طبع شلغم چیست؟ مصلحات و خواص آن در طب سنتی

شلغم یکی از سبزیجاتی است که به خاطر خواص زیادش در درمان بیماری‌ها به ویژه در فصل زمستان محبوبیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. با این حال باید در مورد خوردن هر غذایی به طبع آن توجه ویژه‌ای داشته باشیم و از مصلحات مناسب استفاده کنیم. زیرا عدم توجه به طبع مواد خود می‌تواند زمینه‌ساز بیماری‌ها و مشکلات باشد. در این مقاله از گهواره قصد داریم توضیح دهیم طبع شلغم چگونه است و چه مصلحاتی می‌توان کنار آن استفاده کرد.

طبع شلغم در طب سنتی 

منظور از طبع ماهیت و حالتی است که یک چیز با آن به وجود می‌آید. طبع تغییر نمی‌کند و همین تفاوت اصلی آن با مزاج است. در طب سنتی سه طبع داریم: طبع سرد، طبع گرم و طبع معتدل. طبع معتدل بهترین طبع است و همانطور که از نامش پیداست چون در وضعیت اعتدال است نیازی به اصلاح یا مصلح ندارد. اما طبع سرد و گرم از تعادل خارج‌اند و از این رو باید در کنار مصلحات استفاده شوند تا متعادل شوند. انباشته شدن طبع سرد و گرم در بدن هر دو می‌تواند مشکل‌ساز باشد. حالا به سوال اصلی برمیگردیم طبع شلغم سرد است یا گرم؟

طبع شلغم از نظر طب سنتی گرم و تر است و تری بر گرمی آن غلبه دارد. به دلیلی گرمی طبع برای استفاده در فصل زمستان بسیار مناسب است. ممکن است سوال داشته باشید که طبع شلغم و لبو چه تفاوتی با هم دارد. آیا طبع لبو هم طبع گرم است؟ لبو همان چغندر پخته شده است. طبع چغندر مانند طبع شلغم گرم و تر است. اما چغندر پخته یا همان لبو طبع دیگری دارد. طبع لبو معتدل است. بنابراین توصیه می‌شود چغندر را به صورت پخته مصرف کنید. اما در مورد شلغم پختن، تغییری در طبع ایجاد نمی‌کند. طبع شلغم خام و طبع شلغم پخته هر دو گرم است. طبع شلغم شیرازی یا طبع شلغم قرمز که از انواع این ریشه هستند نیز گرم و تر است.

طبع ترشی شلغم

در مورد ترشی و انواع غذاهای پختنی مانند سوپ شلغم نمی‌توان به صورت کلی نظر داد. زیرا در این غذاها دیگر شلغم به تنهایی استفاده نمی‌شود و طبع آن غذا برایندی از طبع مواد استفاده شده در آن است. پس در حالی که می‌توانیم بگوییم طبع شلغم سرد یا گرم است، نمی‌توانیم در مورد غذاهای پخته شده با آن مانند طبع شلغم ترشی نظر کلی بدهیم.

طبع برگ شلغم

بعضی افراد از برگ شلغم در تهیه‌ی غذا استفاده می‌کنند. برگ‌ شلغم منبع خوبی از ویتامین C و آهن است. از این رو می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. بعلاوه اگر ویتامین K در رژیم خود دریافت نکنید ممکن است در معرض خطر بالای شکستگی استخوان قرار بگیرید. یکی از گزینه‌های گیاهی مناسب برای دریافت کافی ویتامین K کافی و درنتیجه بهبود سلامت استخوان‌ همین برگ شلغم است. همچنین ویتامین کای موجود در برگ شلغم به جذب بهتر کلسیم و کاهش دفع آن از ادرار کمک می‌کند. در مورد طبع برگ شلغم اطلاعات دقیقی وجود ندارد و فرض بر این گذاشته شده که مانند خود شلغم طبع گرم و تر دارد.

طبع تخم شلغم

یکی از داروهای بسیار پرخاصیت در عطاری‌ها، تخم شلغم است. این دانه خواص زیر را به همراه دارد:

• ادرار آور
• افزایش قوای جنسی
• کمک کننده به دفع سنگ و شن کلیه و مثانه
• ملین سینه و رفع خس خس 
• تقویت نور چشم
• میکروب‌کش و آنتی بیوتیک
• کاهنده فشار خون
• تقویت قوای رحم 

مفید در درمان بعضی بیماری‌ها از جمله سرفه و سیاه سرفه، بیماری‌های پوستی، گلو درد، سرماخوردگی، نقرس و ...

طبع تخم شلغم مانند سایر بخش‌های گیاه گرم و تر است.

طبع شلغم در بارداری

چون طبع گیاه شلغم گرم و است باید در زمان بارداری در مورد خوردن آن اعتدال را رعایت کنید. افراط در خوردن شلغم می‌تواند منجر به افزایش دمای بدن، احساس گر گرفتگی، تغییرات هورمونی، افزایش خطر سقط جنین و زایمان زودرس شود. همچنین شلغم نفاخ است و می‌تواند منجر به درد شود. بنابراین هم در خوردنش افراط نکنید و هم با مصلحات مناسب استفاده کنید. 

*در مورد خواص و مضرات خوردن شلغم در بارداری در این مقاله بیشتر بخوانید. 

مصلح شلغم

ما باید در تغذیه‌ی خود طبع غذاها را به سمت غذاهای معتدل ببریم. اما بیشتر مواد غذایی به طور طبیعی چنین طبعی ندارند و از این رو باید با غذاهایی که طبعی مکمل آنها دارند مصرف شوند تا برایندشان به تعادل برسد. با توجه به مزاج و طبع شلغم و نفاخ بودن آن، بهترین مصلح شکر سرخ، گلنگبین، سکنجبین، خردل، زیره، فلفل و سرکه است. 

خواص و طبع شلغم

اطلاع از طبع شلغم و خواص آن به ما کمک می‌کند به شکل هوشمندانه‌تری این غذاها را در رژیم غذایی روزانه‌ی خود بگنجانیم. اکنون که از طبع آن مطلع شدید، نوبت به معرفی خواص آن می‌رسد. بعضی از مهمترین خواص شلغم به شرح زیراند:

خواص ضد سرطانی

شلغم حاوی موادی است که خاصیت ضدسرطانی دارد. ویتامین سی بالای این محصول مانع از رشد و گسترش سلول‌های سرطانی می‌شود. همچنین گلوکوزینولات موجود در این ماده نیز برای جلوگیری از سرطان بسیار مفید است. این ماده گروهی از ترکیبات گیاهی فعال زیستی است که فعالیت آنتی‌اکسیدانی دارند و از استرس اکسیداتیو می‌کاهند. گروه فلاونوئیدها عمدتاً آنتوسیانین نوع دیگری از آنتی اکسیدان‌ها بوده که خاصیت ضد سرطانی دارد. 

کنترل سطح قند خون

مطمالعات جدید نشان می‌دهد که شلغم می‌تواند قند خون را بهبود بخشیده و سطح انسولین را افزایش دهد. جدا از این سطح کلسترول و تری گلیسیرید را نیز کنترل می‌کند. افزایش پاکسازی قند خون، کاهش تولید گلوکز (قند) توسط کبد، کاهش جذب کربوهیدرات از دیگر مزایای مصرف شلغم است. 

اثرات ضدالتهابی

التهاب منجر به بیماری‌های مزمنی مانند آرتریت، سرطان و فشار خون بالا می‌شود که با سفت شدن رگ‌ها همراه است. ترکیبات موجود در شلغم به برخی مواد ضدالتهابی تجزیه می‌شود. همچنین در تحقیقات در مورد خواص شلغم پخته برای سرماخوردگی نیز گفته شده است.

محافظت در برابر باکتری‌های مضر

بعضی ترکیبات موجود در شلغم به بعضی مواد تجزیه می‌شود، که به مهار رشد میکروبی و باکتریایی کمک می‌کنند. این ترکیبات با بعضی باکتری‌های رایج بیماری‌زا مانند E. coli و S. aureus مبارزه می‌کنند  

مدیریت وزن 

شلغم از دسته سبزیجات کم کالری و غیر نشاسته‌ای با شاخص گلیسمی پایین است، بنابراین خوردن آن کمترین تأثیر را بر سطح قند خون افراد دارد و در نتیجه می‌تواند به کنترل وزن کمک کند. 

تقویت استخوان

ویتامین K که نقش بسیار کلیدی در متابولیسم استخوان دارد به میزان زیادی در شلغم پیدا می‌شود. 

محافظت از کبد

آنتوسیانین‌ها و ترکیبات گوگردی شلغم اثرات محافظتی بر کبد دارند.

خواص شلغم برای زنان

با توجه به آهن بالا در شلغم، مصرف بیشتر آن می‌تواند باروری را در زنان افزایش دهد.

خواص شلغم برای مردان

شلغم دارای گلوکوزینولات که می‌تواند به پیشگیری از انواع سرطان‌ها به ویژه سرطان پروستات کمک کند.