاری از آنها این عارضه حتی تشخیص داده نمی‌شود. 

* آیا بالا بودن آنزیم های کبدی در بارداری خطرناک است؟

با اپلیکیشن گهواره، هفته به هفته بارداریت رو دنبال کن.

نصب اپلیکیشن گهواره

علائم و نشانه های سندرم هلپ 

علائم سندروم هلپ در زنان باردار درست مانند علائم آنفولانزا است و توسط افراد عادی قابل تمیز نیست و حتماً به انجام آزمایشات بیشتری نیاز است که در ادامه بیشتر در موردشان توضیح می‌دهیم. علائم این سندروم در افراد مختلف متفاوت است اما شایع‌ترین این علائم عبارتند از:

• سردرد
• تهوع و استفراغ که با پیشرفت بیماری تشدید می‌شوند
• درد یا در قسمت بالا و راست شکم و حساسیت منطقه در هنگام تنفس عمیق
• احساس خستگی و ضعف

این علائم، علائم واضح این بیماری هستند با این حال بعضی علائم دیگر نیزی دارد که بیشتر زنان آنها را به عارضه‌های دیگری مربوط می‌دانند و بیشتر مواقع جدی نمی‌گیرند. این علائم عبارتند از:

• اختلال در بینایی و تاری دید
• سوزش سر دل یا سوءهاضمه
• فشار خون بالا
• افزایش دفع پروتئین در ادرار
• اِدم دست و صورت
• سردرد شدید
• خونریزی
• درد در قسمت شانه
• درد هنگام تنفس عمیق
• افزایش وزن ناگهانی
• تشنج

در شرایطی که وضعیت مادر بسیار وخیم است، مشکلات مانند پارگی کبد، سکته‌ی مغزی و ورم و خونریزی شدید مغزی نیز رخ می‌دهد. در نتیجه تشخیص به هنگام این عارضه از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورتی که مجموعه‌ای از این علائم را در خود دیدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

خطرات سندرم هلپ در بارداری

بروز سندروم هلپ در دوران حاملگی می‌تواند مشکلات زیادی به همراه داشته باشد که هم مادر و هم جنین را به خطر بیاندازد. سندروم حاملگی هلپ می‌تواند باعث جدا شدن زود هنگام جفت و سقط جنین می‌شود. همچنین باعث تجمع مایعات در ریه و نارسایی ریوی؛ انعقاد داخل عروق خون و ایجاد توده‌های خونی یا هماتوم در کبد و نارسایی حاد کلیه می‌شود. این مشکلات می‌تواند زندگی مادر را به صورت جدی به خطر بیاندازد. 

محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) و سندرم زجر تنفسی نوزادان (نارسایی ریه) نیز از دیگر علائمی است که در اثر بروز این عارضه در جنین رخ می‌دهد که بسیار خطرناک و کشنده هستند. با وجود آنکه تنها در حدود 1.1 درصد از زنان مبتلا به این سندروم در زمان زایمان یا قبل از آن فوت می‌کنند، اما در مورد نوزادان این عدد تا 60 درصد نیز افزایش پیدا می‌کند که به سن بارداری، شدت و علائم و آن بستگی دارد.

درمان بیماری سندرم هلپ در بارداری

درمان سندروم هلپ در حاملگی بسته به سن بارداری می‌تواند متفاوت باشد. با این حال سندروم هلپ بعد از زایمان، برطرف می‌شود. معمولاً در بیشتر زنان 2 تا 3 روز بعد زایمان علائم آن به طور کامل از بین می‌رود. در زمانی که سن کودک بیش از 34 هفته باشد، وضعیت ریه را بررسی می‌کنند و اگر ریه‌ها در وضعیت خوبی باشند، زایمان انجام می‌شود. در گذشته از زایمان سزارین برای این زنان استفاده می‌شد اما امروزه به این نتیجه رسیده‌اند که اگر دهانه‌ی رحم در شرایط مطلوبی بود، زایمان طبیعی القا شود. زیرا در بعضی از مواقع، انجام جراحی و سزارین می‌تواند منحر به خونریزی و وخیم‌تر شدن شرایط می‌شود. فرایند پرستاری سندرم هلپ به شرح زیر است:

• استراحت مطلق مادر تحت نظر پزشک
• تجویز داروی کورتیکواستروئید برای تکمیل رشد ریه‌های جنین
• تجویز منیزیم سولفات برای جلوگیری از تشنج مادر
• تزریق خون به مادر در صورت کاهش بیش از حد پلاکت‌ها
• استفاده از داروهای ضد فشار خون برای مادر در صورت نیاز
• ارزیابی‌های جنین و پیگیری سلامت او

سندرم هلپ پس از زایمان و روش های تشخیص آن

سندروم هلپ معمولاً در سه ماهه‌ی آخر بارداری رخ می‌دهد اما در بعضی از زنان این اتفاق پس از زایمان نیز اتفاق می‌افتد. به طور کلی این بیماری از طریق سه روش تشخیص داده می‌شود:

• تشخیص همولیز (تجزیه یا از بین رفتن گلبول‌های قرمز خون) که نشانه‌‌های آن عبارتند از:

1. لاکتات دهیدروژناز بالاتر از 600 واحد در هر لیتر
2. بیلی روبین بالاتر از 1.2 میلی گرم در دسی‌لیتر

• تشخیص افزایش آنزیم‌های کبدی. این موضوع نیز از دو نشانه قابل بررسی است:

1. آسپارتات آمینوترانسفراز بالاتر از 70 واحد در لیتر
2. لاکتات دهیدروژناز بالاتر از 600 ماحد در لیتر

• سطح پلاکت پایین خون که از آزمایش خون مشخص می‌شود.

آیا می‌توان از سندروم هلپ پیشگیری کرد؟

متاسفانه یکی از مواردی که این عارضه را به یک عارضه‌ی خطرناک تبدیل می‌کند، این است که قابل پیشگیری نیست. با این حال شما می‌توانید با انجام برخی مراقبات، بروز آن را به حداقل برسانید:

• حفظ تناسب اندام قبل از اقدام برای بارداری
• انجام منظم و دقیق معاینات پزشکی
• در جریان قرار دادن پزشک از مشکلات قبل از بارداری
• اطلاع از علائم این بیماری و هوشیار بودن نسبت به زمان بروز آنها
• بررسی مکرر فشار خون

سخن پایانی

سندروم هلپ یکی از عارضه‌های نادر اما بسیار پرخطر در دوران باردرای است که می‌تواند مشکلات زیادی برای مادر و جنین رقم بزند. و از آنجایی که قابل پیشگیری نیست، لذا باید هوشیار باشید و در صورت مشاهده‌ی مجموعه‌ای از علائم این سندروم به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما مورد بررسی و آزمایش قرار بگیرد. و در صورت تشخیص این مشکل، درمان‌های ضروری در اسرع وقت برای شما انجام شوند.