نقرس چیست؟ علت، علائم، پیشگیری+درمان خانگی و پزشکی این بیماری
نقرس نوعی بیماری شایع و پیچیده از آرتریت است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. این بیماری که در واقع شکل دردناکی از آرتروز است، با حملات ناگهانی و شدید باعث تورم، قرمزی و حساسیت در مفاصل می‌شود. بیماری نقرس توسط کریستال‌های اسید اوریک در داخل و اطراف مفاصل ایجاد می‌شود. این عارضه عمدتا مردان بالای 30 سال و زنان بعد از یائسگی را درگیر می‌کند و بطور کلی در مردان نسبت به زنان شایع‌تر است. علائم نقرس می‌تواند بسیار دردناک و ناتوان‌کننده باشد، اما روش‌هایی برای درمان، کنترل و جلوگیری از پیشرفت آن وجود دارد. در این مطلب از گهواره به این بیماری، علائم و عوارض آن و روش‌های درمان می‌پردازیم.
علت بیماری نقرس چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
نقرس در واقع نوع شدید و دردناک آرتروز است که می‌تواند هر فردی را درگیر کند. این بیماری در افرادی که میزان اسید اوریک (اورات) در خون زیاد است رخ می‌دهد. اورات در واقع ماده زائدی است که در نتیجه سوخت و ساز پروتئین‌ها در بدن ایجاد می‌شود. وجود اورات در خون در همه افراد طبیعی است، اما زمانیکه میزان آن بیشتر از حد نرمال شود و بدن قادر به دفع آن از طریق کلیه‌ها نباشد، باعث نقرس می‌شود. در چنین شرایطی بلورهایی از جنس اورات که بسیار محکم بوده و چیزی شبیه به غضروف هستند، در اطراف مفاصل، بافت و تاندون‌ها شکل می‌گیرد. و باعث تحریک سیستم ایمنی بدن، بروز التهاب و درد مفاصل می‌شود. در اغلب موارد این بلورها در مفاصل انگشت شست پا تشکیل می‌شود و باعث ایجاد التهاب در این مفصل می‌شود. البته این اتفاق می‌تواند در سایر مفاصل مانند زانو، دست، آرنج، شانه و غیره بیفتد.
بطور کلی هرچه که بتواند میزان اسید اوریک موجود در خون را افزایش دهد و در مقابل این اسید اوریک بیش از حد در بدن توسط کلیه‌ها دفع نشود، بیماری نقرس بوجود می‌آید. عوامل زیر می‌تواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد:
- چاقی
اضافه وزن باعث تولید بیشتر اسید اوریک در بدن شده و کلیه‌ها برای دفع آنها باید بیشتر کار کنند. در نتیجه امکان ابتلا به نقرس در افراد چاق بیشتر است.
- رژیم غذایی
غذاها و نوشیدنی‌هایی مانند گوشت قرمز، جگر، غذاهای دریایی، الکل، آبجو و نوشیدنی‌هایی با قند میوه، درصد ابتلا به این بیماری را بالا می‌برد.
- سابقه خانوادگی
داشتن سابقه نقرس در خانواده می‌تواند احتمال ابلا به این بیماری را در سایر افراد خانواده افزایش دهد.
- سن و جنسیت
همانطور که گفته شد احتمال ابتلا به این بیماری در مردان بیشتر از زنان است، زیرا سطح اسید اوریک موجود در بدن مردان بیشتر از زنان است. با این حال یائسگی می‌تواند میزان اسید اوریک زنان را نیز افزایش دهد. همچنین افزایش احتمال ابتلا به این بیماری با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود.
- بیماریها
برخی از بیماریها مانند فشار خون بالا، دیابت، سندرم متابولیک، بیماری‌های قلبی و کلیوی می‌تواند درصد ابتلا به بیماری نقرس را افزایش دهد.
- جراحی و ضربه
تجربه جراحی و یا ضربه می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
- داروهای خاص
استفاده از داروهایی مانند دیورتیک‌های تیازیدی و آسپرین می‌تواند سطح اسید اوریک بدن را افزایش دهد. به علاوه افرادی که عضو پیوندی قبول کرده‌اند به دلیل داروهایی که مصرف می‌کنند، سطح اسید اوریک آنها افزایش می‌یابد.
تصاویر نقرس در شست پا
علائم نقرس در زنان و مردان
علائم و حملات نقرس معمولا شب‌ها و بصورت ناگهانی رخ می‌دهد. در بیشتر مواقع این حملات دردناک و غیر قابل تحمل هستند. از شایع‌ترین علائم این بیماری که در مردان و زنان یکسان است، عبارتند از:
- دردهای شدید مفصلی
همانطور که گفته شد، نقرس معمولا مفصل انگشت شست پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته ممکن است سایر مفاصل را ملتهب کند. بلورها و کریستال‌های تورات در بین فضاهای خالی دو مفصل تشکیل می‌شود و بسته به میزان سختی این کریستال‌ها، درد و التهاب در افراد متفاوت خواهد بود. درد ناشی از نقرس معمولا شب‌ها شروع می‌شود، به گونه‌ای که بیمار تحمل یک ملحفه نازک را روی قسمت آسیب دیده ندارد. بعد از فروکش کردن درد، ناراحتی مفصلی همچنان ادامه دارد تا جایی که حملات بعدی شدیدتر و طولانی‌تر شروع شوند.
- التهاب و قرمزی
مفاصل آسیب دیده متورم، قرمز و بسیار گرم می‌شوند بطوریکه بیمار احساس می‌کند که مفصل او در حال آتش گرفتن است. علاوه بر آن در ااین بیماری پوست براق و کشیده‌تر بنظر می‌رسد.
- توفی
در برخی موارد کریستال‌های ناشی از اسید اوریک، روی مفاصل تشکیل نشده و زیر پوست تشکیل می‌شود که در این صورت قابل مشاهده است. این کریستال‌ها به رنگ سفید معمولا بالای انگشت پا، پشت پاشنه پا، روی زانو، اطراف آرنج، پشت انگشتان و مچ دست و روی گوش‌ها ظاهر می‌شوند. توفی‌ها به خودی خود دردناک نیستند، آنها می‌توانند تجزیه شوند و بصورت مایع سفید رنگ حاوی اورات از بدن خارج شوند. همچنین می‌توانند در بین مفاصل تشکیل شوند و باعث آسیب به غضروف‌ها و استخوان‌ها و در نتیجه درد زیاد شوند.
با گذشت زمان علائم نقرس مفاصل را تحت تاثیر قرار داده و با پیشرفت بیماری،دامنه حرکتی مفاصل محدود شده و دیگر بطور عادی و به راحتی حرکت نخواهد کرد.
عوارض بیماری نقرس چیست؟
میزان درد و حملات ناگهانی نقرس در هر فرد متفاوت است، برخی از افراد ممکن است یکبار در سال آن را تجربه کنند و برخی دیگر هر ماه درگیر این حملات طاقت فرسا باشند. بدون مصرف دارو و کنترل بیماری، تعداد این حملات و عوارضی که می‌تواند داشته باشد، بیشتر و بیشتر می‌شود. علاوه بر علائم دردناکی که این بیماری دارد؛ می‌تواند عوارض و خطراتی را به همراه داشته باشد و باعث بروز بیماری‌های مزمن زیر شود:
- سنگ‌های کلیه که در نتیجه تجمع اسید اوریک در مجاری ادراری بوجود می‌آیند.
- افزایش خطر احتمال به بیماری‌های کلیوی.
- تنگ شدن شریان‌ها که منجربه افزایش خطر سکته مغزی و حملات قلبی می‌شود.
- استئوآرتریت که در اثر تجمع کریستال‌های اورات و توفی سخت باعث آسیب به مفاصل می‌شود.
- افزایش خطر احتمال به سرطان‌ها به ویژه سرطان پروستات
- کم کاری تیروئید
- اختلال در نعوظ
- مشکلات سلامت روانی مانند افسردگی
با وجود تمام این عوارض و علائم سخت این بیماری، با مصرف دارو، کنترل آن و داشتن یک سبک زندگی و رژیم غذایی سالم می‌تواند از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
آیا بیماری نقرس خطرناک است؟
بدون درمان، حملات نقرس ممکن است مکرر و طولانی‌تر شود و احتمال ایجاد آسیب دائمی به مفاصل نیز بیشتر می‌شود، علاوه بر آن عوارض این بیماری ممکن است شدیدتر شود. هرچند که این بیماری به خودی خود کشنده نیست، اما افراد مبتلا به این بیماری نسبت به افراد بدون نقرس، 25 درصد بیشتر در معرض مرگ زودرس قرار دارند.
بهترین درمان و داروی نقرس چیست؟
شباهتی که علائم بیماری نقرس با سایر بیماری‌های دیگر دارد، تشخیص این بیماری را سخت می‌کند. روش‌های مختلفی برای تشخیص این بیماری وجود دارد، از جمله سنجیدن میزان اسید اوریک موجود در خون و یا آزمایش مایع مفصلی، که به کمک آنها می‌توان این بیماری را تشخیص داد.
هیچ راهی برای درمان دائمی این بیماری وجود ندارد، اما با مصرف دارو می‌توان علائم این بیماری را کنترل کرد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد. انتخاب داروها بسته به نوع نقرس، شدت آن و وضعیت سلامتی بیمار می‌تواند متفاوت باشد. مصرف داروها می‌تواند از بروز حملات مکرر جلوگیری کند، درد را کاهش دهد و از عوارض این بیماری مانند توفی و سنگ کلیه جلوگیری کند. علاوه بر آن موارد زیر می‌تواند نقش مهمی در کنترل و بهبودی علائم نقرس داشته باشند:
- تغییر در سبک زندگی و کاهش مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین حیوانی.
- افزایش مصرف آب
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
- افزایش میزان دریافتی ویتامین C
- داشن یک برنامه منظم ورزشی
داروهایی که برای درمان و جلوگیری علائم نقرس تجویز می‌شود، شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد التهاب استروئیدی
مواردی بدون نسخه شامل ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم و داروهای قوی‌تری مانند یندومتاسین و سلکوکسیب که برای جلوگیری از حملات حاد استفاده می‌شود.
- کلشی سین
داروی ضد التهابی که برای کاهش درد نقرس و جلوگیری از حملات نقرس در آینده تجویز می‌شود.
- کورتیکواستروئیدها
این دارو بصورت قرص و تزریق ممکن است تجویز شود که برای کاهش التهاب و درمان درد نقرس پا استفاده می‌شود.
بهترین داروی گیاهی برای نقرس چیست؟
درمان‌های گیاهی با روش‌های متفاوتی برای بیماری نقرس وجود دارد که می‌توان با استفاده از دمنوش‌های گیاهی، روغن‌ها و عرقیجات علائم نقرس را کاهش داد. تهیه این موارد آسان است و عوارض کمتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند. از مواردی که می‌تواند برای کاهش علائم نقرس استفاده کرد عبارتند از:
- دمنوش زنجبیل
- دمنوش آویشن
- دمنوش کرفس
- عرق گزنه
- عرق خارخسک
- روغن زیتون
- روغن بابونه
- روغن گل محمدی
بنابراین هر ماده‌ای که میزان پورین کمتری داشته باشد و از افزایش اسید اوریک در خون جلوگیری کند می‌تواند برای بیماران مبتلا به نقرس مفید باشد.
برای درمان نقرس چه بخوریم؟
همانطور که گفته شد، تغییر در برنامه غذایی و داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند تاثیر زیادی در روند بهبودی و درمان بیماران مبتلا به نقرس داشته باشد. با کاهش مواد غذایی شامل پورین می‌تواند مقدار اسید اوریک بدن را کاهش یافت، زیرا زمانی که بدن شما پورین را هضم می‌کند، مقداری اسید اوریک به عنوان ماده زائد تولید می‌کند. مواد غذایی که حملات حاد نقرس را تحریک می‌کنند شامل گوشت قرمز، غذاهای دریایی، الکل و نوشیدنی‌های شامل قند میوه است که حاوی مقدار متوسط یا زیادی از پورین هستند. بنابراین با کاهش و محدود کردن این مواد عذایی می‌توان تعداد حملات نقرس را کاهش داد.
اضافه کردن مواد غذایی زیر که شامل پورین کم هستند، می‌تواند برای افراد مبتلا به نقرس بی‌خطر باشد:
- میوه‌ها
- سبزیجات
- حبوبات
- مغزیجات
- غلات غنی شده
- محصولات لبنی
- تخم مرغ
- ادویه‌ها
- روغن‌های گیاهی
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.