عوارض استرس و اضطراب شدید در بارداری

استرس و اضطراب در هر دورانی از زندگی می‌تواند اثرات بسیار مخربی بر روح و جسم افراد داشته باشد، اما در مورد زنان باردار این تاثیرات می‌تواند به مراتب مخرب‌تر و اثرات آن وخیم‌تر باشد. شما در حال پرورش یک موجود در درون خود هستید که تحت تاثیر کاملِ تغیییرات جسمی و روحی شما قرار دارد. تحقیقات زیادی از عوارض استرس در بارداری بر جنین خبر می‌دهند و حتی مشخص شده که استرس در بارداری و سقط جنین با هم در ارتباط هستند. در ادامه قصد داریم در مورد این عوارض و روش‌های درمان این مشکل بیشتر توضیح دهیم.

عوارض استرس و اضطراب شدید بر روند بارداری

داشتن کمی استرس در دوران بارداری طبیعی است. به هر حال زندگی زن باردار در شرف تغییر مهمی است و این موضوع می‌تواند از جهات مختلفی برایش استرس‌زا باشد. ترس از زایمان، ترس از بروز مشکلات برای جنین، ترس از هزینه‌ها، نگهداری و ... همه می‌تواند منجر به بروز استرس در مادر شود. به ویژه که در این دوران تغییرات زیادی در ترشح هورمون‌ها رخ می‌دهد که شاید جلوگیری از استرس را به امری دشوار تبدیل کند. اما وقتی از عوارض استرس در دوران بارداری صحبت می‌کنیم، منظور استرسی است که از کنترل خارج شده باشد. استرس مدامی که انجام کارها را برای زن ناممکن کرده و منجر به افسردگی در بارداری می‌شود. عوارض استرس شدید در بارداری را می‌تواند از دو جنبه مورد بررسی قرار داد: تاثیراتی که بر مادر می‌گذارد و تاثیراتی که بر جنین می‌گذارد. 

عوارض استرس برای زن باردار

زن حامله که دچار استرس شده است، به مشکلات زیادی از جمله سردرد، انواع اختلالات خواب در بارداری، پرخوری یا بی‌اشتهایی در بارداری و تپش قلب در بارداری می‌شود. هر کدام از این مشکلات، جدا از سختی‌ها و ناراحتی‌هایی که برای مادر دارند، بر جنین او نیز تاثیر می‌گذارد. تپش قلب منجر به افزایش فشار خون و افزایش فشار خون منجر پره اکلامپسی شود. پره‌اکلامپسی یکی از عوارض و مشکلات بسیار شایده در بارداری است که منجر به زایمان زودرس می‌شود. بعلاوه استرس دوران بارداری با افزایش خطر سقط جنین همراه است. محققان دریافتند زنانی که دارای رویدادهای منفی یا استرس روانی هستند، دو برابر بیشتر در معرض سقط جنین زودرس قرار دارند. این موضوع به طور ویژه یکی از عوارض استرس در اوایل بارداری است.

عوارض استرس در بارداری روی جنین

متاسفانه بسیاری از اثرات استرس در بارداری در همان دوران ظاهر نمی‌شوند و تاثیر آن را بعدها روی نوزاد خواهید دید که نه تنها تا دوران کودکی بلکه تا سال‌ها بعد نیز ادامه خواهد داشت. تاثیر استرس بر رشد جنین اثبات شده است. اگر جنینی در اثر استرس مادرش زودتر از موعد به دنیا بیاید بسیاری از اندام‌هایش تکامل نیافته‌اند در نتیجه سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و حتی رشد فیزیکی و مغزی نیز با تاخیر همراه است و در یادگیری نسبت به همسالان خودش کُندتر است. بعلاوه عوارض نارس بودن نوزاد تا بزرگسالی نیز ادامه دارد و آنها در جوانی مستعد امراضی مانند بیماری قلبی، فشار خون بالا و دیابت می‌شوند. یکی دیگی از عوارض ترس و استرس در بارداری روی جنین، بروز اختلال نقص توجه و بیش فعالی کودکان است. حتی در تحقیقاتی مشخص شد فرزند زنانی که در دوران بارداری دچار استرس شدید هستند، بیش از دیگر کودکان به افسردگی مبتلا می‌شوند. از دیگر عوارض استرس و عصبانیت در بارداری، وزن کم هنگام تولد است.

درمان استرس و اضظراب در دوران بارداری 

خوشبختانه روش‌های زیادی برای درمان استرس در بارداری وجود دارد که به شرح زیراند:

با اشخاص معتمد صحبت کنید. سعی کنید ساعات زیادی را در کنار دوستان و آشانایانتان بگذرانید و در مورد نگرانی‌های خود با آنها صحبت کنید. این کار جدا از اینکه احساسات شما را تخلیه می‌کند، باعث می‌شود آنها نیز بتوانند راه‌حلی برای مشکلاتتان ارائه کنند. سعی کنید تمرکز خود را افزایش دهید برای این کار می‌توانید ورزش‌هایی مانند یوگا و سایر روش‌های مدیتیشن را امتحان کنید. همچنین تمرین تنفس عمیق و منظم نیزمی‌تواند کمک کننده باشد. در رژیم خود تغییر بدهید و مصرف شکر را به حداقل رسانده و در عوض مصرف آب را افزایش دهید.

اگر استرس شما ناشی از بارداری است می‌توانید با کسب اطلاعات در این زمینه استرس خود را کاهش دهید و بیشتر بر خودتان مسلط باشید. گوش دادن به موسیقی، نقاشی کشیدن و به طور کلی هر کاری که از انجام آن احساس آرامش می‌کنید می‌تواند به کاهش عوارض استرس در سه ماهه اول بارداری کمک کند. انجام این کارها می‌تواند منجر به ترشح كورتیزول و رفع استرس شود.

برای کاهش استرس در بارداری چه بخوریم

جدا از روش‌های بالا شما می‌توانید با تنظیم رژیم خود نیز به رفع استرس در ماه آخر بارداری و حتی در اوایل بارداری کمک کنید. برای این کار باید از رژیم مواد غذایی حاوی سروتونین کمک بگیرید. سروتونین به شما در داشتن حالی بهتر کمک می‌کند و اجازه می‌دهد بهتر بتوانید با عوارض استرس در بارداری مقابله کنید. از جمله مهمترین غذاهای حاوی سروتونین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تخم مرغ
• آناناس
• پنیر توفو
• ماهی سالمون
• آجیل و دانه‌های روغنی
• گوشت بوقلمون
• گوجه فرنگی
• کاکائو
• کیوی
• موز

متاسفانه بسیاری از زنان، خواص مفید این مواد غذایی را جدی نمی‌گیرند و در عوض اصرار به مصرف قرص‌های شیمیایی مانند استرس کالم دارند حال آنکه این قرص‌ها می‌توانند عوارض بیشتری را برای مادر ایجاد کنند. درست است که این قرص می‌تواند به تجویز پزشک در رفع استرس موثر باشد، اما برای جلوگیری از عوارض قرص استرس کالم جداً از مصرف خودسرانه و بدون نسخه‌ی آن خودداری کنید.

ارتباط استرس در بارداری و جنسیت جنین

یکی از مسائلی که به تازگی زیاد مورد بحث قرار گرفته، تاثیر استرس بر جنسیت جنین است. یکی از عوارض استرس قبل از بارداری تغییرات زیاد در هورمون‌هاست. مطالعات نشان داده است که استرس منجر به افزایش ترشح کورتیزول شده و در نتیجه شرایط برای جداسازی کورموزوم‌ها به سمت کروموزم زنانه میل پیدا می‌کند و در بیشتر این شرایط، جنین دختر می‌شود. این شرایط بیشتر در زنانی رخ می‌دهد که مدام با بارداری‌های ناموفق رو به رو شده و از این رو در هر با اقدام استرس موفقیت آمیز بودن مراحل لقاح را دارند. تحقیقات در این زمینه ادامه داد.

دعا و معنویات برای رفع استرس در بارداری

یکی از مواردی که می‌تواند به آرامش شما و جلوگیری از عوارض استرس در بارداری کمک کند، توسل به خدا و معنویات است. در این راستا برخی ذکرها برای حفظ آرامش توصیه شده است که عبارتند از:

• ذکر «ماشاءالله لا حَولَ وَ لا قوّهَ اِلّا باللهِ العَلِیَّ العظیم»
• ذکر « الذّینَ امَنوا و تَطمَئِنُّ قُلوبُهُم بذِکرِ اللهِ اَلا بذِکرِالله تَطمَئِنُ القلوب»
• خواندن سوره‌ی رعد

«آگاه باشید که یاد خدا، دل‌ها را آرام می‌کند.»