افسردگی در بارداری-علائم و درمان آن با روشهای موثر و طب سنتی
همه خانم ها راجع به افسردگی بعد از زایمان اطلاعاتی دارند. اما اکثریت انها در ارتباط با افسردگی دوران بارداری که از عوارض روحی بارداری به حساب میایند، مطلع نیستند. افسردگی یعنی داشتن احساس ناراحتی و از دست دادن شور و اشتیاق خود نسبت به اتفاقات پیرامون است. عوارض بارداری در واقع بسیار زیاد هستند ولی لزوما همه مادران دچار همه عوارض نمیشوند.هر کدام علائم خاص خود را دارد. افسردگی دوران بارداری نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه بیشتر در مورد دلایل و روشهای درمان افسردگی در بارداری توضیح خواهیم داد.
با نصب اپلیکیشن گهواره شما به ابزارهای کاربردی دوران بارداری از جمله نمودار تغییر وزن و مراقبت بارداری دسترسی پیدا کرده و با دیگر مادران می‌توانید تبادل نظر داشته باشید. همچنین ابزارهای دیگر، مقالات و ویدئوهای آموزشی زیادی وجود دارد که می‌توانید از آنها بهره‌مند شوید.
نشانه‌های افسردگی حاملگی
علائم افسردگی در بارداری عبارتند از:
- اضطراب شدید در رابطه با سلامت جنین
- از فعالیت‌ها و تجربیاتی که در گذشته برای شما لذت بخش بود، لذت نمی‌برند.
- عدم اطمینان به افراد و اتفاقات اطراف
- بی‌توجهی نسبت به وظایف مادری
- تحریک پذیری عصبی
- بی‌خوابی یا بیش از حد خوابیدن
- گریه کردن مداوم در دوران بارداری
- عدم توانایی تمرکز بر موضوعات
- احساس ناامیدی و ناکارآمد بودن، به ویژه در ارتباط با نقش مادری
- عدم افزایش وزن مناسب یا چاقی بیش از حد طی بارداری
- پیروی از رژیم غذایی غیرمغذی
- داشتن افکار مرتبط با خودکشی یا کشتن جنین
علل بروز افسردگی در بارداری
در بارداری تغییرات هورمونی زیادی در بدن شما رخ می‌دهد. این تغییرات میتواند خلق و خوی شما را تحت تأثیر قرار دهد. اما مواردی مثل سن ، تحصیلات ، دیدگاه جنسیتی و تفکرات شما نسبت به جنس زن ، استرس ها و فرهنگ جامعه تأثیر بیشتری در بروز افسردگی بارداری دارند.
عوامل مستعد کننده بروز افسردگی در بارداری را در زیر توضیح می‌دهیم
- داشتن سابقه افسردگی یا هرگونه بیماری روانی در خود یا اعضای خانواده
- سابقه مصرف داروهای اعصاب یا ضدافسردگی
- حمایت ناکافی از طرف خانواده، دوستان و جامعه در زمان بارداری
- وجود مشکل در روابط با همسر، خانواده و دوستان
- تجربه خشونت و تجاوز
- بارداری پرخطر یا ناخواسته
افسردگی بارداری از کی شروع می شود
شروع خاصی برای افسردگی در بارداری وجود ندارد و این اتفاق ممکن است در هر زنی در زمان خاصی رخ دهد. اما از آنجایی که بروز آن به میزان زیادی تحت تاثیر تغییرات هورمونی است، و شدت این تغییرات در سه ماهه اول بیشتر است، معمولاً از همین دوران نیز آغاز میشود. همچنین در پایان دوران اضطراب ناشی از نحوه تولد فرزند و مسائل بعد از آن نیز میتواند منجر به افسردگی اواخر بارداری شود.
جلوگیری از افسردگی دوران بارداری
مواردی از قبیل اضطراب و استرس می‌توانند زمینه ساز افسردگی در بارداری باشند. لذا رعایت نکات زیر به شما در جهت جلوگیری از تجربه افسردگی در دوران بارداری کمک می‌کند.
- کنترل استرس و اضطراب
- سرگرم شدن با فعالیت های دسته جمعی و جذاب
- ورزش کردن
- داشتن تغذیه سالم و مغذی
- دریافت کافی ویتامین ها و املاح مخصوص بارداری
- گفت و گو با اطرافیان درباره احساسات درونی
راهکارهایی برای گذراندن یک بارداری سالم
- داشتن یک بارداری سالم ، در دو بعد جسمی و روانی ، مستلزم دقت و اگاهی کافی مادر و پدر می‌باشد.
- در ابتدا برای باردار شدن برنامه‌ریزی کنید. بارداری ناخواسته شما را در معرض انواع مشکلات جسمی و روانی قرار می‌دهد. هر دو شما باید برای پذیرش یک عضو جدید آماده باشید.
- تغذیه سالم داشته باشید. کمبود وزن یا افزایش بیش از حد آن به بدن شما آسیب می‌رساند. کمبود ویتامین‌ها و رژیم غذایی غیرمغذی جسم و روان شما را بیمار می‌کند.
- ورزش کنید. ورزش کردن روزانه به ترشح هورمون‌های مسئول شادابی و نشاط در بدن ما کمک می‌کند. ورزش علاوه بر تقویت عضلات و استخوان ها ، به جذب بهتر املاح و ویتامین‌ها نیز کمک می‌کند.
- خواب خود را تنظیم کنید. یک خانم باردار روزانه حداقل به ۷ ساعت خواب مفید نیاز دارد. با افزایش فعالیت روزمره ، رعایت بهداشت خواب ، تنظیم نور و دمای اتاق خواب و استفاده از ملزومات خواب مناسب ، نیاز بدن شما به خواب ، به بهترین نحو تأمین میشود.
- نوع زایمان خود را با دقت و مشورت با پزشک انتخاب کنید. خود را برای زایمان آماده کنید.
- انتخاب یک درمانگر دلسوز و با اخلاق به شما کمک می‌کند روند بارداری خود را به سلامت طی کنید.
تفاوت افسردگی بارداری و پس از زایمان
افسردگی حاملگی به علت افزایش هورمون ها رخ می‌دهد. اما افسردگی بعد از زایمان به علت کاهش یک‌باره هورمون‌ها اتفاق می‌افتد.
علائم افسردگی بارداری شباهت زیادی با علائم شروع حاملگی دارد. از این رو اصولاً ناشناخته باقی می‌ماند. اما افسردگی بعد از بارداری به دلیل بروز علائم اختصاصی به نسبت تشخیص راحت‌تری دارد.
افسردگی بارداری درصد کمی از مادران باردار را درگیر می‌کند. اما افسردگی پس از زایمان مشکل شایع بین تمام مادران است.
افسردگی حاملگی با ختم بارداری معمولا از بین می‌رود. اما افسردگی پس از زایمان تا مدت‌ها با شما همراه است.
تأثیرات و عوارض افسردگی بر جنین
افسردگی از این دسته بیماریهایی است که قابلیت درمان دارند. اما اگر درمان نشود بر روی سلامت جنین اثر می‌گذارد.
مادر افسرده سلامت خود و جنین را نادیده می‌گیرد. رژیم غذایی سالم نخواهد داشت. به بدن خود اسیر می‌رساند. به مصرف الکل و دخانیات روی می‌آورد. این موارد دست به دست هم داده و سلامت جنین را به خطر می‌اندازند.
یا بالعکس بیش از حد و اندازه نگران سلامت خود و جنین خواهد بود. این تفکرات باعث افزایش استرس و اضطراب میشود. از طرفی هورمون‌های استرس بیشتر ترشح میشوند. این هورمون‌ها از جفت عبور کرده و وارد بدن جنین میشوند و سلامت او را به خطر می‌اندازند. استرس پیش زمینه اصلی سقط، زایمان زودرس ، تولد نوزاد کم وزن می‌باشد.
درمان و رفع افسردگی در حاملگی
درمان افسردگی بارداری چگونه است؟ افسردگی حاملگی یک بیماری جدی است. اما خوشبختانه به سادگی درمان میشود. راهکارهای متفاوتی برای افسردگی ارائه شده است. بر اساس شدت بیماری و شرایط همکاری شما با درمانگر یک یا چند راهکار زیر جهت درمان شما انتخاب میشود.
- حمایت اجتماعی: خدمات اجتماعی یا محیط‌های آموزشی مخصوص والدین
- خانواده درمانی: با همکاری همسر و فرزندان برای سلامتی مادر اقدام میشود. البته در شرایطی که بچه ها نسبتا بزرگ باشند.
- درمان فردی: کمک گرفتن از روانشناس، روانپزشک ، یا مددکار اجتماعی
- دارو درمانی: با تشخیص پزشک داروهای ضدافسردگی برای شما تجویز خواهد شد.
مصرف داروهای ضدافسردگی در بارداری و اثرات آن
شاید شما تصور کنید مصرف داروهای ضدافسردگی در بارداری ممنوع است. اما اینطور نیست. قطعا هر دارویی عوارض خاص خود را دارد. اما عوارض عدم مصرف آن بسیار بیشتر است. ضمنا تعداد زیادی از داروهای ضدافسردگی برای مصرف در بارداری مجاز و بی خطر هستند.
زمانی که در بارداری تحت نظر پزشک دارو مصرف می‌کنید نگران نباشید.
بعضی از نوزادن که مادران انها طی بارداری داروی ضدافسردگی مصرف می‌کرده‌اند، با عوارضی نظیر بی‌قراری، تنفس تند، لرزش اندام‌ها به دنیا می‌آیند. این عوارض بی‌اهمیت و زودگذر است. نهایتا تا دو هفته پس از تولد از بین می‌رود.
داروهای ضدافسردگی کم‌خطر در بارداری
داروهاییی مانند سیتالوپرام، فلوکسیتین ، سرترالین و... مناسب ترین گزینه هستند. زیرا احتمال نقص جنینی با مصرف انها وجود ندارد. ضمنا خونریزی حین زایمان و پس از آن را افزایش نمی‌دهند.
گروه بعدی مانند دولوکستین سبب افزایش خونریزی در زمان زایمان و بعد از آن میشوند. اما تأثیری بر سلامت جنین ندارند.
درمان افسردگی بارداری در طب سنتی
در طب سنتی نیز برای درمان و جلوگیری از افسردگی بارداری روشهای کارآمدی پیشنهاد شده است. درمان افسردگی بارداری با طب سنتی میتواند به همان روشهای شیمیایی موثر باشد. با این حال بهتر است قبل از مصرف گیاهان دارویی با پزشک معالج خود مشورت کنید. خوردن موارد زیر در طب سنتی برای درمان افسردگی حین بارداری پیشنهاد میشود:
- کاچی (در مورد مصرف زعفران در بارداری با پزشک مشورت کنید)
- نخوردن غذاهای سوداوی ( که منجر به تشدید افسردگی و بی حوصلگی در بارداری میشوند)
- خرما
- ترکیب دارویی گلاب، بیدمشک و سیب درختی رنده شده با کمی عسل
- ماساژ دست و پاها بدون روغن گیاهی
- مویزسیاه درشت
- ریحان
- استشمام عطر گل محمدی
- و...
افسردگی مردان در دوران بارداری همسر
همه از نوسانات روحی خانم در بارداری و رابطه افسردگی و بارداری مطلع هستند. اما باید بدانید احتمال بروز افسردگی در پدران نیز وجود دارد. به این افسردگی، افسردگی پدرانه گفته میشود.
مردان در این شرایط واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. گریه نمی‌کنند اما خشمگین و عصبانی میشوند. کنترل کارها را از دست می‌دهند و بی‌قرار میشوند.
بارداری و زایمان مادر تغییرات زیادی را در زندگی پدر نیز به‌وجود می‌آورد. بنابراین لازم است بدانیم چه عواملی مستعد کننده افسردگی پدرانه میشوند. در زیر به بررسی این عوامل می‌پردازیم.
- ناتوانی در برقراری ارتباط حسی و جسمی با جنین
- عدم وجود حمایت از سمت خانواده و دوستان
- عدم شباهت به یک مرد و پدر ایده‌آل
- تغییرات در روابط زناشویی مثل کاهش میل جنسی خانم
- احساس حسادت نسبت به رابطه مادر و فرزند
- افسردگی مادر در بارداری
- استرس های کاری و محیطی
- مقدار کم هورمون مردانه یا تستسترون در بدن
در صورت بروز این علائم و وجود عوامل مستعد کننده ، بررسی توسط روانشناس الزامی است.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.