رفتار مناسب با کودک حاضر جواب
یکی از بزرگ‌ترین مسائل تربیتی که والدین بر عهده دارند نحوه رفتار با کودک حاضرجواب است. حاضرجوابی در هر سنی می‌تواند اتفاق بیفتد و تقریبا از همان زمانی که کودکان «نه» گفتن را شروع می‌کنند حاضرجوابی نیز به بخشی طبیعی از رشد آن‌ها تبدیل می‌شود اما این موضوع باعث نمی‌شود که برخورد با حاضرجوابی کودک، آسان شود.
در ارتباط با علت گستاخی کودکان لازم به ذکر است حاضرجوابی می‌تواند به دلایل متعددی در کودک شکل بگیرد. ممکن است کودک بخواهد از طریق این رفتار بر زندگی خودش کنترل داشته باشد یا ممکن است ناشی از گرسنگی یا خستگی او باشد. فارغ از علت این مسئله، لازم است با آن به سرعت و به‌طور موثری مقابله کنید. یکی از آموزش‌های مفید والدین برای کودکان این است که به آن‌ها یاد بدهند خواسته خود را به صورت محترمانه و سازنده بیان کنند. در ادامه با نحوه رفتار با کودک حاضرجواب بیشتر آشنا می‌شوید اما قبل از آن لازم است با علل حاضرجوابی کودکان آشنا شوید.
دلایل حاضرجوابی کودکان
قبل از پرداختن به موضوع رفتار با کودک حاضرجواب لازم است بدانید کودکان به دلایل متعددی حاضرجوابی می‌کنند. در ارتباط با علت گستاخی کودکان می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:
- کودک احساس می‌کند که به او به اندازه کافی احترام گذاشته نمی‌شود؛
- کودک احساس می‌کند که توسط والدین تحت کنترل است؛
- تعامل اعضای خانواده با یکدیگر همراه با بی‌احترامی است؛
- کودک مهارت ابراز مناسب خشم و ناکامی را یاد نگرفته است.
نحوه رفتار با کودک حاضر جواب
اکنون که با برخی از دلایل حاضرجوابی در کودکان آشنا شده‌اید لازم است بدانید که نحوه مناسب رفتار با کودک حاضرجواب چگونه است. در ادامه به چند نکته در این مورد اشاره شده است.
آرام بمانید
یک علت بی‌ادبی کودکان، نبود الگوی مناسب است. نحوه پاسخگویی شما و رفتار با کودک حاضرجواب، شکل تعامل شما با او را تعیین می‌کند. کودکان می‌توانند در عصبی کردن والدین خود بسیار ماهر باشند. بنابراین ممکن است وسوسه شوید که وقتی کودک پنج‌ساله‌تان به شما می‌گوید: «تو رئیس من نیستی!» پاسخ بدهید: «درواقع، من رئیس تو هستم». اگر نمی‌خواهید فرزندتان یاد بگیرد که درگیری لفظی روش خوبی برای کنترل بحث‌هاست تا وقتی که نمی‌توانید به او آرام واکنش نشان دهید اصلا واکنشی نشان ندهید.
به اتاق دیگری بروید و برای جلوگیری از بدتر شدن شرایط، هر کاری که لازم است را انجام دهید. بچه‌ها از والدین خود الگو می‌گیرند. بنابراین، اگر می‌خواهید به فرزندتان نشان دهید که چگونه رفتار کند لازم است اول خودتان همان‌گونه رفتار کنید. هنگام تعامل با همسر، دوستان، اعضای خانواده و غریبه‌ها به یاد داشته باشید گوش‌های کوچک فرزندتان، حرف‌های شما را می‌شنوند حتی اگر از این مسئله آگاه نباشید.
رفتار مورد انتظار را در فرزندتان ایجاد کنید
در ارتباط با روش برخورد با کودک گستاخ، مهم است با فرزندتان در این مورد صحبت کنید که ابراز افکار و احساسات خود به چه روشی قابل‌قبول است. به طور خاص در این مورد صحبت کنید. برای مثال کلماتی که برای شما قابل قبول نیست را به او بگویید. همین امر در مورد رفتارهای بی‌ادبانه مثل ادا درآوردن، نگاه خیره و غیره صادق است. ممکن است برای بچه‌های کم سن لازم باشد که چند بار یادآوری کنید تا یاد بگیرند چگونه رفتار کنند.
بنابراین، به آن‌ها فرصت دهید تا رفتار بد خود را اصلاح کنند. در ضمن وقتی حاضرجوابی کودک اتفاق افتاد او را صدا کنید و برای مثال به او بگویید: «وقتی بهت میگم اسباب‌بازیات رو کنار بگذار به من نگو تو اجازه نداری به من بگی چکار کنم یا چکار نکنم» و بعد از فرزندتان بخواهید که دیگر این رفتار را انجام ندهد.
پیامدها را اجرا کنید
در ارتباط با رفتار با کودک حاضرجواب لازم است بدانید نادیده گرفتن رفتار بی‌ادبانه و حاضرجوابی کودک می‌تواند این رفتار او را تقویت کند. بنابراین، لازم است در رفتار با کودک حاضرجواب محکم بایستید. مطمئن باشید که قبل از رخ دادن حاضرجوابی، او را از پیامد رفتارش آگاه کرده‌اید. وقتی بچه‌ها بدانند که رفتار نامناسب آن‌ها چه عواقبی خواهد داشت بیشتر سعی می‌کنند که خود را کنترل کنند.
یک محرومیت متناسب با سن برای فرزندتان در نظر بگیرید (تعداد دقایق باید به تعداد سن کودک باشد). اضافه کردن کارهای بیشتر برای کودک یا گرفتن امتیازات از او به مدتی محدود نیز می‌توانید یکی دیگر از این روش‌ها باشد. وقتی تصمیم می‌گیرید که پیامد را برای فرزندتان اجرا کنید به دلیل آن اشاره کنید. اگرچه انجام مداوم این روش‌ها می‌تواند سخت باشد اما تنها راهی است که کودکان از طریق آن، پیامدها را جدی می‌گیرند.
عمیق‌تر فکر کنید
توجه داشته باشید که غالبا وقتی کودک حاضرجوابی می‌کند چیزی که واقعا ابراز می‌کند عصبانیت، ترس، ناکامی یا آسیب دیدن است. وقتی شما به فرزندتان واکنش نشان می‌دهید در واقع به او توجه می‌کنید. حتی از دیدن فرزندتان، واکنش منفی از واکنش ندادن شما بهتر است.
این رفتارها بیشتر زمانی دیده می‌شود که در زندگی کودک تغییری رخ داده باشد، برای مثال، جابجایی خانه، تغییر برنامه کاری والدین یا اتفاقاتی که در مدرسه رخ می‌دهد می‌تواند باعث این رفتار فرزندتان شود. در این موقعیت‌ها، کودک ممکن است احساس کند که نادیده گرفته شده یا طرد شده است و برای جلب توجه والدینش از حاضرجوابی استفاده کند. وقتی بدانید دلیل رفتار کودک چیست بهتر می‌توانید آن را حل کنید.
به دنبال الگوها باشید
در راستای مورد قبلی، زمانی که فرزندتان بیشتر حاضرجوابی می‌کند را پیدا کنید. آیا پسرتان بعد از مدرسه تحریک‌پذیر است یا بعد از کلاس‌های فوق‌برنامه‌اش؟ آیا دخترتان وقتی خواب کافی ندارد بیشتر حاضرجوابی می‌کند؟ وقتی این زمان را پیدا کردید سعی کنید در آن مدت مراقب باشید که رفتار شما موجب برانگیختن حاضرجوابی کودک نشود و درنتیجه از این رفتار او پیشگیری کنید. مطمئنا کودکتان باید یاد بگیرد که هر احساسی هم که دارد باید مودب باشد. با این حال، اگر کمتر فرصتی برای حاضرجوابی او فراهم شود بهتر می‌توانید رفتارهای مناسب را به صورت موثر به او یاد بدهید.
احترام بگذارید و احترام بخواهید
وقتی فرزندتان در مورد موضوعی نظر خود را ابراز می‌کند این مسئله خوبی است. تحقیقات نشان می‌دهند کودکانی که افکار و نظرات خود را ابراز می‌کنند کمتر در معرض سوء مصرف الکل و مواد مخدر قرار می‌گیرند. بنابراین، مهم است که در رفتار با کودک حاضرجواب، تعادل را رعایت کنید.
کودکان باید بدانند در عین حال که اجازه ندارند بی‌احترامی کنند یا حاضرجواب باشند، می‌توانند نظرات خود را ابراز کنند و مادر و پدرشان احساس امنیت لازم برای این کار را برای آن‌ها فراهم می‌کنند. حتما بر این پیام تاکید کنید که تا وقتی کودک مودبانه و همراه با احترام صحبت می‌کند شما به حرف‌هایش گوش می‌کنید.
رفتار خوب کودک را تحسین کنید
بسیاری از والدین می‌پرسند چکار کنیم فرزندمان حرف گوش کن شود. همه از جمله بچه‌ها دوست دارند مورد قدردانی واقع شوند. هنگامی که فرزندتان به درستی رفتار می‌کند او را در آغوش بگیرید و از او تشکر کنید. کودکانی که تحسین می‌شوند کمتر به خاطر جلب توجه، رفتاری را انجام می‌دهند. با این حال ، بچه‌ها باید بدانند که صرفاً محترمانه مطرح کردن خواسته خود لزوماً به این معنی نیست که به نتیجه دلخواهشان خواهند رسید. می‌توانید به فرزندتان بگویید: «من از اینکه خواسته‌ت رو مودبانه گفتی واقعا لذت بردم اما الان وقت خوابه».
بر آنچه فرزندتان می‌بیند نظارت داشته باشید
یکی از علل بی‌احترامی کودک به بزرگ‌ترها تماشای محتوای نامناسب در کارتون‌ها و فیلم‌هاست. در بسیاری از فیلم‌ها و کارتون‌ها می‌بینیم که کودکان با بزرگسالان به صورتی توهین‌آمیز و با حاضرجوابی رفتار می‌کنند. اگرچه این موضوع می‌تواند به عنوان کمدی خوب باشد اما بچه‌ها باید بدانند تقلید از این رفتارها در دنیا واقعی خنده‌دار یا مناسب نیست. بنابراین، در رفتار با کودک حاضرجواب لازم است به آنچه فرزندتان تماشا می‌کند توجه کنید و همچنین در مورد آن‌ها صحبت کنید.
یک قدم به عقب برگردید
به یاد داشته باشید که حاضرجوابی کودک، بخشی طبیعی از رشد اوست. حاضرجوابی، رفتاری است که همه بچه‌ها به طور طبیعی و برای رسیدن به استقلال بیشتر انجام می‌دهند. بنابراین، هر چقدر که این رفتار کودک برای شما ناامیدکننده باشد به یاد داشته باشید که حاضرجوابی کودک به دلیل کار اشتباه شما یا برای توهین کردن به شما نیست.
کمک بگیرید
اگر فرزند شما به طور مداومی حاضرجوابی می‌کند و تلاش شما برای کنترل این رفتار کودک بی‌نتیجه مانده است لازم است از متخصص کمک بگیرید. همچنین اگر در فرزندتان رفتارهای پرخاشگرانه‌ای مثل قشقرق به پا کردن یا دنبال نکردن دستورالعمل‌ها را مشاهده می‌کنید توصیه می‌کنیم به یک روانشناس کودک مراجعه کنید. کمک شما ممکن است به اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD) دچار باشد که لازم است راهکارهای درمانی برای او انجام گیرد.
هرچقدر که حاضرجوابی کودک، ناراحت‌کننده یا ناامیدکننده باشد به خاطر داشته باشید که رفتار با کودک حاضرجواب اگر به صورت مناسبی انجام شود می‌تواند موجب کاهش حاضرجوابی کودک شود. از همه مهم‌تر، به خودتان یادآوری کنید که آرام باشید و هرچه کمتر تحت تاثیر حاضرجوابی کودک قرار بگیرید. علاوه بر آن، روش‌های مناسب ابراز احساسات را به فرزندتان بیاموزید.
روزانه پیام مشاور، متناسب با سن کودکتون دریافت کنین. 
سوالاتتون رو از مامانای با تجربه بپرسین.
با بازیهایی که به رشد هوش و خلاقیت فرزندتون کمک میکنه آشنا بشین.