بعد از کشیدن دندان چه باید کرد | مراقبت ها و نکات بهداشتی
![بعد از کشیدن دندان چه باید کرد](https://amedia.gahvare.net/images/articles/6533c602c65ab.jpg)
کشیدن دندان ممکن است به دلایل زیادی از جمله آسیب شدید یا پوسیدگی لازم باشد؛ اینکه بدانید دقیقا بعد از کشیدن دندان چه باید کرد، میتواند کمک زیادی کند تا درد کمتری احساس کنید و زودتر به بهبودی برسید. یادآوری میکنیم که یکی از رایج ترین روشهای دندانپزشکی، کشیدن دندان است که میتواند باکتریها را از بین ببرد و سلامت کلی دهان را بهبود بخشد.برای اطلاعات بیشتر با گهواره همراه باشید.
- آیا میدانید بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
- چه نکاتی را باید بعد از کشیدن دندان رعایت کرد؟
- بعد از کشیدن دندان چه بخورم؟
- برای قطع خونریزی بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
- برای ورم صورت بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
- نحوه کنترل ورم صورت بعد از کشیدن دندان
- برای عفونت دندان عقل بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
- بعد از کشیدن دندان عقل چه باید کرد؟
- بعد از کشیدن دندان شیری چه باید کرد؟
- قرقره آب نمک بعد از کشیدن دندان چه فایدهای دارد؟
- چند ساعت بعد از کشیدن دندان گاز استریل را برداریم؟
- بعد از کشیدن دندان چه قرصی بخوریم؟
- جای دندان کشیده شده کی خوب میشود؟
- علت درد دندان بعد از کشیدن چیست؟
- چند ساعت بعد از کشیدن دندان آب بخوریم؟
آیا میدانید بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
کشیدن دندان ممکن است به دلایل زیادی از جمله آسیب شدید یا پوسیدگی لازم باشد؛ اینکه بدانید دقیقا بعد از کشیدن دندان چه باید کرد، میتواند کمک زیاد کند تا درد کمتری احساس کنید و زودتر به بهبودی برسید. یادآوری میکنیم که یکی از رایج ترین روشهای دندانپزشکی، کشیدن دندان است که میتواند باکتریها را از بین ببرد و سلامت کلی دهان را بهبود بخشد.
چه نکاتی را باید بعد از کشیدن دندان رعایت کرد؟
پس از کشیدن دندان، دندانپزشک شما لیست دقیقی از اینکه بعد از کشیدن دندان چه کارهایی باید کرد، ارائه میدهد. در ادامه به چند دستورالعمل کلی برای بهبودی سریع دندان بعد از کشیدن اشاره میکنیم:
-
محل استخراج دندان را تمیز نگه دارید
به آرامی ناحیه مورد نظر را با دهانشویه ضد میکروبی دو تا سه بار در روز شستشو دهید. تا زمانی که دندانپزشک به شما بگوید که مسواک زدن بی خطر است، از مسواک زدن مستقیم روی محل استخراج خودداری کنید. سایر نواحی را به طور معمول مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
-
تمام داروها را طبق دستور مصرف کنید
دندانپزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک و مسکن تجویز کند. مهم است که همه این داروها را دقیقا طبق دستور مصرف کنید. همچنین میتوانید مسکنهای بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن مصرف کنید. همچنین میتوانید در مورد انواع شربت چرک خشک کن دندان کودکان از پزشک بپرسید.
-
در دهان خود مکش ایجاد نکنید
در 24 ساعت اول هیچ کاری نکنید که سبب مکش در دهان شود. مثلا آب را در دهان خود غرغره نکرده یا به زور آب دهان خود را به بیرون پرتاب نکنید. همچنین توصیه میشود که از نوشیدن مایعات با نی و کشیدن سیگار نیز خودداری کنید؛ زیرا هر دوی اینها باعث ایجاد مکش در دهان میشوند و ضرر زیادی دارند.
به یاد داشته باشید که ایجاد مکش در دهان میتواند سبب بیرونآمدن لخته خون شده و حفره خشک ایجاد کند. حفره خشک یک شرایط دردناک در دندانپزشکی است که بهشدت باید از ایجاد آن پیشگیری کرد.
-
حداقل به مدت دو روز از فعالیت های شدید خودداری کنید
افزایش ضربان قلب میتواند باعث افزایش خونریزی و ناراحتی بعد از کشیدن دندان شود. 48 تا 72 ساعت اول بعد از کشیدن دندان، از باشگاه رفتن صرف نظر کنید. حتما از دندانپزشک خود بپرسید که چه زمانی از سرگیری روال عادی بی خطر است.
سایر بایدها و نبایدها بعد از کشیدن دندان
- از مصرف غذاهای داغ بعد از کشیدن دندان خودداری کنید و غذاهای سرد یا ولرم بخورید.
- بعد از کشیدن دندان از انجام نرمش، ورزش و رفتن به استخر یا سونا خودداری کنید.
- شب اول و تا 24 ساعت بعد از کشیدن دندان مسواک نزنید، زیرا این کار سبب تحریک بافتهای جراحی شده و وقوع خونریزی میشود.
- از فردای کشیدن دندان دهانشویه کلر هگزیدین و بنزیدامین را هر 8 ساعت یکبار استفاده کنید. هرگز با شدت دهانشویه را در دهان نچرخانید و همچنین با شدت تف نکنید.
- از قرار دادن داروهای مختلف بر روی دهان اجتناب کنید و در صورتی که خونریزی بیش از حد ادامه داشت، حتما به دندانپزشک مراجعه کنید.
- در صورتی که محل کشیدگی دچار عفونت شد، حتما به پزشک خود مراجعه کنید.
- بعد از کشیدن دندان از مصرف داروهای ضد التهاب که خاصیت ضد انعقادی دارند، مثل آسپرین خورداری کنید و برای تسکین درد ترجیحا از استامینوفن و داروهای نظیر آن استفاده کنید.
- شب اول در هنگام استراحت، با استفاده از یک بالش اضافی، سر خود را بالاتر نگه دارید. استفاده از روبالشی قدیمی یا قرار دادن حوله روی بالش ایده خوبی است تا در صورت خونریزی خیلی نگران تمیزی رختخواب خود نباشید.
بعد از کشیدن دندان چه بخورم؟
تا زمان از بین رفتن داروی بیهوشی از خوردن غذا یا نوشیدنی داغ خودداری کنید. رعایت این نکته بسیار مهم است، زیرا شما نمیتوانید درد را به درستی احساس کنید و ممکن است دهانتان بسوزد. همچنین مراقب باشید گونه خود را نجوید. این یک مشکل کاملا رایج است که در صورت عدم وجود احساس درد ممکن است اتفاق بیفتد.
در روزهای اول از خوردن غذاهای سفت و ترد خودداری کنید. یخچال خود را با غذاهای نرم مانند برنج، پاستا، تخم مرغ، ماست و سس سیب پر کنید. همچنین باید از نوشیدن از طریق نی خودداری کنید، زیرا این کار میتواند لخته های خون را از بین ببرد و باعث خشکی حفرهها شود.
برای قطع خونریزی بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
درست بعد از کشیدن دندان و خالی شدن حفره دندان در لثه، پزشک یک پد گاز استریل روی قسمت استخراج شده دندان قرار میدهد و از شما میخواهد که آن را بیست دقیقه یا بیشتر گاز بگیرید و فشار دهید.
این کار برای این است که خونریزی تاحدامکان کاهش پیدا کند. اما با این وجود، حتی بعد از گذشت 24 ساعت ممکن است که کمی خونریزی وجود داشته باشد، لذا حتما لازم است خونریزی را متوقف کنید.
قراردادن کیسه یخ بر روی محل کشیدگی دندان یک روش بسیار کاربردی برای کاهش و قطع خونریزی بعد از کشیدن دندان است. سرمای ناشی از یخ جریان خون در محل جراحی را کاهش میدهد و همین مسئله سبب کم شدن خونریزی و درد میشود.
البته گفته میشود خوردن بستنی نیز در کاهش و قطع خونریزی بعد از کشیدن دندان تاثیر دارد؛ زیرا بستنی ذات خنک و یخ دارد و میتواند خونریزی را بند بیاورد.
برای ورم صورت بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
ورم صورت بعد از کشیدن دندان طبیعی و عادی است؛ زیرا بدن شما از طریق این فرآیند در حال التیام بافتهای آسیب دیده است. بد نیست بدانید که التهاب و تورم به درمان محل زخم کمک می کنند.
ورم صورت پس از کشیدن دندان حداکثر ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول میکشد؛ معمولا در اغلب بیماران در ۲۴ ساعت پس از درمان به اوج خود میرسد. طولانی شدن ورم صورت بعد از کشیدن دندان میتواند نشانه عفونت باشد. معمولا اگر ورم صورت بیشتر از 3 روز طول بکشد، نیاز به بررسی و پیگیری دارد.
به طور کلی پف و تورم باید در طی سه تا چهار روز پس از درمان کاهش پیدا کند و در حدود یک هفته پس از کشیدن دندان به طور کامل رفع شود. پف بیشتر صورت در صبح، پس از بیدار شدن از خواب، طبیعی است. پس از آن، با ایستادن فرد در طول روز و تخلیه مایعات در اثر نیروی گرانش، ورم صورت کمتر میشود.
یادآوری میکنیم که ظاهر شدن تورم و التهاب پس از کشیدن دندان، واکنش طبیعی بدن است و علامت خوبی است که نشان دهنده پیشرفت طبیعی التیام ریشه دندان کشیده شده است. میزان التهاب و مدت زمان ورم ناشی از کشیدن دندان در افراد مختلف، متفاوت است. میزان ورمی که پس از کشیدن دندان ایجاد میشود ارتباط مستقیمی با میزان آسیبی دارد که در جراحی دندان به بافتهای اطراف وارد میشود. اگر لثه و بافتهای اطراف زخم شوند و آسیب زیادی ببینند، پس از خارج کردن دندان میزان تورم بافتها بیشتر خواهد شد.
معمولا در کشیدن دندان عقل یا جراحی برای کشیدن دندان، ورم دندان شایع است. در جراحیهای باز یا بسته کشیدن دندان میزان تورم بهطرز قابل توجهی کم است. آسیب دیدن بافتهای نرم، آسیب رساندن به استخوان، جدا شدن قسمتهای آویزان و التهاب ناشی از شکستگی استخوان از علل شایع تورم بیش از حد هستند.
به طور طبیعی هفت روز پس از کشیدن دندان، ورم دندان باید به طور کامل از بین برود. اگر زخم ریشه دندان کشیده شده عفونت کرده باشد، ابتدا تورم از بین میرود، سپس مجددا عود میکند.
نشانههای تورم ناشی از عفونت
- بالا رفتن دمای پوست
- قرمزی بیش از حد در محل مورد نظر
نحوه کنترل ورم صورت بعد از کشیدن دندان
-
سرما درمانی
قرار دادن کیسه آب سرد روی محل جراحی شده باعث کاهش تورم ناشی از کشیدن دندان میشود. سرما باعث تنگ شدن عروق خونی میشود؛ در نتیجه از تراوش خون و مایعات به درون بافت جلوگیری میکند. باید پس از کشیدن دندان به صورت دورهای از کیسه آب سرد برای کاهش تورم استفاده کرد تا عروق خونی تنگ شوند. میتوان به مدت ۲۰ دقیقه از کمپرس آب سرد استفاده کرد سپس به مدت ۲۰ دقیقه استراحت کرد و مجددا به مدت ۲۰ دقیقه کمپرس را روی محل مورد نظر گذاشت.
-
باند فشاری
اگر ورم در قسمت جلویی دندان ایجاد شده باشد باید باندهای تا شده را در قسمت بیرونی لب قرار داد و توسط چسب محکم کرد و اگر تورم در قسمت انتهای دهان ایجاد شده باشد، باید باندهای تا شده را از روی پوست صورت روی ورم قرارداد و توسط باندکشی محکم کرد.
-
کمپرس آب گرم
معمولا طی یک یا دو روز پس از کشیدن دندان، ورم به حداکثر خود میرسد؛ به همین دلیل است که باید یک یا دو روز بعد از کشیدن دندان از کمپرس مرطوب و گرم استفاده کرد. این امر باعث باز شدن عروق خونی و افزایش جریان خون میشود. باید فقط به مدت نیم ساعت از کیسه گرم و مرطوب استفاده کرد. برای جلوگیری از سوختگی پوست میتوان از ژل بیحس کننده استفاده کرد.
-
آنزیمها و هورمونها
آنزیمها از بروز تورم جلوگیری نمیکنند، اما با تجزیه بافت همبند و سدهای فیبرینی، مایع جمع شده را در نقاط بیشتری توزیع میکنند. با این حال احتمال گسترش عفونت به سایر نقاط وجود دارد.
-
هورمونهای کورتیکو استروئید
استفاده از هورمونهای کورتیکو استروئید در مقادیر بالا میتواند باعث کاهش ورم شود. البته این هورمونها عوارض جانبی زیادی دارند و نباید بعد از کشیدن ساده دندان از آنها استفاده کرد.
برای عفونت دندان عقل بعد از کشیدن دندان چه باید کرد؟
آیا میدانید دقیقا بعد از کشیدن دندان عفونی چه باید کرد؟ این دندان عفونی میتواند هم دندان عقل باشد و هم هر دندان دیگری در دهان. در هر صورت حتما لازم است بعد از کشیدن دندان عفونی یکسری اقدامات خاص انجام دهید تا روند بهبودی را تسریع کنید.
عفونت بعد از کشیدن دندان نشان دهنده تاخیر در روند بهبودی است و میتواند به صورت درد شدیدی ، بلغم یا التهاب ناشی از عفونت لثه ظاهر شود.
البته عفونت بعد از کشیدن دندان عقل بسیار شایع است. عفونت آلوئولیت به عنوان شایعترین عفونت بعد از کشیدن دندان عقل مطرح است؛ عفونت آلوئولیت منجر به عفونت حفره دندانی میشود و نشانه اصلی آن درد شدید است که چند روز پس از کشیدن دندان شروع میشود.
معمولا نسبت به موقعیتی که دندان در آن قرار دارد، یعنی اینکه آیا دندان عفونت داشته است یا خیر، ممکن است دندانپزشک مصرف آنتی بیوتیک قبل از کشیدن دندان را تجویز کند تا خطر عفونت بعد از عمل را کاهش دهد.
در واقع چنانچه دندانی که قرار است کشیده شود، عفونت زیادی دارد، ممکن است قبل از کشیدن دندان به یک رژیم دارویی نیاز باشد. یک رژیم دارویی همیشه باید پس از انجام معاینه دهان و رادیوگرافی و بررسی سابقه پزشکی بیمار تجویز شود.
برای جلوگیری از عفونت پس از کشیدن دندان ، باید زخم را مسواک زده و دهان خود را کاملا بشویید. همچنین باید از خوردن غذاهای کوچک مانند برنج خودداری کنید تا در داخل سوکت دندان گیر نکند. در صورت امکان غذا را در سمت دیگر بخورید و غذاهای نرم بخورید.
تف کردن مکرر یا استفاده بیش از حد از دهان شویه در روز اول میتواند باعث آسیب دیدن لخته خون شود و ناحیه مورد نظر را مستعد عفونت کند. هرگز نباید در 24 ساعت اول از دهانشویه استفاده کرد، زیرا ممکن است لخته از جای خود حرکت کند و باعث خونریزی (خونریزی مداوم) یا عفونت شود.
حتما باید از مصرف دخانیات و الکل خودداری کرد زیرا این مواد باعث عفونت پس از کشیدن دندان میشوند و بهبودی آن را به تاخیر می اندازد.
حتما باید بخیه ها را مسواک زد
یادآوری میکنیم که پیچیدگی عمل جراحی یا عواملی مانند ساختار بزاق نیز میتواند عامل عفونت بعد از کشیدن دندان باشد.
همچنین ممکن است دلیل کشیدن دندان دقیقا عفونی بودن آن بوده باشد. برداشتن دندان عقل عفونی خطر عارضه بعد از عمل را افزایش میدهد.
بعد از کشیدن دندان عقل چه باید کرد؟
- بعد از کشیدن دندان عقل برای توقف خونریزی یک گاز مرطوب را در حدود ۳۰ دقیقه در روی محل جراحیشده نگه دارید.
- تا ۴۸ ساعت بعد از کشیدن دندان عقل ورزش نکنید یا در محلهای شلوغ قرار نگیرید و فقط استراحت کنید.
- تورم صورت و وجود مقداری خون بعد از کشیدن دندان عقل کاملا طبیعی است. این معضلات بهطور طبیعی و بهزودی برطرف میشوند؛ اما برای اینکه از تورم صورت جلوگیری کنید میتوانید از کیسه یخ استفاده کنید.
- بعد از جراحی دندان عقل نباید غذای گرم مصرف کنید. بهترین غذا بعد از این جراحی سوپ خنک است.
- سعی کنید در همان ساعات اولیه بعد از جراحی مقداری شیر و آبمیوه میل کنید. میتوانید بعد از ۲۴ ساعت غذاهای مختلف را میل کنید.
- برای جلوگیری از درد جراحی دندان عقل از چند مسکن استفاده کنید.
- برای خوردن مایعات حتی امکان از نی استفاده کنید؛ البته با کمترین مکش.
- بعد از کشیدن دندان عقل دهان و دندان خود را مک نزنید و بهآرامی آب دهان خود را خارج کنید.
- بعد از کشیدن دندان عقل دهان خود را با محلول نمک و آب ولرم شستشو دهید.
بعد از کشیدن دندان شیری چه باید کرد؟
آیا دقیقا میدانید بعد از کشیدن دندان کودکان چه باید کرد؟ دندان کودکان همان دندانهای شیری و اولیه هستند که به تناسب سن نهایتا تا 12 سالگی به صورت خود به خود لق میشوند و از جای خود در میآیند تا جا برای رشد دندانهای اصلی باز شود. تا جایی که ممکن است میتوانید با رعایت بهداشت دهان نوزادان و کودکان از آسیب دندانها خودداری کنید. اما گاهی به هر دلیلی نیاز است که دندان شیری با دخالت دندانپزشک کشیده شود. در این زمان حتما لازم است بدانید که نحوه مراقبت از دندان شیری کشیده شده چیست و برای این منظور دقیقا چه باید کرد. در ادامه به این نکات مهم اشاره میکنیم؛
- بعد از کشیدن دندان کودکان، به کودک یاد بدهید که روز گاز استریل قرار داده شده در دهان محکم فشار وارد کند تا از خونریزی و لخته شدن خود در حفره دندان جلوگیری شود.
- برای جلوگیری از تورم در ناحیه خونریزی میتوانید هر ۱۰ دقیقه از تکه ای یخ استفاده کنید و آن را بر روی محل خونریزی قرار دهید.
- بعد از ۲۴ ساعت از کشیدن دندان به کمک محلول نمک و آب ولرم دهان کودک را شست و شو دهید.
- کودک تا ۱۲ ساعت بعد از کشیدن دندان از شست و شوی دهان با آب و یا هر نوع دهان شویی خودداری کنید.
- بعد از کشیدن دندان کودک به او مایعات و غذاهای نرم بدهید.
- برای جلوگیری از عفونت، قسمتی از لثه را که جای دندان کشیده است، مسواک نزنید.
- در هنگام دراز کشیدن، زیر سر کودک بالش قرار دهید تا از خونریزی جلوگیری شود.
- توجه داشته باشید کودک، گازی که در محل دندان کشیده شده قرار دارد را تا یک ساعت با فشار دادن در دهان خود نگه دارد.
- برای جلوگیری از خونریزی محل کشیدن دندان، میتوانید یک عدد چای کیسهای خیس را به مدت ۲ ساعت بر روی آن قرار دهید و کمی فشار به آن وارد کنید و نیز میتوانید در بیرون دهان، کمپرس سرد استفاده کنید.
- تا ۲ ساعت بعد از کشیدن دندان چیزی برای خوردن و آشامیدن به کودک ندهید.
- اگر ۳ تا ۴ روز پس از کشیدن دندان کودک، هنوز درد دارد، به دندان پزشک مراجعه کنید.
قرقره آب نمک بعد از کشیدن دندان چه فایدهای دارد؟
یکی از راههای درمان خانگی عفونت دندان بعد از کشیدن آن استفاده از محلول آبنمک است. تا 24 ساعت بعد از کشیدن دندان، در دهان خود بهآرامی محلول آب و نمک غرغره کنید.
این کار در درمان عفونت لثه بعد از کشیدن دندان و تسریع روند بهبودی تاثیر زیادی دارد.
چند ساعت بعد از کشیدن دندان گاز استریل را برداریم؟
پس از کشیدن دندان به دلیل تغییر در بافت لثه، درد در آن ناحیه و خونریزی طبیعی است. گذاشتن گاز پانسمان بر روی جراحت میتواند درد را قابل کنترل کند. لازم است تكه گاز گذاشته شده بر محل دندان كشيده شده را به مدت حداقل نيم ساعت با فشار ملايم فک در دهان نگه داريد. حداکثر گاز استریل در ناحیه کشیدگی را تا 4 ساعت محکم با دندانهایتان فشار دهید. سپس گاز را به آرامی بردارید، دهان را با آب سرد بشویید و آبمیوه خنک یا بستنی بخورید. بهتر است شب اول و مخصوصا در 4 ساعت اول بعداز کشیدن دندان کمتر صحبت کنید.
بعد از کشیدن دندان چه قرصی بخوریم؟
بعد از کشیدن دندان معمولا پزشک برای بیمار آنتیبیوتیک و مسکن تجویز میکند. اینکه بیمار چه آنتیبیوتیک یا مسکنی را مصرف کند، حتما پزشک باید تشخیص دهد و تجویز کند. معمولا پنیسیلینها، آموکسی سیلین، آزیترومایسین، مترانیدازول و سفالوسپورینها رایجترین نوع آنتیبیوتیکها هستند که بعد از کشیدن دندان تجویز میشوند؛ استامینوفن، نوافن و ژلوفن هم رایجترین نوع مسکنها هستند که برای درد دندان تجویز میشوند؛ در هر صورت فقط پزشک باید تشخیص دهد که بیمار چه مسکن یا آنتیبیوتیکی مصرف کند.
حتما لازم است یادآوری کنیم که به هیچ وجه بعد کشیدن دندان از قرص آسپرین استفاده نکنید، زیرا این دارو به عنوان رقیق کننده خون از تشکیل لخته خون جلوگیری میکند و میتواند مشکلساز شود.
جای دندان کشیده شده کی خوب میشود؟
در بیشتر موارد حدود 80 درصد موارد بسته شدن حفره دندان کشیده شده حدود دو هفته طول میکشد؛ گاهی تا یکماه و در موارد بسیار محدودی ممکن است تا 3 ماه هم طول بکشد.
علت درد دندان بعد از کشیدن چیست؟
درد بعد از کشیدن دندان غیر طبیعی نیست؛ اگر بیش از اندازه و طولانیمدت نباشد؛ به طور طبیعی بعد از کشیدن دندان استخوان و لثه اطراف آن دچار اختلال و التهاب میشود و به دلیل درمان انجام شده و فشاری که بر ناحیه تحت درمان وارد میشود، درد و مقداری خونریزی در این ناحیه طبیعی است و به صورت طبیعی باید تا چند ساعت بعد از درمان خونریزی قطع شده و احساس درد نیز رو به کاهش باشد و رفته رفته درد از بین برود. البته بسته به شرایط هر دندان، میزان عفونت و نوع دندان و ریشه آن و شرایط فردی هر کس ممکن است دوران نقاهت طولانیتر باشد؛ اما درد رفته رفته کاهش پیدا میکند.
چند ساعت بعد از کشیدن دندان آب بخوریم؟
معمولا بعد از قطع خونریزی و برداشتن گاز استریل میتوانید آب بخورید. سعی کنید آب را از طرف مخالف دهان خود بخورید و مراقب جای دندان کشیده شده باشید.
کلام آخر
ايمپلنت دندان، جراحی عقل نهفته و به طور کلی انجام اقدامات درمانی برای دندان، خالی از درد و احساس ناخوشایند نیست. اینکه بدانید دقیقا بعد از کشیدن دندان چه باید کرد، به شما کمک میکند تا بهتر از خود مراقبت کنید و زودتر به بهبودی برسید. در این مقاله سعی کردیم کشیدن انواع دندانها و مراقبتهای لازم بعد از آن را به طور کامل بررسی کنیم و در اختیار شما قرار دهیم.