نگه داری برنج در خانه | ظرف مناسب برای جلوگیری از کرم و حشرات

برنج به قدری با آشپزی ایرانی درگیر شده است که شما گاهی به سختی می‌توانید طرز تهیه غذاهای ایرانی غیربرنجی را پیدا کنید. حتما در مورد نگهداری برنج عنبر بو، نگهداری برنج در انبار، نگهداری برنج در سیر و نمک، نگهداری برنج در یخچال، نگهداری برنج پخته، نگهداری برنج خام، نگهداری برنج خیس شده یا نگهداری برنج در فریزر چیزهایی شنیده‌اید. در این مطلب سعی کرده‌ایم عمده نکات مهم در مورد نگهداری برنج را برای شما جمع‌آوری کنیم به شما کمک کنیم که در مدت زمان طولانی‌تری، برنج سالم‌تری داشته باشید.

نگهداری برنج در خانه بدون اینکه حشره بزند و خراب شود، یکی از سخت‌ترین کارهای خانه‌داری است. اگرچه گاهی با وجود تمام شرایط و اجرای تکنیک‌های مختلف، باز هم برنج به حشره می‌افتد و گرفتاری‌هایی را ایجاد می‌کند، اما آگاهی بیشتر در مورد نحوه نگهداری برنج که کرم نزند، به شما کمک می‌کند تا دستور‌العمل‌های بیشتر و خاص‌تری را اجرا کنید؛ در نتیجه هم در این زمینه تجربه بیشتری به دست می‌آورید و هم اینکه برای داشتن یک ظرف برنج سالم و بدون حشره دشواری کمتری را متحمل می‌شوید.

نگهداری برنج در خانه چه اصولی دارد؟

رعایت درست و اصولی برنج، خصوصا برنج ایرانی، به شما کمک می‌کند تا طول عمر استاندارد برنج خود را افزایش دهید و برنج سالم‌تری داشته باشید. به طور کلی نگهداری برنج ایرانی به صورت کاملا سالم در طولانی مدت سخت است؛ برنج ایرانی همواره مستعد کرم زدن است و هر چه مدت زمان بیشتری از نگهداری آن بگذرد، احتمال اینکه به حشره بیفتد نیز بیشتر است. در واقع هر چه برنج کهنه‌تر باشد، زودتر و سریع‌تر به حشره می‌افتد. در ادامه اصلی‌ترین فاکتورهای موثر در نگهداری سالم برنج ایرانی را برای شما شرح خواهیم داد؛

• بررسی دقیق برنج

قبل از خرید برنج حتما آن را از نزدیک و با دقت زیاد بررسی کنید. ترجیحا برنج را از هر جایی تهیه نکنید و به سراغ فروشندگان معتبر و منصف و خداشناس بروید. تا به این ترتیب هم برنج شما به تعبیر عامیانه "قاطی" نداشته باشد و هم اینکه سالم باشد و بید نزده باشد. درست است که در هر صورت با نگهداری طولانی مدت برنج به شرط نامساعد بودن جای نگهداری آن، پیدا شدن کرم و حشره در برنج امری عادی است، اما هر چه از اول برنج سالم‌تری خریداری کنید و هر چه شرایط نگهداری برنج را بیشتر و بهتر رعایت کنید، احتمال اینکه با کرم، بید و حشره در برنج خود مواجه شوید، بیشتر است.

• محل خشک و خنک را انتخاب کنید

بهترین جا برای نگهداری برنج جایی است که از رطوبت و گرما دور باشد و کاملا خشک و خنک باشد. اگر بتوانید این نکته را به خوبی رعایت کنید، احتمال اینکه برنج شما حتی در طولانی مدت، کرم بزند، به شدت کاهش پیدا می‌کند. متاسفانه به دلیل نبود جا و کمبود جا بسیاری از خانواده کیسه‌های برنج را در فضای انباری یا کابینت‌های آشپزخانه نگهداری می‌کنند. به همین دلیل است که خیلی زود با حشره‌ها و کرم‌های ریز و درشت در سطل و ظرف برنج خود مواجه می‌شوند؛ زیرا فضای انباری و کابینت همواره گرم است و همین گرما موجب کم شدن عمر استاندارد برنج می‌شود.

در واقع جایی که گرمای زیاد داشته باشد و تهویه مناسب نداشته باشد، برای نگهداری برنج اصلا مناسب نیست. با توجه به اینکه معمولا فراهم کردن چنین جایی در اکثر خانه‌ها سخت است، ترجیحا بهتر این است که برنج را در حجم کم و به اندازه جای خشک و خنکی که در منزل دارید، تهیه کنید؛ اما متاسفانه به دلیل روند صعودی قیمت برنج به صورت روزانه و هفتگی باز هم این تکنیک نمی‌تواند خیلی کارآمد باشد. پس بهتر است به سراغ تکنیک‌های دیگر نگهداری برنج برویم. در هر صورت تا جایی که می‌توانید مکانی را برای نگهداری برنج خام انتخاب کنید که رطوبت و گرما نداشته باشد و کاملا خشک و خنک باشد.

• ایجاد فاصله بین کیسه برنج با زمین و دیوار

یک تکنیک موثر دیگر برای نگهداری صحیح برنج این است که بین کیسه‌های برنج با زمین و دیوار فاصله ایجاد کنید. این کار مانع نفوذ رطوبت دیوار و زمین به کیسه‌های برنج می‌شود. برای در امان بودن کیسه‌های برنج از سوسک، موش و سایر حشرات نیز آن را در قفسه و یا درجایی بلندتر از زمین قرار دهید.

• به سراغ گیاهان بروید

بهتر است قبل از اینکه برنج شپشک بزند و به کرم بیفتد، در ظرف نگهداری برنج یک یا دو مورد از مواد گیاهی زیر را قرار دهید تا به این ترتیب مانع از رشد کرم‌ در برنج شوید.

1. به
2. سیر
3. فلفل تند و خشک
4. میخک
5. آهن مانند میخ یا میلگرد
6. برگ گردو
7. پوست گردو
8. برگ درخت چریش
9. نمک
10. زنجبیل
11. زردچوبه

• برنج را کاملا خشک بخرید

صرف نظر از موضوع خرید برنج کهنه یا تازه، حتما باید برنجی را تهیه کنید که حداقل 60 ساعت در خشک کن قرار گرفته باشد و رطوبت آن کاملا گرفته شده باشد. در واقع اصلی‌ترین علت اینکه برنج‌ها بعد از مدتی شروع به کرم زدن می‌کنند، این است که در فرآیند سفید کردن برنج به اندازه کافی برنج در دستگاه خشک کن قرار نگرفته است و برنج به اندازه کافی رطوبت خود را از دست نداده است. از همین رو بسیاری معتقدند که خرید برنج کهنه می‌تواند شانس شپشک زدن آن را کم کند. این در حالی است که این موضوع خیلی نمی‌تواند موثر باشد؛ زیرا اساسا ایجاد شرایط مناسب برای نگهداری برنج تازه و مرطوب در خانه بسیار سخت است. در واقع برنج باید در جای خشک و خنک و در سایه خشک شود. بدیهی است که فراهم کردن چنین شرایطی برای حجم زیادی از برنج‌های خریداری شده به منظور مصرف حداقل یک سال خانواده سخت و دشوار است.

• قرص جوشان خانگی

گاهی اوقات هیچ یک از روش‌های یاد شده برای خلاصی از کرم‌ها و شپشک‌های برنج موثر و کارساز نیست. شما می‌توانید مقداری آرد و آب را با هم مخلوط کنید. سپس از این ترکیب گلوله‌های کوچک درست کنید و اجازه دهید تا کاملا خشک شوند. سپس این گلوله‌ها را در داخل برنج قرار دهید. این روش در بسیار از موارد می‌تواند موثر باشد و جلوی شپشک زدن برنج را بگیرد.

وقتی برنج شپشک زد، چه کار کنیم؟

باید به یاد داشته باشید  که همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین وقتی برنج می‌خرید، حتما نکاتی را که در بالا ذکر کردیم برای نگهداری آن رعایت کنید تا برنج شما شپشک نزند یا حداقل دیرتر شپشک بزند؛ اما وقتی برنج شما کرم‌زده شد و حشرات داخل آن پیدا شدند، اگرچه دیر شده است، اما به هر حال باید اقدامی انجام دهید تا از رشد و تکثیر حشرات جلوگیری کنید.

اولین اقدامی که باید انجام دهید این است که برنج را در سطحی امن و به دور از رفت و آمد حشرات موذی و پرندگان و حتما در سایه و به دور از نور خورشید پهن کنید. اجازه دهید برنج حداقل 24 ساعت در این شرایط باقی بماند و حشرات آن بیرون بیاید. سپس برای نگهداری مجدد برنج حتما از مقداری سیر، نمک، میخک یا همان قرص خانگی که پیش‌تر توضیح دادیم در برنج قرار دهید و آن را در جای خشک و خنک نگهداری کنید. این برنج باید در کمترین و کوتاه‌ترین فرصت ممکن مصرف شود.

به یاد داشته باشید که قرار دادن برنج در آفتاب باعث خرد و نابود شدن برنج می‌شود. بنابراین حتما جایی را برای پهن کردن برنج انتخاب کنید که در تمام ساعات روز سایه باشد و به هیچ وجه تابش مستقیم آفتاب نداشته باشد.

آیا سنگ نمک برای نگهداری برنج خوب است؟

استفاده از نمک یا سنگ نمک برای از بین بردن حشرات برنج کافی نیست. متاسفانه برنج و به ویژه برنج تازه به شدت در مقابل آفات و شپشک آسیب پذیر است.

باید بدانید که هنگام استفاده از نمک در لا به لای برنج به منظور از بین بردن حشرات و شپشک‌های برنج، حتما لازم است که برنج کاملا خشک باشد. چنانچه برنج تازه خریده‌اید و هنوز مقداری رطوبت دارد، بهتر است پیش از هر کاری آن را در محیط سایه و به دور از نور مستقیم آفتاب خشک کنید. بعد از آن نوبت ریختن نمک در برنج است. با این کار یک محیط شوره زار ایجاد شده و اگر تخم هایی در برنج موجود باشد، رشد نمی‌کنند.

البته باید یادآوری کنیم که ریختن نمک در برنج خشک به تنهایی کافی نیست. بهتر است در کنار آن از یک ماده بودار مثل سیر، برگ درخت زیتون تلخ، چوب زردچوبه، میخک و… استفاده کنید.

چنانچه برنج دچار شپشک شده است، ریختن نمک چندان مفید نخواهد بود، زیرا نمک تنها می‌تواند مانع تکثیر بیشتر آنها شود و شپشک‌ها را نمی‌کشد. در چنین شرایطی ابتدا با پهن کردن برنج در مکانی خنک یا قرار دادن در فریزر شپشک‌ها را از بین ببرید بعد اقدام به ریختن نمک کنید.

بهترین ظرف برای نگهداری برنج

نگهداری برنج در بطری نوشابه، نگهداری برنج در نایلون، نگهداری برنج در ظرف چوبی، نگهداری برنج در ظرف پلاستیکی، نگهداری برنج در ظرف فلزی و یا نگهداری برنج در هر ظرف دیگری ممکن است از طرف هر کسی به شما پیشنهاد شده باشد تا به این ترتیب از شر آفات برنج خلاص شوید. در ادامه به ترتیب اولویت بهترین ظرف برای نگهداری برنج را به شما معرفی کرده‌ایم.

• کیسه پارچه‌ای

بهترین ظرف برای نگهداری برنج، کیسه یا گونی نخی است و نه پلاستیکی. کیسه نخی قسمتی از رطوبت موجود در برنج را می‌گیرد و طول عمر برنج را افزایش می‌دهد.  

با توجه به اینکه استفاده از کیسه‌های نخی در آشپزخانه برای بیشتر خانم‌ها از نظر شکل ظاهری خوشایند نیست، بنابراین پیشنهاد می‌دهیم از یکی از ظرف‌های زیر برای نگهداری برنج به اندازه مصرف یک تا دو هفته خود استفاده کنید و مابقی را در همین گونی‌های پارچه‌ای نگهداری کنید.

• ظروف پلاستیکی مات

استفاده از ظروف پلاستیکی مات برای نگهداری مقدار کم برنج در آشپزخانه مناسب است. حتما از ظرف‌های پلاستیکی دست اول استفاده کنید. توجه داشته باشید ظرف حتما خشک باشد، زیرا ظروف پلاستیکی باعث ماندگاری رطوبت برنج می‌شوند و نگهداری آنها در مدت طولانی در این ظروف، باعث فاسد شدن برنج می‌شود.

• ظروف شیشه‌ای

یکی از بهترین ظرف‌ها برای نگهداری برنج، ظرف شیشه‌ای مات است. البته با توجه به اینکه برنج در برابر نور خورشید به سرعت خراب می‌شود، حتما بعد از ریختن برنج در ظرف شیشه‌ای آن را داخل کابینت و دور از از دسترس نور مستقیم خورشید بگذارید.

• ظروف فلزی

استفاده از ظرف‌های فلزی که درب آنها کاملا بسته می‌شود هم انتخاب خوبی برای نگهداری مقدار کم برنج در آشپزخانه است. البته دقت داشته باشید که اگر این ظرف دو لایه است، فقط بدنه آن فلزی بوده و داخل آن پلاستیک یا شیشه باشد.

طرز نگهداری برنج کهنه

بد نیست بدانید که هر چه مدت زمان بیشتری از برداشت برنج بگذرد و به اصطلاح برنج کهنه‌تر باشد، برنج خوشپخت‌تر می‌شود. البته برنج کهنه به مراتب عطر و بوی کمتری دارد. به یاد داشته باشید که تماس مستقیم نور خورشید با برنج در مدت زمان طولانی باعث خرد شدن دانه‌های برنج و خرابی آن می شود.

• حتما از موادی مثل زنجبیل و نمک به عنوان یک ضد آفت در نگهداری برنج کهنه استفاده کنید.
• حتما یک قطعه زردچوبه یا پودر زردچوبه را در بین برنج قرار دهید یا با برنج مخلوط کنید.
• استفاده از نعنا و سیر نیز می‌تواند برای نگهداری برنج کهنه و جلوگیری از تکثیر حشرات مفید باشد.

کلام آخر

معمولا امکان نگهداری برنج در یخچال به مقدار زیاد وجود ندارد. اگر برنج را در یخچال نگهداری کنید، طبیعتا خراب نمی‌شود. به یاد داشته باشید که نگهداری برنج در بالکن ایده خوبی نیست؛ زیرا در زمستان خطر رطوبت و باران دارد و در تابستان خطر تابش آفتاب و گرمای زیاد؛ در هر دو صورت برنج خراب خواهد شد. در مورد نگهداری برنج در شیشه نوشابه یا سایر شیشه‌ها حتما باید به تیره بودن شیشه دقت کنید و شیشه را در جایی به دور از نور آفتاب نگهداری کنید.

حتما برای نگهداری برنج آبکش شده از یخچال استفاده کنید؛ خصوصا در فصول گرم سال. به یاد داشته باشید که استفاه از قرص برنج در ظرف برنج اصلا کار عاقلانه و درستی نیست؛ زیرا همواره خطر انتشار مواد تشکیل دهنده قرص برنج به ظرف برنج وجود دارد و امکان آلوده شدن برنج بالا می‌رود. برنج آلوده شده به قرص برنج قطعا منجر به مرگ خواهد شد.  

نکته طلایی برای نگهداری سالم‌تر و طولانی‌ مدت‌تر از برنج این است که از همان ابتدا و پیش از اینکه برنج شپشک بزند، از سیر یا میخک یا زردچوبه در ظرف برنج استفاده کنید و حتما ظرف برنج را در جای خشک و خنک قرار دهید. در واقع همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.